اگر قصد خرید گبه و گلیم دارید : اگر قصد خرید گبه و گلیم دارید تا چند دهه ...
اگر قصد خرید گبه و گلیم دارید
تا چند دهه پیش، زنان روستایی و عشایری برای استفاده خودشان گلیم، گبه، جاجیم، زیلو و... می‌بافتند اما حالا بافندگان انواع دیگر فرش درست مانند بافندگان قالی، به تقاضای بازار و سلیقه خریدار توجه دارند و براساس آن، پای دار می‌نشینند
گبه نوعی قالی است؛ یعنی به غیر از تاروپود، پرز هم دارد اما فرش‌فروشان موقع تقسیم‌بندی انواع قالی، گبه را به عنوان قالی حساب نمی‌كنند و آن را یكی از انواع فرش‌ها معرفی می‌كنند؛ شاید چون ضخامت پرز و طول گره آن نسبت به پرز انواع قالی، بسیار كلفت‌تر و بلندتر است. گبه دست‌بافتی مخصوص عشایر بوده و البته امروز به شكل سفارشی در كارگاه‌های قالی‌بافی شهری هم تولید می‌شود. گبه نقشه ندارد و طرح‌هایش ذهنی است؛ یعنی بافنده، براساس ذهن خود یا منظره‌ای كه می‌بیند، نقش حیوان، آدم و درخت یا حتی اشكال هندسی را می‌بافد. اندازه گبه معمولا از یك و نیم تا چهار و نیم متر است و بزرگ‌تر از این متراژ را تقریبا نمی‌توانید در بازار پیدا كنید.
گبه به دلیل داشتن پرز كلفت و بافت درشت آن، فرش سنگینی است و چون گره‌هایش هم شل بافته می‌شود، دارای پرزهای نرم است. از اواسط دهه 1370 به خاطر سوژه شدن گبه در چند فیلم سینمایی، تب گبه بازار را گرفت و قیمت آن حتی از بعضی قالی‌های كاشان و اراك گران‌تر شد اما بعد از طی آن دوره، در حال حاضر تب گبه سرد شده و قیمتش به حالت تعادل رسیده است. در ضمن یكی از هنری‌ترین انواع گبه، گبه‌ای است كه پرز آن از پشم گوسفند تهیه شده باشد؛ یعنی بافنده با پشم گوسفند تابیده‌شده‌ای كه رنگ نشده باشد، گبه را بافته باشد. این نوع گبه در برابر رطوبت بسیار مقاوم است و تابش مستقیم آفتاب منجر به تغییر رنگ آن نمی‌شود و البته خیلی هم زیباست.
*موقع خرید ابر مرطوب همراهتان باشد
1- انواع فرش‌ها را باید به صورت لوله‌ای جمع كرد. بدترین نوع جمع كردن یك فرش، تا كردن‌اش است؛ هر چند با این روش جای كمتری را اشغال كند. با این روش - یعنی لوله كردن - احتمال شكستن فرش خیلی كم می‌شود.
2- اگر گرد و غبار و خاك مدت زیادی زیر و داخل ریشه‌های فرش بماند و تمیز نشود، فرش را سفت می‌كند و باعث شكسته شدن‌اش می‌شود.
3- با وجود جاروبرقی در زندگی‌های امروزی، دیگر خیلی كم مشكل بیدخوردگی برای انواع فرش به‌وجود نمی‌آید اما اگر قرار است برای مدتی گلیم، گبه، زیلو و... را در كمد یا گوشه‌خانه نگه دارید، برای جلوگیری از بیدخوردگی، حتما لابه‌لای آن نفتالین یا تنباكو بگذارید.
4- گلیم‌های بزرگ و گبه‌ها را اگر با شامپو فرش بشویید، هم سالم می‌مانند و هم خوب تمیز می‌شوند اما گلیم‌های ظریف و هنری و كوچك را بهتر است با شامپو آن هم با دست بشویید و اگر می‌خواهید آن را در ماشین لباسشویی بیندازید، یادتان باشد كه همراه لباس‌های دكمه‌دار و زیپ‌دار، داخل ماشین نیندازیدشان و در ضمن، از پودرهای رختشویی هم استفاده نكنید بلكه به جایش از مایع شوینده مخصوص لباس‌های رنگی استفاده كنید؛ ضمنا حرارت آب هم بالا نباشد؛ یعنی زیر 30 درجه باشد.
5- اگر الیاف گلیم دارای رنگ طبیعی باشد، در مقابل تابش مستقیم آفتاب چندان آسیبی نمی‌بیند اما الیافی كه با رنگ شیمیایی رنگ شده – به‌خصوص اگر نامرغوب هم باشد– خیلی سریع در مقابل تابش مستقیم آفتاب رنگ پریده می‌شود.
6- برای تشخیص رنگ طبیعی الیاف از رنگ مصنوعی و شیمیایی یك فرش، اول به این نكته توجه داشته باشید كه رنگ شیمیایی بسیار پررنگ و جیغ(!) است اما رنگ طبیعی پختگی دارد و كمتر به چشم می‌آید؛ دوم اینكه یادتان باشد موقع خرید حتما همراه خودتان یك تكه پارچه سفید مرطوب یا یك تكه ابرخیس داشته باشید و قبل از پرداخت پول، آن را روی فرش مورد نظرتان بكشید؛ اگر رنگی شد یعنی رنگ مصنوعی است.
7- وقتی گلیم‌تان را با شامپو فرش می‌شویید، مراقب باشید كه ریشه‌های گلیم را هم خوب تمیز كنید. مراقبت از ریشه‌های گلیم خیلی مهم است چون ریشه‌های پوسیده و كنده شده از ارزش گلیم می‌كاهد.
*گلیم آن‌قدرها هم ساده نیست!
به زیرانداز بافتنی بدون پرز، گلیم می‌گویند. در بافت این نوع فرش، پودها از میان تارها رد می‌شود. گلیم انواع مختلفی دارد كه هر نوعش زیبایی مخصوص به خود را دارد. بعضی از انواع گلیم پر زحمت بافته می‌شود، در نتیجه گران‌تر است و بعضی انواع ساده‌تر بافته می‌شود و ارزان‌تر هم در بازار عرضه می‌شود.
اما انواع گلیم:
*گلیم سوزنی
گلیمی است كه در آن علاوه بر رد شدن پودها از میان تارها، نقش‌هایی را روی پود بافته یا سوزن‌دوزی می‌كنند.
*گلیم ساده (بی‌چاك و چاكدار)
گلیم ساده بی‌چاك به این معنی است كه پودها خیلی ساده و بدون مدل خاصی از میان تارها رد می‌شود و فقط ممكن است هر چند رج یك بار رنگ پودها تغییر كند. اما گلیم ساده چاكدار، گلیمی است كه در آن برای بافتن یك طرح – كه ممكن است هندسی یا غیرهندسی باشد - بین پودها به خاطر عوض كردن رنگ پود، فاصله یا چاك ایجاد شود.
*گلیم سوماك
این نوع گلیم كه طرح‌های پیچیده‌تری دارد، ممكن است سینه‌باف (یعنی بدون نقشه و كاملا ذهنی) یا نقشه‌باف باشد. سوماك ظرافت زیادی دارد و بیشتر با پود ابریشمی بافته می‌شود. نخ پودی كه با آن یك طرح را بافته‌اند، در پشت كار گره می‌خورد و با پود دیگری طرح تازه را می‌بافند و از میان تارها رد می‌كنند. در ضمن، طرح‌های سینه‌باف، طرح‌هایی انتزاعی اند كه بیشتر براساس محل زندگی، كار و طبیعت اطراف بافنده یا حتی حال و هوای روحی او كه غمگین است یا شاد، آرام است یا هیجان‌زده، روی گلیم نقش می‌گیرد.
*گلیم فرش
نوعی از گلیم است كه بعضی از قسمت‌های آن دارای پرز است و به صورت برجسته در كار نمود پیدا می‌كند. معمولا این نوع گلیم‌ها، مخلوطی از سوماك و قالی است كه قسمت‌های گل و بوته و حاشیه‌های آن دارای پرز است. قیمت بقیه انواع فرش كه شامل پلاس، زیلو، حصیر و نمد می‌شود كاملا به این بستگی دارد كه در كجا عرضه شوند؛ در محل تولید یا شهرهای نزدیك به آن. یعنی نمی‌شود قیمت پایه‌ای برای آن ارائه كرد.
*پلاس
این نوع فرش كه در قدیم بیشتر در زندگی روستاییان كاربرد داشته، امروزه دیگر كمتر كاربرد دارد و كمتر بافته می‌شود. پلاس فرشی است كه در آن تار و پود، هر دو پنبه‌ای هستند. پیش از این، نوعی پلاس در بیشتر روستاهای ایران بافته می‌شد كه تار آن از نخ پنبه‌ای بود و پود آن از رشته‌های باریك شده لباس‌های كهنه روستاییان.
در این نوع پلاس، زنان بافنده با بریدن و به‌هم‌گره زدن لباس‌ها و تهیه رشته‌های باریك پارچه‌ای، فرشی می‌بافته‌اند كه به خاطر در كنار هم قرار گرفتن رنگ‌های مختلف پارچه، بسیار زیبا بوده است. امروزه پلاس را به صورت بسیار محدود در بازار عرضه می‌كنند و بیشتر به عنوان پادری كاربرد دارد. در بعضی از مناطق به پلاس «پروینه» هم می‌گویند. جالب آنكه نوع خارجی این نوع بافت الان به قیمت بسیار گران در لوكس‌فروشی‌ها موجود است!
*زیلو
نوعی فرش كه تاروپودش هر دو پنبه‌ای است و در اندازه‌های بزرگ بافته می‌شود و معمولا نقوش هندسی و راه راه دارد. بافتش آسان است و بیشتر به عنوان زیرانداز حسینـیـه‌ها استفاده می‌شود و اندازه‌های كوچك‌ترش هم كاربرد زیرانداز پیك‌نیكی را دارد.
*نمد و حصیر
این دو زیرانداز را هم جزء فرش محسوب می‌كنند. البته امروز به غیر از محل تولید، كمتر در مناطق دیگر كاربرد زیرانداز را دارد. حصیر در مناطقی كه در آن درخت نخل یا نی می‌روید، بافته می‌شود و با آن چیزهای مختلفی از فرش و سفره گرفته تا كیف و ظرف می‌بافند.
نمد هم كه از فرو رفتن و به هم چسبیدن پشم شتر به وسیله مالش دادن و فشار آنها به هم شكل می‌گیرد، نوعی دیگر از فرش است.
*سنتی‌ترین كالای مدرن
1- اگر می‌خواهید گلیمی كه روی سرامیك پهن می‌كنید، مدام لیز نخورد و با جا به جا شدن و به‌هم ریختن چیدمان هال یا سالن، اعصاب‌تان را به هم نریزد، بهتر است از اول موقع خرید یا گلیم سوماك بخرید كه پشت كارش پر از گره است و مانع سر خوردن گلیم می‌شود یا گلیمی بخرید كه دو طرف لبه‌هایش چرم‌دوزی شده و نوعی ترمز فرش محسوب می‌شود.
2- اگر مبل خانه‌تان سفید رنگ یا كرم رنگ است و می‌خواهید اتاقتان كمی رنگ بگیرد و فضا زنده شود، می‌توانید گلیم كردستان بخرید كه پر از رنگ‌های قرمز و آبی و سبز است. اگر مبل خانه‌تان استیل است می‌توانید ورنی آذربایجان یا سوماك سیرجان بخرید كه پر از رنگ‌های طلایی و پرجلوه است و با مبل استیل‌تان كاملا هماهنگ می‌شود.
گبه‌های عشایری باطرح راه راه و حیوان و آدم، به مبلمان و كمد رنگ چوبتان جلوه بسیار زیبایی می‌دهد.
3- كف پای بعضی‌ها به دلیل حساسیت بر اثر راه رفتن روی فرش ماشینی – كه دارای الیاف مصنوعی است – تركیده و پوست پوست می‌شود اما كارشناسان فرش معتقدند كه الیاف طبیعی مثل پشم، پنبه و نخ ابریشم نه تنها باعث تركیدگی پا نمی‌شود بلكه به دلیل انرژی‌بخشی این الیاف – كه در بافت فرش دستباف به كار می‌رود – تا حدودی از درد رماتیسم و پادردهای ساده افراد می‌كاهد.
4- فرش‌هایی كه براساس نقشه بافته می‌شوند، معمولا بدون اشكال‌اند و حتی اگر چند سال هم در خانه‌تان پهن باشند، موقع فروش، جناب سمسار كمتر می‌تواند عیب رویش بگذارد و ضرر نمی‌كنید اما فرش‌های سینه‌باف گرچه طرح‌هایش بكرتر است و به طبیعت نزدیك‌تر ولی چون اشكالاتی از جمله رعایت‌نشدن قرینه‌ها و اندازه‌های اشكال (به ویژه اشكال هندسی)، كج‌بافی در حاشیه‌ها و دورنگ بودن زمینه دارند، موقع فروش كلی بهانه به دست جناب سمسار می‌دهند كه قیمت را پایین بیاورد. البته تا جایی كه می‌توانید به فرش‌فروشانی كه فرش كهنه هم می‌خرند مراجعه كنید تا سمسارها.
5- اگر می‌خواهید پولی كه خرج می‌كنید دیرتر از بین برود، گلیمی بخرید كه تارش از جنس پشم یا ابریشم باشد چون نخ پنبه‌ای زودتر می‌پوسد.
6- اگر در مناطق گرمسیری زندگی می‌كنید و می‌خواهید از رسیدن حرارت شدید زمین به داخل خانه جلوگیری كنید، از حصیر یا زیلو استفاده كنید؛ چون گرما را از خود عبور نمی‌دهد و بسیار خنك است.
7- اگر در مناطق سردسیر زندگی می‌كنید و می‌خواهید از شر سرما خلاص شوید، بهتر است نمد بخرید؛ نمد گرما را درون خود نگه می‌دارد و از انتقال سرما از كف خانه به داخل جلوگیری می‌كند اما تنها عیبش این است كه پرزش به لباس می‌چسبد. در ضمن، نمد بهترین پا دری رطوبت‌گیر برای جلوی در حمام است
منبع:yic.ir
ویدیو : اگر قصد خرید گبه و گلیم دارید