آیا از آرتروز زانو رنج می برید؟ :   آیا از آرتروز زانو رنج می برید؟ دکتر علی ...

 

آیا از آرتروز زانو رنج می برید؟

دکتر علی اصغر عبدی ارتوپد و  متخصص جراح استخوان، با بیان اینکه سن، عوامل ژنتیکی، چاقی، جنس و شغل از عوامل تشکیل و پیشرفت آرتروز یا ساییدگی مفصل هستند، گفت: آرتروز به معنای ساییدگی مفصل و تخریب سطح مفصلی است. در بیمار مبتلا به آرتروز یا ساییدگی مفصل تغییر شکل، درد و محدودیت حرکت در مفصل به وجود می آید. آرتریت Arthritis به معنای التهاب مفصل است و استئوآرتریت Osteoarthritis شایع ترین نوع آرتریت است.

در استئوآرتریت مشکل اصلی در غضروف مفصلی است و بعد از مدتی استخوان مفصل هم دچار آسیب می شود. آرتروز Arthrosis یک کلمه یونانی به معنای مفصل است ولی به معنای استئوآرتریت هم به کاربرده می شود.

در فارسی به جای کلمات استئوآرتریت و آرتروز از کلمه "ساییدگی مفصل" هم استفاده می شود. مفصل جایی است که دو استخوان در کنار هم قرار می گیرند. مفصل باعث می شود قسمت های مختلف بدن نسبت به هم حرکت کنند و حرکت استخوان ها در مفصل به علت کششی است که از طریق عضلات به آنها اعمال می شود.

دو انتهای استخوان ها در جایی که با هم مفصل می شوند به وسیله پرده بافتی محکمی پوشیده شده که به آن کپسول مفصلی می گویند.

در اطراف کپسول مفصلی نوارهای بافتی محکمی قرار دارند که به آنها لیگامان یا رباط می گویند و مسئول پایدار کردن مفصل هستند.

غضروف یک بافت سخت ولی صاف و قابل انعطاف است که روی انتهاهای استخوان ها در محلی که در کنار هم قرار می گیرند را می پوشاند.

مقدار کمی از یک مایع غلیظ و لزج بین دو سر استخوان ها و در درون مفصل قرار گرفته که سطح غضروف را لیز کرده و اصطکاک بین دو سطح مفصلی را کم می کند و به آن مایع سینوویال Synovial fluid یا مایع مفصلی می گویند.

مایع سینوویال توسط بافت سینوویال ساخته می شود. بافت سینوویال لایه ای از سلول هاست که سطح داخلی کپسول مفصل را فرش کرده است.

آرتروز علایم زیادی دارد ولی 3 علامت آن شایع‌تر و مشخص‌تر هستند؛ اولی خشكی پس از استراحت است، به این معنی كه گاهی اوقات وقتی مفصل به‌مدت طولانی بی‌حركت مانده باشد و بخواهد فعالیت كند درد خواهد داشت.

شاید دیده باشید كه بیماران مبتلا به آرتروز زانو صبح‌ها كه از خواب بیدار می‌شوند به سختی راه می‌روند اما بعد از مدتی كم‌كم راه رفتنشان به حالت عادی بازمی‌گردد. خشكی مفاصل بعد از یك دوره طولانی عدم ‌فعالیت بسیار شایع است ولی به ندرت بیشتر از نیم ساعت طول می‌كشد.

دومین علامت كاهش انعطاف پذیری است؛ به‌همین دلیل بیماران مبتلا به آرتروز نمی‌توانند به‌ راحتی مفاصل خود را خم و راست كنند و برای علامت بعدی هم می‌توان به درد در مفصل اشاره كرد.

توصیه می‌شود كسانی كه بیشتر از دو هفته چنین علایمی را در مفاصل خود دارند حتما به پزشك مراجعه كنند. چند عامل وجود دارد كه می‌تواند زمینه ‌ساز ابتلا به آرتروز باشد، یكی سن بالا است كه این بیماری معمولا در افراد بالای 40 سال دیده می‌شود. مورد دوم جنس، چون آرتروز در خانم‌ها بیشتر از آقایان بروز می‌كند ولی دلیل آن هنوز به‌ درستی مشخص نشده است، مورد بعدی ناهنجاری ‌های مادر زادی استخوانی و یا صدمه به مفصل است.

آرتروز در ورزشكاران حرفه‌ای كه مدام در معرض ضربه خوردن هستند بسیار شایع است مثلا در فوتبالیست‌ها. صدمات غیر ورزشی مثل تصادفات رانندگی هم زمینه را برای آرتروز مهیا می‌كند.

چاقی خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد. به ‌طور كلی هر چقدر وزن بالاتر باشد مفاصل بزرگ (مثل زانوها) باید بار و فشار بیشتری را تحمل كنند و در نتیجه خطر ابتلا به آرتروز در آنها بیشتر می‌شود.

چاقی حتی احتمال بروز آرتروز در دست‌ها را هم افزایش می‌دهد. در طول روز و به علت فعالیت های بدنی مفاصل بدن به طور مرتب در معرض ضربه قرار دارند و این ضربات مرتبا آسیب هایی را به آنها به خصوص به غضروف مفصلی وارد می کنند.

بدن این آسیب ها را تا جایی که می تواند ترمیم می کند. پس در طول زندگی مفاصل بدن دائما در یک فرآیند آسیب و ترمیم قرار دارند.

گاهی اوقات شدت آسیب های وارده به مفصل بیش از قدرت ترمیم بدن است و یا به عللی قدرت ترمیم بدن کاهش یافته و نمی تواند آسیب های معمولی را مرتبا ترمیم کند. در این موارد غضروف مفصلی به تدریج خراب تر و خراب تر می شود و این شروع آرتروز است.

در ابتدا سطح غضروف ریش ریش و لایه لایه می شود. با هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته می شود تا اینکه به تدریج کلفتی غضروف کم می شود. کم شدن کلفتی غضروف که در رادیولوژی به صورت کاهش فاصله مفصلی دیده می شود از علائم اولیه شروع ساییدگی مفصل است.

علل زیر در تشکیل و پیشرفت آرتروز یا ساییدگی مفصل تاثیر دارند:
سن : با بالا رفتن سن آرتروز هم بیشتر می شود. می توان گفت ساییدگی مفصلی جزئی طبیعی از روند پیری است که در همه انسان ها با افزایش سن ایجاد می شود ولی سن شروع آن در انسان های مختلف متفاوت است.

ژنتیک : در بعضی انسان ها به طور ژنتیکی و خانوادگی استعداد بروز آرتروز بیشتر است.

چاقی : ساییدگی مفاصل ران و زانو در افراد چاق بیشتر و زودتر ایجاد می شود و این به علت نیروهای زیادی است که در افراد چاق به علت نیروی وزن به مفصل وارد شده و موجب تخریب زودرس آن می شود.

جنس : آرتروز در زنان بیشتردیده می شود.

آسیب قبلی به مفصل : عفونت های قبلی در مفصل، شکستگی هایی که قبلا در مفصل ایجاد شده است، آسیب های لیگامانی که بر اثر حوادث قبل در مفصل به وجود آمده و مفصل را ناپایدار کرده اند و یا تغییر شکل استخوان های اطراف مفصل می توانند موجب تشدید بروز آرتروز شوند.

شغل : فعالیت های بدنی شدید به علت شغل خاص و یا انجام ورزش خاص می تواند ضربات بیش از حد تحمل مفصل برای ترمیم به آن وارد کرده و موجب بروز آرتروز یا ساییدگی مفصل شوند.

مهمترین اقداماتی که برای کنترل آرتروز انجام می شوند عبارتند از :
- تغییر روش زندگی یا Lifestyle

از مهم ترین روش های کاهش علائم آرتروز تغییر دادن روش زندگی است. مهم ترین آنها عبارتند از:
- کم کردن سطح فعالیت های بدنی
- استفاده کمتر از پله و زمین های شیب دار در آرتروز زانو و مفصل ران
- استفاده از توالت های صندلی دار در آرتروز زانو و مفصل ران
- خوابیدن در بستر کمی سفت در آرتروز ستون مهره
- بلند نکردن اجسام سنگین
- یاد گرفتن طرز صحیح بلند کردن اجسام از روی زمین

- ورزش :انجام نرمش های کششی و تقویتی می تواند تا حد زیادی قابلیت انعطاف مفاصل را حفظ کرده و آنها را قوی نگه دارد تا بتوان از عهده انجام فعالیت های روزمره برآمد. شنا و پیاده روی از نرمش های خوب هستند. آرتروز هر مفصل نرمش های مخصوص به خود دارد که با یاد گرفتن آنها می توان تا حدود زیادی درد را کاهش داد.

- کاهش وزن:اگر چاق هستید کم کردن وزن می تواند تا حد زیادی درد ناشی از آرتروز را کم کند. حتی چند کیلو کاهش وزن هم تاثیرات مهمی در کم کردن علائم بیماری دارد. اگر وزن متعادل دارید باز هم کم کردن وزن می تواند در کاهش علائم بیماری به شما کمک کند.

- وسایل کمکی: استفاده از وسایلی مانند بریس های زانو، کفی های مخصوص کفش و زیاد چسب زدن به کشکک برای کنترل حرکات آن می تواند در کاهش دردهای زانو به علت آرتروز موثر باشد.

- عصا:به دست گرفتن عصا در دست مقابل اندام دچار آرتروز یا ساییدگی مفصل می تواند تا حدی درد ناشی از بیماری در مفصل ران و زانو را کم کند.

- گرما:گرم نگه داشتن مفصل مبتلا به آرتروز می تواند تا حدی درد ناشی از آن را کاهش دهد. این گرما می تواند با استفاده از لباس های کلفت تر به دست آید و یا با استفاده از وسایل کمکی مانند کیسه آب گرم یا حوله برقی بتوان مفصل مبتلا را گرم کرد.

- دارو:دارو می تواند درد و التهاب ناشی از آرتروز را کاهش دهد. برای استفاده از داروهای مورد نظر در ساییدگی مفصل به پزشک مراجعه کنید.

- عمل جراحی:از اعمال جراحی متفاوتی در درمان آرتروز استفاده می شود. درمان های جراحی معمولا برای بیمارانی به کار برده می شود که درد و ناراحتی آنها به اقدامات درمانی قبلی پاسخ مناسبی ندهد.

منبع:salamatnews.com

ویدیو : آیا از آرتروز زانو رنج می برید؟