10 آذر؛ روز مجلس : روز شهادت سید حسن مدرس به عنوان روز مجلس نامگذاری شده است 10 ...
روز شهادت سید حسن مدرس به عنوان روز مجلس نامگذاری شده است
10 آذر؛ روز مجلس
مجلس شورای اسلامی رکن اصلی نهاد قانون‌گذاری در کشور ایران است که از نمایندگان منتخب مردم تشکیل شده است. دوره نمایندگی در این مجلس چهار سال است که انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره قبل برگزار شود، به طوری که کشور در هیچ زمان بدون مجلس نباشد.نامگذاری روز مجلس
روز مجلس در ایران، همزمان با سالروز کشته شدن آیت‌الله سید حسن مدرس است. وی در شب دهم آذر سال 1316 توسط عوامل رضاشاه کشته شد و 16 آذر ماه در تقویم جمهوری اسلامی، به نام روز مجلس خوانده می‌شود.
شهید آیت الله سیدحسن مدرس، از بزرگ مردان تاریخ ایران زمین است. او که حدود هفده سال، از 1289 تا 1307 نماینده مجلس بود، هیچ گاه از راه انقلابی خویش پشیمان نشد و در طول این مدت، با جسارت و شجاعت شگفت انگیز به مبارزه با استبداد و استعمار پرداخت و سرانجام جان خود را نیز در این راه فدا کرد. انتخاب سال روز شهادت وی به عنوان روز مجلس از سوی مجلس شورای اسلامی، به ماندگاری نام و یاد او در خاطرها و شناخت هر چه بیشتر این عالم انقلابی کمک خواهد کرد.
زندگی نامه شهید آیت الله سیدحسن مدرس
سیدحسن قمشه ای اسفه ای، مشهور به مدرس، در سال 1287 هجری قمری برابر با 1249 خورشیدی، در خانواده ای از سادات طباطبایی ساکن سرابه، از توابع زواره اردستان به دنیا آمد. پدرش، سید اسماعیل، زندگی خود و خانواده اش را در کمال سادگی و قناعت اداره می کرد. میرعبدالباقی، پدربزرگ مدرس، مرد زاهد و عابدی بود که از سال ها پیش در قُمشه (شهرضای کنونی) سکونت داشت. مدرس به همراه پدر ره سپار قمشه شد و مدت ده سال در آن شهر، مقدمات ادبیات عرب و فارسی را فراگرفت.
او شانزده سال بیشتر نداشت که برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و حدود سیزده سال در آن شهر اقامت گزید. پس از آن، راهی نجف اشرف شد و هفت سال در آن مکان مقدس به تحصیل علم پرداخت. وی در دوره دوم مجلس شورای ملی از طرف علمای نجف، به عنوان یکی از پنج مجتهدی که قوانین مصوّب مجلس را برای مغایر نبودن با موازین شرع نظارت می کردند، برگزیده شد. او سرانجام جان خویش را بر سر مخالفت با رضاخان پهلوی گذاشت و به درجه والای شهادت رسید.
آیت الله سیدحسن مدرس در 10 آذر سال 1316 به شهادت رسیدند
نظر مدرس درباره مجلس
در دیدگاه مدرس، مجلس قانون گذاری به دلیل تشکیل شدن از نمایندگان مردم کشور، به منزله عصاره ملت و مرکز ثقل مملکت است. وی مجلس را رقم زننده امور ملت و تنها مرجع تصمیم گیرنده در مملکت می دانست. مدرس معتقد بود هیچ قانون، مصوّبه و امتیاز بدون نظر و تصویب مجلس، قانونی نیست. وی در جلسه 25 اسفند 1302 در بیان مقام و منزلت مجلس می گوید: «این مجلس را به منزله تمام ایران می دانم. مثل این است که سی کُرور اهالی ایران در اینجا تشریف دارند».
پیشینه مجلس در ایران
اولین مجلس شناخته شده در تاریخ ایران به زمان اشکانیان باز می‌گردد. در این دوران مجلس مهستان از میان بزرگان و اشراف ایرانی به دو دسته بزرگان و شاهی تقسیم می‌شده‌است. پس از حمله اعراب به ایران بساط مجلس در حکومت‌های ایران برای بیش از ۱۲ قرن برچیده شد. در زمان ناصرالدین شاه وی در چند مورد مجوز تشکیل مجالسی را صادر کرد. از جمله مجلس ۲۵ نفره «مصلحت خانه» یا به اختصار «مجلس مشورت» و مجلس وکلای تجار.
تشکیل اولین مجلس ملی کشور به انقلاب مشروطه باز می‌گردد که فرمان تشکیل آن در روز ۱۴ مرداد سال ۱۲۸۵ توسط مظفرالدین شاه به امضا رسید. مجلس شورای ملی (که در فرمان مشروطیت نیز یک بار مجلس شورای اسلامی خوانده شده بود) از ۱۲۸۵ تا ۱۳۶۸ در حدود ۸۳ سال به حیات خود ادامه داد و در جریان بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۸ از مجلس شورای ملی به مجلس شورای اسلامی تغییر نام پیدا کرد.
مجلس شورای اسلامی
بر طبق اصل ۶۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت که به طور مستقیم و با رأی مخفی انتخاب می‌شوند تشکیل می‌گردد. دوره نمایندگی در این مجلس چهار سال است که انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره قبل برگزار شود، به طوری که کشور در هیچ زمان بدون مجلس نباشد.
عده نمایندگان مجلس دویست و هفتاد نفر است و از تاریخ همه‌پرسی سال ۱۳۶۸ پس از هر ده سال، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آنها حداکثر بیست نفر نماینده می‌تواند اضافه شود. زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده و مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نماینده و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هر کدام یک نماینده انتخاب می‌کنند. محدوده حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان را قانون معین می‌کند.
پس از برگزاری انتخابات، جلسات مجلس شورای اسلامی با حضور دو سوم مجموع نمایندگان رسمیت می‌یابد و تصویب طرحها و لوایح طبق آیین‌نامه مصوب داخلی انجام می‌گیرد مگر در مواردی که در قانون اساسی حدنصاب خاصی تعیین شده باشد. برای تصویب آیین‌نامه داخلی موافقت دو سوم حاضران لازم است.
در زمان جنگ و اشغال نظامی کشور به پیشنهاد رئیس جمهور و تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان و تأیید شورای نگهبان انتخابات نقاط اشغال شده یا تمامی مملکت برای مدت معینی متوقف می‌شود و در صورت عدم تشکیل مجلس جدید، مجلس سابق همچنان به کار خود ادامه خواهد داد.
مذاکرات مجلس شورای اسلامی باید علنی باشد و گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود. تنها در شرایط اضطراری و در صورتی که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، به تقاضای رئیس جمهور یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان، جلسه غیر علنی تشکیل می‌شود. مصوبات جلسه غیر علنی در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد. گزارش و مصوبات این جلسات باید پس از بر طرف شدن شرایط اضطراری برای اطلاع عموم منتشر گردد.
مجلس شورای اسلامی علاوه بر تصویب قوانین، حق نظارت مستمر بر اجرای قانون را دارد
وظیفه مجلس شورای اسلامی
بر اساس قانون اساسی، وظیفه اصلی مجلس شورای اسلامی، قانون گذاری و نظارت است، ولی مجلس نقشی بیش از این بر عهده دارد. مجلس، رقم زننده سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است و از سوی دیگر، ناظری ملی بر عملکرد قوه مجریه به شمار می آید. حاکمیت ملی از سوی نمایندگان اعمال می شود و ملت با دو اهرم قانون گذاری و نظارت، حقوق خود را حفظ و اختیارات دولت مردان را محدود می کند.
مراحل قانون گذاری در مجلس شورای اسلامی
رسیدگی به طرح ها و لوایح در پنج مرحله انجام می پذیرد. مرحله اول، اعلام وصول طرح یا لایحه در مجلس و ارجاع آن به کمیسیون مربوط است و در همان حال، تکثیر می شود و در اختیار نمایندگان قرار می گیرد تا اگر نظر و پیشنهادی داشته باشند، به کمیسیون مربوط مراجعه کنند.
مرحله دوم، رسیدگی در کمیسیون است. در مرحله سوم، طرح یا لایحه رسیدگی شده در کمیسیون، به همراه گزارش کمیسیون به هیئت رئیسه مجلس تسلیم می شود تا برای شور اول در دستور جلسه علنی مجلس قرار گیرد. سپس کلیات آن در جلسه علنی به رأی گذاشته می شود و در صورت تصویب به مرحله بعد می رود. در مرحله چهارم، بار دیگر به همراه پیشنهادهای اصلاحی نمایندگان، در کمیسیون بررسی می شود. در مرحله نهایی، برای بار دوم در دستور مجلس قرار می گیرد و در وقت تعیین شده، از طرف مخبر کمیسیون توضیح داده می شود و یک یک موارد آن مورد بحث و رسیدگی و رأی گیری قرار می گیرد.
مجلس، تحقیق و تفحص و نظارت بر دستگاه های گوناگون
مجلس شورای اسلامی افزون بر تصویب قوانین، حق نظارت مستمر بر اجرای قانون را دارد. قانون اساسی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را به مجلس داده و برای آن ضمانت اجرا هم تعیین کرده است تا مجلس بتواند این وظیفه را به صورت مطلوب انجام دهد. مجلس شورای اسلامی از نظر سیاسی وظیفه دارد با نظارتی که اعمال می کند، خود به خود تخلف از قانون را به حداقل ممکن برساند. درجه اعتبار مجلس، از اساس تا حد زیادی به این نظارت بستگی دارد. مجلس نظارت خود را از راه تذکر، سؤال و استیضاح اعمال می کند.
گردآوری : بخش فرهنگ و هنر پادشا
منابع :
hawzah.net
fa.wikipedia.org
ویدیو : 10 آذر؛ روز مجلس