اگر کودک‌تان کوتاه قد است، بخوانید! : امروزه خیلی کمتر به این نکته توجه ...
امروزه خیلی کمتر به این نکته توجه می‌کنیم که چاقی، به ویژه چاقی دوران کودکی، می‌تواند پیامدهای جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد که یکی از عوارض آن کوتاه قدی است.
عوامل بسیار زیادی بر کوتاه قدی کودکان تاثیر می‌گذارد. اگر نقش ژنتیک را که عامل بسیار مهم و فاکتوری کلیدی محسوب می‌شود کنار بگذاریم، بحث تغذیه به میان می‌آید و اینکه چه مواد مغذی و چه نوع تغذیه‌ای می‌تواند بر کوتاه قدی یا بلند قدی کودکان تاثیر بگذارد.
شاید امروزه خیلی کمتر به این نکته توجه می‌کنیم که چاقی به ویژه چاقی دوران کودکی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد که یکی از عوارض آن کوتاه قدی است.
لازم به توضیح است چاقی‌ای که از دوران کودکی آغاز شود، در مقایسه با چاقی‌ای که در بزرگسالی ایجاد می‌شود، قطعا عوارض بیشتری در دوران بزرگسالی به همراه دارد.
چاق 2 دسته‌اند
دو نوع تجمع چربی در بدن داریم. در یک نوع سلول‌های چربی قابلیت دارند 85 تا 90 درصد حجم خود چربی ذخیره کنند و مثل یک بادکنک بزرگ شوند. در نوع دوم اگر رژیم غذایی کودک یا فرد بیش از حد نیاز حاوی کالری باشد، این سلول‌ها که مثل بادکنک بزرگ شده‌اند تقسیم شده و بستر بیشتری برای تجمع چربی حاصل می‌شود.
به نوع دوم چاقی هایپرپلازی گفته می‌شود. کودکان مبتلا به این نوع چاقی به دو دسته تقسیم می‌شوند.
یک دسته آنهایی که از ابتدا چاق متولد شده‌اند و برخی که با وزن کم متولد شده‌اند ( وزن زیر 2500 گرم ) و خانواده چون فکر می‌کنند نوزاد ریز جثه است، سعی می‌کنند با رسیدگی‌های مداوم با زور و اجبار یا با جایزه به کودک غذا بخورانند.
این کودکان به طور ناگهانی در سن دبستان چاق می‌شوند. اولین نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره کنیم این است که حتی اگر کودک شما حین تولد وزن کمی داشته، هیچ اصراری به اضافه وزن او نداشته باشید و اگر طبق منحنی رشد وزن طبیعی پیدا کرده مطمئن باشید مشکل خاصی ایجاد نخواهد شد و کودک شما کاملا سالم است.
چاقی دوران کودکی چه عوارضی دارد؟
یکی از عوارض چاقی در دوران کودکی شکل‌گیری سلول‌های چربی از کودکی و بروز ناراحتی‌ها و حملات قلبی در دوران نوجوانی و جوانی و قبل از رسیدن به 30 سالگی است که گاهی حتی به مرگ منجر می‌شود.
کودکان چاق معمولا بدون آنکه والدین مطلع باشند مشکل فشارخون هم دارند. در نهایت پروفایل لیپیدی یا چربی خون، کلسترول و گلیسیرید خون این کودکان بالا بوده و دور کمر بزرگی دارند.
این کودکان از نظر اجتماعی منزوی و گوشه‌گیر بوده و هر چه قدر بزرگ شده و به سن دبستان، راهنمایی و دبیرستان می‌رسند از جمع بیشتر دور شده و از نظر روانشناسی این مساله کاملا مشخص است که نسبت به ظاهر فیزیکی خود اعتماد به نفس ندارند.
چاقی بر رشد قدی همه تاثیر می‌گذارد.
معمولا دیده شده افراد چاقی که از کودکی چاق بوده‌اند حتی اگر از نظر ژنتیکی قد بلند بوده‌اند نسبتا قد کوتاه بوده در مقایسه با هم سن و سالان خود قد کوتاه هستند. علت این موضوع آن است که در بدن هورمونی به نام لپتین از سلول‌های چربی بدن ترشح می‌شود.
هر چه قدر تعداد سلول‌های چربی در بدن بیشتر باشد، میزان ترشح هورمون لپتین بیشتر خواهد بود. یکی از فاکتورهای کلیدی که در بلوغ دختران و پسران اهمیت دارد، این است که لپتین در بدن ترشح می‌شود.
با شروع نوجوانی، ما شاهد تجمع چربی در بدن هستیم. با تجمع چربی، ترشح هورمون لپتین هم آغاز می‌شود که خود این هورمون بر هیپوتالاموس تاثیر گذاشته و سبب ترشح هورمون‌های دیگری می‌شود. همچنین بر هیپوفیز تاثیر گذاشته و سبب ترشح هورمون‌های جنسی دیگری شده و در نهایت بر اندام‌های تناسلی اثر گذاشته و سبب ترشح هورمون‌هایی مثل استروژن و پروژسترون در دختران و تستوسترون در پسرها می‌شود.
در یک کودک چاق به طور طبیعی هورمون لپتین ترشح می‌شود و لپتین خود محرکی برای ترشح هورمون‌های جنسی شده و سبب بلوغ زودرس در کودکان می‌شود که پیامدهای اجتماعی زیادی را به دنبال دارد.
هورمون‌های جنسی می‌توانند بر صفحات رشد استخوانی اثر کرده و زودتر از موعد سبب بسته شدن رشد این صفحات شوند، در نتیجه رشد قدی متوقف شده و فرد کوتاه قد می‌ماند. در بزرگسالی این کودکان به افراد چاق قد کوتاه تبدیل می‌شوند که هم چاقی و هم کوتاهی قد اعتماد به نفس آنها را گرفته و سبب بروز مشکل در زندگی آنها می‌شود.
آیا می‌توان رشد قدی کودکان را افزایش داد؟
شاید شما بپرسید که کودک‌ام خیلی چاق نیست. آیا می‌توانم رشد قدی او را افزایش دهم؟ جواب این سوال مثبت است.
به عنوان مثال در برخی کشورها مثل ژاپن که مردم آن از نظر ژنتیکی جثه‌های ظریف و کوتاهی داشته‌اند متخصصان با تغییر رژیم غذایی توانسته‌اند رشد قدی را چند سانتی‌متر افزایش دهند.
به عبارت ساده‌تر ما با استفاده از یک رژیم غذایی غنی از موادمغذی حتی در کودکانی که پدر و مادر از نظر ژنتیکی قد متوسط یا کوتاهی دارند می‌توانیم رشد قدی بیشتری داشته باشیم.
نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که نقش تغذیه در رشد قدی به قبل از دوران بلوغ باز می‌گردد. به محض آنکه نوجوان بالغ شد، دیگر با تغذیه نمی‌توان به رشد قدی او کمک کرد.
به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از رسیدن کودک به دوران بلوغ مصرف مواد غذایی کلسیم‌دار که در شیر و لبنیات و ماست از نوع کم‌چربی موجود است، خانواده کلم شامل گل‌کلم، برگ کلم و...، دانه کنجد هم به دلیل امگا 3 بالا و هم کلسیم بالا، مواد غذایی حاوی ویتامین A یا حاوی پیشتاز ویتامین A بتاکاروتن که در هویج، انبه و خرمالو موجود است و منابع غنی ویتامین C مثل مرکبات را افزایش دهیم و در نهایت مرتبا کنترل کنیم که کودک‌مان دچار فقر آهن نباشد زیرا فقر آهن خود زمینه را برای اختلال در رشد قدی فراهم می‌کند.
معمولا کودکانی که دچار کم‌خونی‌اند هم وزن‌گیری خوبی ندارند و هم قد‌شان کوتاه می‌ماند. غیر از تغذیه آنچه بر رشد قدی کودکان تاثیر می‌گذارد یک خواب آرام شبانه است.
خیلی از بچه‌ها ممکن است بعد از ظهرها دو ساعتی بخوابند اما شب‌ها دیر بخوابند و صبح زود بلند شوند. این نوع خوابیدن ملاک نیست. خوابیدن در شب باید در شرایطی باشد که هورمون ملاتونین یا هورمون خواب ترشح شود. نباید فراموش کرد یکی در زمان خواب و یکی در زمان فعالیت روزانه است که هورمون رشد ترشح می‌شود.
بسیار مهم است که کودکان خواب آرام شبانه داشته باشند و در درجه دوم به اندازه کافی فعالیت کنند. در ضمن توصیه می‌شود حتی‌الاامکان یک ساعت قبل از خواب، کودک قندهای ساده مثل شکر، شکلات، آب‌نبات، تافی و... مصرف نکند چون قندهای ساده خود در هورمون رشد اختلال ایجاد می‌کنند و وقتی هورمون رشد به اندازه کافی ترشح نشود، رشد قدی تا حدی دچار اختلال می‌شود.
ویدیو : اگر کودک‌تان کوتاه قد است، بخوانید!