آداب و رسوم مردم ایلام : اعیادعید نوروزدر این منطقه گرامى داشتن نوروز و ...
اعیاد
عید نوروز
در این منطقه گرامى داشتن نوروز و آتش‌افروزى شب چهارشنبه‌سورى از آداب کهن به‌شمار مى‌رود. دید و بازدیدهاى نوروز تا سیزده نوروز ادامه مى‌یابد و در روز سیزدهم فروردین مردم به باغ‌ها و دامنه کوه‌ها و تپه‌ها رفته و ناهار را آنجا صرف مى‌کنند .
عید فطر
در این روز مردم استان ایلام در مراسم باشکوه نماز عید شرکت مى‌کنند .
مراسم ازدواج
خواستگارى
چند روز پیش از خواستگاری، قادى از طرف خانواده پسر به خانه دختر مى‌رود و روز خواستگارى را مشخص مى‌کنند و پدر دختر با درخواست مهلت چند روزه، با اقوام و خویشان خود مشورت مى‌کند و چنانچه نظرشان مثبت بوده روزى را مشخص مى‌کنند. در مراسم خواستگارى بعد از صرف چاى و میوه بزرگ فامیل پس از ذکر مقدمه‌اى از پدر خانواده دختر او را خواستگارى مى‌کند و بعد از موافقیت پدر دختر، یکى از مردان خانواده پسر، دست پدر دختر را مى‌بوسد. دست‌بوسى قطعى بودن ازدواج را مى‌رساند. معمولاً در این مراسم حضور نمى‌یابد .
مراسم عروسى
در شرایط کنونى دختر و پسر اغلب خود همسر خویش را برمى‌گزینند، اما در گذشته کمتر انتخاب به این‌گونه صورت مى‌گرفت. مراحل ازدواج در میان مردم استان ایلام به‌طور کلى به این ترتیب است؛ پس از خواستگاری، در روز معین، زنان در خانواده در منزل پدر دختر جمع مى‌شوند و خانواده ٔ پسر یک شال، یک انگشتر و پیراهن، کفش، مقدارى شیرینی، قند، روغن حیوانى و برنج براى خانواده دختر مى‌برند . امروزه داماد و عده‌اى جوان از نزدیکان پسر، در این مراسم شرکت دارند. در روزى‌که در اصطلاح دیارى (Diary) گفته مى‌شود، و در واقع همان شیرینى‌خوران است، مادر پسر لباس‌هاى خریدارى شده را به‌تن دختر مى‌پوشاند و خواهر بزرگتر پسر نیز کلوانه (Kelwana) یا انگشتر را به‌دست دختر مى‌کنند. در این مراسم به شادى و پایکوبى پرداخته مى‌شود. بعد از این مراسم تا روز عروسی، داماد به خانواده ٔ دختر در کار درو، خرمن‌برداری، گله‌دارى کمک مى‌نماید و تمام هزینه‌ها و مخارج زندگى دختر برعهده خانواده پسر است .
در مراسم دزیرانى (Dezurani) ، شیرینى‌ها و هدایاى داماد به عروس مشخص مى‌شود. دو سه روز پیش از این مراسم خانواده داماد به‌قدر کافى قند، برنج و چند رأس گوسفند و سایر مواد غذائى را به منزل پدر و عروس مى‌فرستند و در روزى معین افراد و نزدیکان دو خانواده را براى صرف ناهار دعوت مى‌کنند و پس از ناهار، بزرگان خانواده در اتاقى ویژه میزان شیربهاء و طلا را معین مى‌کنند .
پس از اتمام مراسم دزیرانی، داماد به خانه عروس دعوت مى‌شود و برادر عورس، داماد را همراهى مى‌کند. داماد مبلغى را به‌عنوان هدیه به خانواده دختر مى‌دهد. و هنگام بازگشت، خانواده ٔ عروس مبلغى بیش از آن‌را به داماد هدیه مى‌کنند که در اصطلاح محلى به این مراسم 'چری' یعنى دعوت مى‌گویند .
براى مراسم عروسى معمولاً روزهاى پنج‌شنبه و جمعه انتخاب مى‌شود و مهمانان از دو خانواده دعوت مى‌شوند. دهل‌چى‌ها در ساعات اول روز در مجلس حاضر و شروع به نواختن مى‌کنند و اهالى نیز به پایکوبى مى‌پردازند. دهل‌زن همزمان اسامى تازه‌واردان را اعلام مى‌کند و فرد مزبور باید پولى به‌عنوان شاوازانه به دهل‌زن بدهد. در قدیم سوارکاران فامیل داماد، ضمن ترتیب دادن مسابقه اسب‌دوانی، با جلال و شکوه خاص براى آوردن عروس بهخانه او مى‌رفتند. خواهر و مادر و برادر یا دائى و عموى داماد به اتاق عروس رفته و برادر داماد شالى را به کمر دختر بسته و عروس و همراهان او را براى حرکت آماده مى‌کردند و با خواندن آوازهاى محلی، باساز و دهل، عروس را به منزل داماد مى‌بردند. در جلوى منزل داماد فرش یا پارچه‌اى پهن مى‌کردند و داماد و یکى از برادرانش کنار آن مى‌ایستادند؛ به محض ورود کاروان عروس، داماد وى را از مادیان پیاده مى‌کرد و برادر داماد گوسفندى را جلوى پاى عروس قربانى مى‌کرد و عروس پاى راست خود را در خون گوسفند مى‌زد. جهیزیه عروس چند ساعت پیش از حرکت کاروان عروس، به خانه ٔ داماد فرستاده مى‌شد تا آماده شود .
مراسم چمر
در مناطق روستائى و عشیره‌اى استان ایلام 'چمر' نواى غمبارى است که در سوگ عزیزان از است رفته نواخته مى‌شود، این مراسم در سه هنگام برگزار مى‌شود: هنگام نزع، تدفین و سوگواری. این مراسم خاص مردان و خانواده‌هاى مرفه است. براى سوگوارى زنان فقط 'پرسه' مى‌گیرند. چمر با صف بستن زنان مویه‌خوان، نوازندگان سازد و دهل و شاعران محل شروع مى‌شود. با بالا آمدن آفتاب و به نوا درآمدن سرنا و دهل نواى چمرى آغاز مى‌شود. بعد از صف بستن و قرار گرفتن علم و کتل‌ها در قسمت‌هاى مختلف صف، 'بویش' ها و 'راوکر' ها یا همسرایان مرثیه‌خوانى با نوائى مانند هق‌هق آغاز مى‌شود. همسرایان با این نوا از جلوى صف گذشته و با رسیدن به پایان صف به آرامى باز مى‌گردند و این کار تکرار مى‌شود. این مراسم تا نیمروز ادامه مى‌یابد. بعد از صرف ناهار و چای، مراسم تا تاریک شدن هوا ادامه مى‌یابد. این مراسم یک تا سه روز به‌طور مى‌انجامد. چنانچه مراسم چند روز ادامه یابد، هر غروب میهمانان هر غروب به خانه‌هاى خود باز مى‌گردند. اما در مرحله آخر به آنها شام مى‌دهند که به آن 'شه و شیم' (شام عزا) گفته مى‌شود .
منبع:rasekhoon.net
ویدیو : آداب و رسوم مردم ایلام