حشرات گزنده مهمان‌های ناخوانده فصل گرما : تقریبا همه یك بار هم كه شده با ...
تقریبا همه یك بار هم كه شده با نیش حشرات گزیده شده و درد آن را تجربه كرده‌ایم. گرچه شمار حشرات گزنده در اطراف ما زیادند ولی همیشه متهم ردیف اول پشه‌ها هستند و این اتهام همواره گریبانگیر آنها می‌شود. نیش برخی از حشرات فقط قرمزی پوست و التهاب دارد ولی برخی دیگر در صورتی كه اقدام فوری صورت نگیرد، می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های شدید و حتی مرگ شود.
حشرات گزنده از خون انسان و حیوانات دیگر تغذیه می‌كنند و از طرفی با مكیدن خون قادرند برخی بیماری‌های واگیردار را از فردی به فرد دیگر انتقال دهند. در واقع حشرات گزنده زمانی انسان را نیش می‌زنند كه طبق یك مكانیسم طبیعی قصد دفاع از خود یا قصد تغذیه از خون را دارند. برخی حشرات در زمان گزش، اسید فورمیك به بدن تزریق می‌كنند كه باعث التهاب فوری پوست شده و اغلب موجب قرمزی و تورم در ناحیه گزیده شده می‌شود. واكنش نسبت به گزش حشرات معمولا تا چند روز باقی می‌ماند. ولی در برخی مواقع این اثرات تا 2 سال هم بر جای مانده و ممكن است گاهی با زخم‌های سرطانی بدخیم اشتباه شود.
با حشرات گزنده بیشتر آشنا شوید
عنكبوت‌ها: این موجودات به ظاهر ترسناك تنها زمانی كه احساس خطر كنند انسان را نیش می‌زنند. ولی فقط گونه‌های كمی از عنكبوت‌ها هستند كه نیش‌های خطرناك دارند و در بیشتر مواقع به دنبال گزش عنكبوت آسیب چندانی وارد نشده و نیاز به اقدام فوری نیست. عنكبوت بیوه سیاه و عنكبوت قهوه‌ای دو گونه خطرناك عنكبوت‌ها هستند كه نیش آنها می‌تواند كشنده باشد. عنكبوت سیاه در محیط‌های گرم و خشك بویژه زیرزمین‌ها، اتاق‌های زیر شیروانی یا زیر سینك‌های ظرفشویی یافت می‌شوند. نیش این حشره مشكلاتی همچون آنفلوآنزا ایجاد كرده و نیازمند اقدام اورژانسی است. سم این عنكبوت بسیار سمی و وابسته به نوروتوكسین‌هاست كه احساس گرگرفتگی و سرما، سردردهای شدید، دردها و اسپاسم‌های شدید عضلانی، نبود حفظ تعادل، دشواری در تنفس، انقباض و تب بالا ایجاد می‌كند. كودكان بیشتر در معرض خطر هستند. موثرترین روش تا قبل از رساندن به مركز درمانی شست و شوی محل با آب و صابون و بالا نگه داشتن عضو از سطح قلب جهت كاهش خون‌رسانی به عضو تا رساندن به مركز درمانی است.
اما عنكبوت قهوه‌ای به مراتب از گونه قبلی عنكبوت‌ها خطرناك‌تر بوده و سم مهلك‌تری دارد. این حشره در محل‌های تاریك و مرطوب و دور از چشم انسان‌ها زندگی می‌كند و بیشتر كنار جعبه‌های مقوایی، اتاق‌های زیر شیروانی، قفسه‌ها یا كشوها یافت می‌شود. از بین رفتن و مرگ بافت اطراف محل گزش، از برجسته‌ترین علامت‌های نیش آن به شمار می‌رود كه درمان آن چند ماه زمان می‌برد. معمولا نیش اولیه قابل احساس نیست ولی 8 ساعت بعد درد شدیدی در ناحیه گزش حس می‌كنید كه رفته رفته سیاه می‌شود. این مرحله ابتدایی «نكروز» یا سیاه شدن عضو گزیده شده است كه مرگ بافت را به دنبال دارد. گاهی محل گزش آبی یا كبود شده و با حلقه سفیدی احاطه می‌شود. تاول‌های آبدار در موضع از علامت‌های آن است كه به مرور خشك شده و ایجاد زخم می‌كند. فرد مصدوم اغلب حالت سرگیجه، تب و درد عضلانی داشته و تعداد كمی هم بر اثر این نیش جان خود را از دست می‌دهند. روش درمانی مناسبی كه در مركز درمانی روی چنین فردی انجام می‌گیرد، تزریق استروئیدهاست. گاهی هم مجبور می‌شوند عضو گزیده شده را قطع كنند.
اما به طور كلی گزیده شدن توسط عنكبوت‌ها علائمی به همراه دارد كه عبارت است از: تهوع، استفراغ، درد شكمی، سفتی و درد مفاصل، احساس بی‌قراری و بیماری، قرمزی موضعی، سوزش و خارش و دردی كه با درمان‌های خانگی از قبیل گذاشتن كیسه یخ، تورم آن كاهش می‌یابد و اغلب بدون درمان حدود هفت تا 10 روز بهبود می‌یابد.
نیش برخی از حشرات فقط قرمزی پوست و التهاب در پی دارد ولی برخی دیگر در صورتی كه اقدام فوری صورت نگیرد، می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های شدید و حتی مرگ شود
بهترین اقدام برای مقابله با نیش عنكبوت‌ها شست و شوی محل گزش با آب و صابون است. از كمپرس یخ در موضع هم باید استفاده كرد. از مسكن برای كاهش درد علائم استفاده كنید. در صورت مشاهده واكنش‌های حساسیتی فرد را به مركز درمانی برسانید. پس از آن، تزریق واكسن كزاز الزامی است. چنانچه فرد با نیش عنكبوت بیوه سیاه یا عنكبوت قهوه‌ای گزیده شده، عضو را با آب شست و شو داده و برای جلوگیری از گسترش سم، عضو را پایین‌تر از سطح قلب نگه دارید. برای كاهش خطر گسترش سم، بالای محل گزش را محكم ببندید ولی باند را خیلی محكم نكنید كه خون‌رسانی قطع شود. فرد را سریع به مركز درمانی منتقل كنید. آنجا از پادزهر برای خنثی كردن اثر سم، مسكن‌ها و شل‌كننده‌های عضلات استفاده می‌كنند.
پشه‌ها: پشه‌ها همیشه جزو خطرناك‌ترین حشرات گزنده در سراسر جهان و بیشترین عامل انتقال بیماری‌های كشنده و واگیردار بوده و عامل مرگ سالانه میلیون‌ها نفر در جهان محسوب می‌شوند. آزاردهنده‌ترین مشكلی كه پشه‌ها دارند، بیخوابی‌های شبانه‌ای است كه با صدای آزاردهنده خود برای انسان ایجاد می‌كنند. پشه‌ها با استفاده از خرطومی كه دارند خون طعمه خود را می‌مكند، اما تغذیه از خون انسان یا جانوران، اولین غذاهای آنها نیست بلكه غذای اصلی آنها از شهد گیاهان بوده و به مكیدن خون به عنوان یك ماده مغذی اضافی مانند پروتئین و آهن بخصوص برای تولید مثل نیاز دارند.
آنها معمولا با نزدیك شدن غروب و شب فعال‌ترشده و بیشتر به سمت طعمه‌های خود نزدیك می‌شوند. زمانی كه پشه طعمه خود را پیدا می‌كند، روی پوست او نشسته و از بزاق خود به عنوان ضدانعقاد استفاده می‌كند تا خون رقیق شده و با خیال راحت آن را بمكد. بعد از تزریق بزاق در پوست طعمه، با استفاده از ساختار سوزنی‌شكل لوله‌مانندی كه در ناحیه سرش قرار دارد و خرطوم نامیده می‌شود، سوراخی را در پوست فرد ایجاد كرده و خون را مكش می‌كند و تا پر شدن كامل شكمش از خون طعمه، به گزش ادامه می‌دهد. پیامد گزش نیش پشه چند دقیقه پس از آن، تنها خارش، درد و تورم ایجاد شده در موضع است.
پشه‌ها به خاطر انتقال عوامل مختلف باكتریایی و ویروسی بیماریزا، جزو خطرناك‌ترین و كشنده‌ترین حشرات در كره خاكی شناخته شده‌اند. پشه‌ها در محیط‌های مرطوب و نمدار بسرعت تولید مثل می‌كنند. از جمله بیماری‌های خطرناك و كشنده‌ای كه توسط پشه‌ها از فردی به فرد دیگر انتقال می‌یابد، عبارتند از:
ویروس وست نیل: انتقال ویروس این بیماری می‌تواند باعث التهاب مغزی شده و فرد را تا حد مرگ بكشاند.
مالاریا: این بیماری مستقیما از پشه به انسان منتقل‌شده و در سراسر جهان بویژه مناطق مركزی و جنوبی آمریكا، آفریقا، آسیا، شرق اروپا و جنوب اقیانوس آرام یافت می‌شود. علائم این بیماری در یك فرد نسبت به فرد دیگر متغیر است و شامل تب، درد بدن، كما و مرگ است.
تب زرد: این بیماری بیشتر در آمریكای جنوبی و آفریقا یافت می‌شود و از طریق پشه از فردی به فرد دیگر قابل انتقال است.
كرم قلبی: این نوع انگل، حیوانات خانگی را مبتلا كرده و لارو آنها از طریق پشه قابل انتقال است و در صورتی كه درمان نشود می‌تواند باعث ایجاد لخته در قلب و بروز مشكلات قلبی و عروقی و حتی مرگ شود.
اما گزش پشه‌ها همیشه بیماریزا نیست و در اكثر مواقع تنها خارش و درد ایجاد می‌كند. ابتدایی‌ترین كار در مواجهه با نیش پشه‌ها این است كه از محیطی كه پشه‌ها آنجا هستند دوری كنید، اما اگر به نیش حشرات حساسیت دارید، آن را سریع درمان كنید. جای نیش پشه ممكن است ورم‌كرده و به دنبال خاراندن به تاول‌های بزرگی تبدیل شود. در این مواقع می‌توانید از كرم‌های هیستامین روی موضع گزیده شده و نیز از داروهای مسكن استامینوفن یا داروهای ضد التهابی چون ایبوپروفن استفاده كنید. یك دوش آب سرد هم می‌تواند راهگشا بوده و خارش را كم كند. از دیگر راهكارهای خانگی و در دسترس می‌توان به مالیدن سطح داخلی پوست موز به مدت چند ثانیه تا چند دقیقه روی نقطه گزش اشاره كرد كه درد، تورم و خارش را سریع از بین می‌برد. از شیره گیاه آلوورا نیز می‌توانید برای كاهش درد و خارش آن بهره ببرید. سریع‌ترین كار ممكن برای خلاص شدن از خارش نیش پشه گرفتن موضع زیر آب سرد است، اما اگر به نیش پشه حساسیت داشته و دچار تپش قلب، تنفس كوتاه یا احساس تب می‌كنید سریع به پزشك مراجعه كنید.
برخی اسپری‌های دفع پشه هم وجود دارند كه با پاشیدن آن به سطح بدن می‌توانید از گزند آنها مصون بمانید. پس اگر قصد سفر به مكان‌هایی را دارید كه پشه زیادی دارد، این اسپری را فراموش نكنید و لباس‌های ضخیم بپوشید. البته دوام اسپری تنها دو ساعت بوده و برای افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی و آسم مشكل‌آفرین است. ولی چسب‌های پشه 75 میلی‌گرم «تامین»، ماده دفع پشه دارد كه با چسباندن به بدن وارد جریان خون‌شده و به تمام بدن رسیده و سپس در قالب یك بوی غیرقابل تشخیص برای انسان از طریق غدد عرق از پوست دفع‌شده و پشه‌ها را از شما دور می‌كند. هر چسب برای 24 ساعت كفایت می‌كند.
زنبور: نیش زنبورها بسته به این كه شما به سم نیش حساسیت دارید یا نه، تنها می‌تواند دردناك بوده یا باعث مرگ شود. بهترین كار برای كاهش واكنش نسبت به سم نیش زنبور خارج كردن هر چه سریع‌تر نیش زنبور از محل گزش است. در صورت وجود حساسیت به نیش زنبور، فرد گزیده شده احتمالا دچار شوك آنافیلاكسی شده و جانش در معرض خطر قرار می‌گیرد. این حالت بیشتر در افرادی كه سیستم ایمنی بسیار حساسی نسبت به سم دارند، اتفاق می‌افتد و در صورت گزیده شدن، شدیدا به سم واكنش نشان داده و این واكنش ممكن است در كل بدن ایجاد شود. بیشتر مرگ‌هایی كه بر اثر گزش حشرات اتفاق می‌افتد در یك ساعت ابتدایی گزش رخ می‌دهد. بنابراین اقدامات اولیه بسیار مهم است. علائمی كه به دنبال نیش زنبور ایجاد می‌شود درد آنی، قرمزی، تورم و خارش در ناحیه گزش است، اما چنانچه به نیش زنبور حساسیت شدید داشته باشید ممكن است با علائم شدیدتری روبه‌رو شوید كه واكنش‌های آنافیلاكسی محسوب شده و عبارتند از: كهیر و خارش در كل بدن، تورم دهان و گلو یا هر دو، خس‌خس كردن هنگام تنفس، كوتاهی تنفس یا دشواری در تنفس، افت فشار خون، تهوع، استفراغ، اضطراب و درد قفسه سینه. در حالت شدید ممكن است فرد دچار كاهش درجه هوشیاری شده و در صورتی كه اقدامات اورژانسی در مورد فرد صورت نگیرد، ممكن است جان خود را از دست دهد.
البته چون این حشرات به صورت گروهی حركت می‌كنند، در صورت گزیده شدن توسط یك زنبور در اولین فرصت از محیط دور شوید تا از گزند نیش سایر زنبورها دور بمانید چرا كه نیش‌های متوالی می‌تواند باعث از كار افتادگی عضلات یا نارسایی كلیوی و در موارد نادر منجر به مرگ شود. در این میان كودكان، افراد میانسال و افراد ضعیف بیشتر در معرض خطر قرار دارند. برای كاهش تورم و درد ناشی از نیش زنبور از كمپرس یخ روی عضو گزیده شده استفاده كنید. به طوری كه در هر ساعت حدود 20 دقیقه كمپرس را به كار ببرید و از روی لباس این كار را انجام دهید تا مانع از یخ‌زدگی عضو شود. از آنتی‌هیستامین‌هایی چون دیفن‌هیدرامین استفاده كنید. برای كاهش درد هم می‌توانید ایبوپروفن یا استامینوفن مصرف كنید. روی موضع را با آب و صابون شست و شو داده و پماد آنتی‌بیوتیك روی آن بمالید.
رتیل: رتیل‌ها از عنكبوت‌ها بزرگ‌تر بوده و موجوداتی پرمو هستند. این حشرات روی طعمه خود پریده و نیش خود را در بدن طعمه وارد می‌كنند. آنها سمی هستند ولی تا زمانی كه به سم آن حساسیت نداشته باشید باعث مرگ شما نخواهد شد. نیش رتیل علائمی مشابه با نیش زنبور دارد مانند قرمزی و گرما در ناحیه گزش. ولی چنانچه به سم این حیوان حساس باشید ممكن است با علائمی چون دشواری در تنفس، واكنش قلبی، پلك‌های پف كرده، خارش، افت فشار خون، نبض پرسرعت، تحریك پوستی، تورم عضو گزیده شده، تورم لب‌ها و گلو مواجه شوید. این علائم به فوریت‌های اورژانسی نیاز داشته و در صورت درمان نشدن فرد ممكن است جان خود را از دست بدهد. در اقدامات اولیه بهتر است عضو گزیده شده را با آب و صابون شسته و هر 10 دقیقه كمپرس یخ را روی موضع قرار دهید و سپس 10 دقیقه آن را بردارید و آن را تكرار كنید. در صورت افت فشار خون، مدت زمان كمپرس یخ را كاهش دهید تا پوست فرد آسیب نبیند.
عقرب: حدود 2000 گونه عقرب در دنیا شناسایی شده كه تنها 25 تا 40 نوع آنها سم كشنده داشته و بیشتر برای برای كودكان، نوزادان و افراد میانسال می‌تواند خطرناك باشد. سم تركیبی عقرب حاوی موادی است كه روی سیستم عصبی اثر می‌گذارد. عقرب‌ها بیشتر زیر صخره‌ها، پوسته و كنده درختان زندگی می‌كنند و در فصول بهار و تابستان و گرمای بیشتر از 21 درجه فعال‌تر هستند.
علائم گزیدگی با نیش عقرب از خفیف تا شدید متغیر بوده و در موارد خفیف عبارتند از: درد، سوزن سوزن شدن عضو، سوزش یا بی‌حسی در عضو گزیده شده. در موارد شدیدتر فرد با علائمی چون بی‌حسی گسترده در اندام‌ها، دشواری در بلع، سفت شدن زبان، تاری دید، حركات سریع چشم‌ها، صرع، ترشح بزاق و دشواری در تنفس روبه‌رو می‌شود كه به مراقبت‌های فوری نیاز خواهد داشت. علائم گزش عقرب در كودكان عبارتند از: درد شدید، بی‌حسی، سوزش عضو و تورم، انقباض عضلات، حركات غیرعادی سر، گردن و چشم‌ها، ترشح بزاق از دهان، تعریق، بی‌قراری و تحریك‌پذیری، اما افراد بالغ معمولا با علائمی چون تنفس سریع، افزایش فشار خون، افزایش نبض، انقباض عضلانی و ضعف مواجه می‌شوند. افراد مسن و بسیار جوان ممكن است بر اثر نارسایی قلب و تنفسی در ساعات اولیه گزش با نیش عقرب جان خود را از دست بدهند.
در درمان فوریتی این وضعیت، ابتدا موضع را با آب و صابون شست و شو داده و به خاطر احتمال تورم عضو و جلوگیری از گردش خون، زیورآلات‌تان را درآورید.
برای كاهش درد و كاهش سرعت گسترش سم از كمپرس یخ هر 10 دقیقه استفاده كرده و 10 دقیقه به عضو استراحت دهید. این روش موثرترین راه پس از گزش محسوب می‌شود. هر 4 ساعت برای كاهش درد، از استامینوفن استفاده كنید. از مصرف ایبوپروفن و آسپرین خودداری كنید زیرا ممكن است به مشكلات دیگری منجر شود. محل نیش‌زدگی را برش نداده و سعی در مكش سم از داخل عضو نكنید. از مصرف هرگونه ماده غذایی و مایعات خودداری كنید.
كوچك اما خطرناك
نیش بیشتر مورچه‌ها تنها درد كمی در ناحیه گزش ایجاد می‌كند، ولی برخی از گونه‌ها هستند كه با وجود كوچكی، بسیار سمی بوده و حتی كشنده‌اند. مورچه‌های آتشین گونه‌ای از مورچه‌ها هستند كه بسیار مهاجم‌اند و گروهی حركت كرده و در زمان گزش، ماده‌ای شیمیایی ترشح می‌كنند كه سایر مورچه‌ها را با خبر می‌كند و بهترین راه در این حالت دور شدن سریع‌تر از آن محل است. مورچه‌های نقره‌ای دسته‌ای دیگر از مورچه‌ها هستند كه بسیار اجتماعی بوده و در قالب گروه حركت می‌كنند. استفاده از آفت‌كش‌ها نه‌تنها كمكی به شما نمی‌كند، بلكه باعث ازدیاد تعداد آنها می‌شود. مورچه‌های رودخانه‌ای یا ارتشی، مورچه‌های خطرناكی هستند كه در آفریقا یافت شده‌اند و در گروه‌های بزرگ در جنگل‌ها حركت می‌كنند. آرواره‌های بسیار قوی داشته و در صورت محاصره شدن توسط آنها فرار از دست آنها دشوار بوده و قادرند انسان را تا استخوان پاره پاره كنند. مورچه‌های جهنده، گروه دیگری هستند كه قدیمی‌ترین نژاد مورچه روی زمین به شمار می‌روند. بومی استرالیا بوده و ذاتا قاتل هستند و دید خوبی دارند كه همین مساله آنها را خطرناك كرده است و نیش آنها علائم آلرژیك شدیدی ایجاد می‌كند. مورچه گلوله‌ای دردناك‌ترین نیش را دارد و درد آن تا 24 ساعت ادامه می‌یابد. در صورت مشاهده این گونه‌ها، سریع‌تر از محل دور شوید.
بهترین اقدامات بعد از نیش مورچه این است كه موضع را با آب و صابون شسته و آهسته آن را خشك كنید. تركیبی از جوش شیرین و آب درست كرده و روی موضع قرار دهید. این كار خارش و تورم را كاهش می‌دهد. در صورت ایجاد تاول، از خاراندن و تركاندن آن جلوگیری كنید و در سریع ترین زمان ممكن به پزشك مراجعه كنید.
منبع:jamejamonline.ir
ویدیو : حشرات گزنده مهمان‌های ناخوانده فصل گرما