ترس از دندانپزشکی و راههای غلبه بر آن : ترس از دندانپزشكی یا دنتال فوبیا یا ...

ترس از دندانپزشكی یا دنتال فوبیا یا ادونتوفوبیا یكی از ترس‌های مرضی رایج در سراسر دنیاست كه باعث می‌شود بسیاری از مردم صرفا به واسطه همین وحشت از مراجعه به دندانپزشك خودداری كرده و در نهایت با مشكلاتی بسیار پیچیده‌تر و دردناك‌تر روبه‌رو شوند.



مجله ایده آل: اسمش كه می‌آید روی پیشــانی خیلی‌ها عرق سرد می‌نشیند. بسیاری از آن به‌عنوان یكی از بدترین تجربیات زندگی‌شان یاد می‌كنند. تعداد زیادی از والدین وقتی می‌خواهند بچه‌شان را بترسانند از این واژه استفاده می‌كنند؛ دندانپزشكی. ترس از دندانپزشكی یا دنتال فوبیا یا ادونتوفوبیا یكی از ترس‌های مرضی رایج در سراسر دنیاست كه باعث می‌شود بسیاری از مردم صرفا به واسطه همین وحشت از مراجعه به دندانپزشك خودداری كرده و در نهایت با مشكلاتی بسیار پیچیده‌تر و دردناك‌تر روبه‌رو شوند.



اما به‌راستی ترس از دندانپزشكی چقدر واقعی است؟ آیا راهی برای غلبه بر آن وجود دارد؟ برای آشنایی هر چه بیشتر با این مشكل پای صحبت‌های دكتر فرخ آصف‌زاده متخصص دندانپزشكی ترمیمی و زیبایی، عضو آكادمی دندانپزشكان زیبایی ایالات‌متحده و یكی از متخصصان برجسته كشور در زمینه درمان‌های دندانپزشكی زیبایی نشستیم.

 ترس از دندانپزشكی یعنی چه؟

ترس از دندانپزشكی یا دنتال فوبیا (كه البته با اسامی دیگری نیز شناخته می‌شود) یكی از رایج‌ترین انواع فوبیا (یا همان ترس‌های مرضی) در سراسر دنیاست. این ترس می‌تواند درجات مختلفی از خفیف تا بسیار شدید داشته باشد. گاهی اوقات شدت این ترس تا حدی زیاد می‌شود كه در شرایط عادی نمی‌توان بیمار را درمان كرد.  تحقیقات صورت گرفته در ایالات‌متحده نشان داده چیزی حدود 75 درصد از مردم این كشور دچار این مشكل هستند و از این تعداد 5 تا 10 درصد از افراد آنقدر از دندانپزشكی وحشت دارند كه تحت هیچ شرایطی حتی درصورت بروز دردهای دندانی بسیار شدید هم حاضر نیستند به دندانپزشك مراجعه كنند. بسیاری نیز فقط در شرایطی به‌دنبال درمان‌های دندانپزشكی می‌روند كه دچار یك مشكل اورژانسی شده باشند. خانم‌ها بیشتر از آقایان و جوانان بیشتر از افراد مسن دچار این مشكل هستند. ترس از دندانپزشكی، یك مشكل واقعی است كه می‌تواند دردسرهای زیادی هم برای بیمار و هم برای دندانپزشك به همراه داشته باشد.

  تجربه بد دارید؟

ترس از دندانپزشكی جنبه‌های مختلفی دارد. بیماران مختلف گاهی از تمام درمان‌های دندانپزشكی وحشت دارند و در برخی موارد صرفا  از یك مورد خاص می‌ترسند مثل تزریق بی‌حسی، صدای فرز و تراشیده شدن دندان، ابزارآلات جراحی و درد حین كار. اینكه چرا كسی ممكن است از این موارد وحشت داشته باشد، علل مختلفی دارد. تجربه ناخوشایند دندانپزشكی در دوران كودكی یا یك درمان دردناك در بزرگسالی جزء اصلی‌ترین علل ترس از دندانپزشكی هستند. برخی از افراد هم خودشان تجربه دندانپزشكی دردناكی نداشته‌اند اما آنقدر مطالب ترسناك درباره دندانپزشكی شنیده‌اند كه از انجام این درمان‌ها وحشت دارند. این مسئله بیشتر در كودكان دیده می‌شود. گاهی اوقات هم بیمار به واسطه تجربیات ناخوشایندی كه در سایر درمان‌های پزشكی داشته به‌طور كلی از هر روند درمانی‌ای از جمله دندانپزشكی وحشت‌دارد.



ترس از ناشناخته‌ها

یكی از اصلی‌ترین علل وحشت از هر چیزی ناشناخته بودن ماهیت آن است. وقتی ندانیم قرار است با چه روبه‌رو شویم، خواه ناخواه دچار اضطراب و استرس می‌شویم كه در برخی افراد این حالت می‌تواند بسیار شدید و حتی فلج‌كننده باشد. یك دلیل مهم وحشت بسیاری از بیماران از درمان‌های دندانپزشكی این است كه از مراحل درمان و ماهیت آن اطلاع درستی ندارند. درمان‌های دندانپزشكی به‌گونه‌ای است كه بیمار اصلا نمی‌تواند مراحل درمانی را ببیند و چون روی اتفاقی كه داخل دهانش می‌افتد هیچ كنترلی ندارد، در نتیجه دچار اضطراب و وحشت می‌شود.

بزرگ ترها بیشتر از کوچولوها می‌ترسند

ترس كودكان از دندانپزشكی هم چیزی شبیه ترس بزرگسالان است. در كودكان هم مثل آدم بزرگ‌ها ترس یا به واسطه تجربه ناخوشایند قبلی یا اطلاعات ترسناكی كه از دوستان همسن خود یا از بزرگ‌ترها شنیده‌اند، ایجاد می‌شود. متأسفانه بسیاری از والدین از دندانپزشكی به‌عنوان نوعی تنبیه استفاده می‌كنند، مثلا به بچه می‌گویند اگر كار بدی بكنی می‌بریمت دندانپزشكی بهت آمپول بزنه یا به دكتر می‌گویم دندانت را بكشد، در نتیجه در ذهن بچه دندانپزشكی به‌صورت یك محل ترسناك و درمان‌های آن به شكل نوعی تنبیه دردناك شكل می‌گیرد.

در این شرایط خیلی طبیعی است كه كودك از دندانپزشكی بترسد. یك نكته جالب اینكه ترس بزرگسالان از كودكان بسیار شدیدتر و عمیق‌تر است. ترس كودك را می‌توان تعدیل و منحرف كرد اما در مورد بیماران بزرگسال این امكان تقریبا وجود ندارد. یك دندانپزشك باحوصله كه تجربه كار با اطفال را داشته باشد، معمولا با به‌كارگیری ترفندهای خاصی می‌تواند ترس كودك را كاهش داده و درمان لازم را برای او انجام دهد، البته در برخی موارد كودك در حدی بیقراری می‌كند كه نشاندن او روی صندلی دندانپزشكی عملا غیرممكن شده و دندانپزشك ناچار می‌شود او را برای بیهوشی بفرستد. برای كاهش ترس كودكان، رفتار صحیح و سنجیده والدین به‌خصوص در منزل كمك بسیار مؤثری‌است.



 مزد ترس

ترس از دندانپزشكی به‌خصوص وقتی از حد خفیف بیشتر باشد می‌تواند دردسرهایی جدی برای بیمار و دندانپزشك به‌دنبال داشته باشد. بسیاری از مردم به دلیل این ترس حاضر نیستند به دندانپزشكی رفته و پوسیدگی‌های دندانی و مشكلات لثه‌های خود را برطرف كنند. درنتیجه، این مشكلات روز به روز پیشرفت كرده و باعث بروز تخریب شدیدتری در دندان و لثه‌ها می‌شود. بعد از مدتی دندان‌ها دچار درد شدید یا شكستگی می‌شوند؛ لثه‌ها تحلیل رفته و خونریزی می‌كنند، دهان بدبو و بیمار در جویدن دچار مشكل شده و خیلی زود روند زندگی بیمار دچار اختلال می‌شود. در نهایت بیمار چاره‌ای جز مراجعه به دندانپزشك ندارد اما این تازه اول مشكلات است.

 در این اوضاع دندانپزشك با شرایطی روبه‌رو می‌شود كه درمان آنها بسیار سخت است. التهاب و عفونت لثه‌ها كه شاید قبلا با یك جرم‌گیری ساده قابل درمان بود، ممكن است نیاز به جراحی داشته باشد. از سوی دیگر معمولا در این شرایط تخریب دندان‌ها در حدی است كه ترمیم و بازسازی آنها كار دشوار و گرانقیمتی خواهد بود و حتی بعد از انجام درمان نیز نمی‌توان نسبت به موفقیت آن و ماندگاری دندان اطمینان كافی داشت. دندانپزشك برای انجام همین درمان دشوار نیز اول باید یك بیمار ترسیده و مضطرب را كنترل كند. در واقع نتیجه ترس از دندانپزشكی و عدم‌ مراجعه به موقع به پزشك تحمل درمان‌های سنگین‌تر، گران‌تر و با درصد موفقیت پایین‌تر است.

 چطور نترسیم؟

برای كنترل ترس از دندانپزشكی راه‌های مختلفی وجود دارد. در مورد كودكان همان‌طور كه اشاره شد، والدین نقش بسیار مؤثری بر عهده دارند، آنها برای كاهش ترس كودك باید حتما با دندانپزشك مشورت كرده و طبق توصیه‌های او اطلاعات خاصی را به كودك انتقال دهند. والدین اصلا نباید درباره مراحل درمان با كودك صحبت كنند بلكه تمركز صحبت‌ها باید بر زیبا شدن و سالم شدن دندان‌ها و از بین رفتن درد و ناراحتی كودك بعد از درمان باشد.

در مورد بزرگسالان روش‌های متنوعی برای كاهش ترس وجود دارد. در این بین دندانپزشك نقش بسیار مهمی در كاهش اضطراب بیمار بر عهده دارد. دندانپزشك با توضیح مراحل درمان برای بیماران وحشت‌زده، می‌تواند ترس آنها از لوازم و مراحل درمانی را كاهش دهد. بیمارانی كه از دندانپزشكی وحشت دارند می‌توانند پیش از شروع درمان از دندانپزشك بخواهند مراحل درمان و لوازم مورد استفاده را برای آنها توضیح دهد. ترس از تزریق بی‌حسی یكی از شایع‌ترین ترس‌های بیماران است. در این مورد باید گفت تزریق دندانپزشكی برخلاف ظاهر ترسناك سرنگ‌های فلزی آن اصلا به اندازه تزریق‌های سایر نقاط بدن دردناك نیست. سوزن‌های دندانپزشكی بسیار ظریف‌تر و نازك‌تر از سوزن‌های تزریقات عادی هستند. همین مقایسه ساده می‌تواند ترس شما را به شكل قابل ملاحظه‌ای كاهش دهد. در ضمن یادتان باشد حاصل همین تحمل چند ثانیه‌ای تزریق، می‌تواند درمانی بدون درد و استرس باشد. در ضمن برخی از دندانپزشكان برای كاهش درد در لحظه تزریق از ژل‌های بی‌حسی موضعی استفاده می‌كنند كه در كاهش درد تزریق كمابیش مؤثر است. اخیرا دستگاه جدیدی به بازار عرضه شده كه با كمك آن می‌توان تزریق بدون دردی را انجام داد. این دستگاه كه «دنتال وایب» نام دارد با ایجاد لرزش هنگام تزریق مانع از ارسال پیام درد ایجاد شده هنگام تزریق به مغز می‌شود.

در برخی از بیماران كه ترس‌شان در حد متوسط تا شدید است، مصرف داروهای آرام‌بخش چند ساعت پیش از درمان می‌تواند مؤثر باشد. بیمار با مشورت با دندانپزشك می‌تواند چند ساعت قبل از درمان از یك داروی آرا‌م‌بخش ملایم استفاده كند. در این شرایط داروهایی نظیر دیازپام 2 یا 5، كلردیازپوكساید 5 یا اكسازپام می‌توانند داروهای مناسبی باشند. اما در برخی شرایط شدت وحشت بیمار در حدی است كه با روش‌های فوق قابل كنترل نیست. در این حالت بهتر است بیمار به یك روانپزشك ارجاع داده ‌ شود. گزینه دیگر درمان بیمار در شرایط بیهوشی است. در این حالت دندانپزشك برای بیمار بیهوش درمان‌های ضروری را انجام می‌دهد.

ویدیو : ترس از دندانپزشکی و راههای غلبه بر آن