«نه» گفتن را یاد بگیرید : والدین «نه» را گاهی آنقدر راحت به زبان می‌آورند ...
والدین «نه» را گاهی آنقدر راحت به زبان می‌آورند که کودک اولین کلمه‌ای که یاد می‌گیرد؛ «نه» است و گاهی آنقدر گفتن این کلمه جادویی برای آنها سخت می‌شود که فرزند فکر می‌کند هر چیز که بخواهد سریع فراهم می‌شود.
فارغ از این که ما چقدر برای تامین خواسته‌های فرزندمان استطاعت داریم، مرزهایی وجود دارد که نحوه و حدود «نه» گفتن به کودکان را تعیین می‌کند؛ مرزهایی که باید درست و حساب شده رعایت شوند تا بعد از راه رفتن روی این لبه تیغ، نه خطر تربیت کودکی لجباز و خودخواه را به جان خرید و نه کودکی که خواسته‌هایش در مسیری درست هدایت نشده و سرخورده است. این گزارش که در سلامت‌نیوز منتشر شده با پدر و مادرها درباره راه و روش‌های به زبان آوردن این کلمه جادویی صحبت می‌کند.
سکه «نه» را زیاد خرج نکنید
موانع، فشارها و بازدارنده‌ها چیزهایی هستند که هر انسان به‌طور طبیعی آنها را تجربه خواهد کرد، اما مانع‌تراشی بیش از اندازه کودکان را با مشکلات روحی مواجه می‌کند. نداشتن اعتمادبه‌نفس و حس سرخوردگی از آن جمله است. به‌قول معروف درشتی و سختی هم در «نه» است. روان‌شناسان تربیتی، مخالفت و موافقت بیش از اندازه را توصیه نمی‌کنند. شادی موسوی، روان‌شناس خانواده معتقد است نه گفتن بیش از حد می‌تواند بچه‌ها را منفی‌باف بار بیاورد و در مورد همه چیز پیشداوری منفی به آنان بدهد، چنان‌که موافقت بیش از اندازه نیز می‌تواند آنان را در فضایی غیرواقعی پرورش دهد و انتظارات آنان را به‌طور فزاینده‌ای بالا ببرد، درحالی‌که کودک در دنیای واقعی با موافقت‌ها و مخالفت‌های بسیاری مواجه خواهد شد که باید به طرز درست جواب و رفتار مناسبی از خود نشان دهد. اگر والدین شدت مخالفت خود را با توجه به میزان اشتباه‌بودن یا خطرناک‌بودن رفتار کودک تنظیم کنند، این سبب می‌شود کودک میزان خطر کاری را که انجام می‌دهد، بهتر درک کند. او به والدین توصیه می‌کند برای راحتی و آسایش خود به کودک نه نگویید و سعی کنید وقتی از این کلمه استفاده کنید که توجیه مناسبی نیز به همراه داشته باشد. مثلا فقط به علت این که حوصله ندارید به درخواست بازی کودک جواب نه ندهید. فقط به‌دلیل این که خانه را تازه مرتب کرده‌اید، او را از بازی با عروسکش محروم نکنید و این که کودک‌تان گریه می‌کند ساعت خواب و غذای او را به‌هم نزنید.
یک کلام، ختم کلام
شادی موسوی تحمل و درک کودکان از مخالفت‌ها و موافقت‌ها را متغیر می‌داند و می‌گوید: «به نوزادی که برای شیر یا تغییر لباس یا سرما و گرما یا در آغوش کشیدن شما گریه می‌کند نمی‌توانید نه بگویید، درحالی‌که دو، سه سال بعد این کودک تحمل و درک بیشتری برای شنیدن این کلمه دارد، خواسته‌های او نیز متفاوت و گاه زیاده از حد می‌شود. کودکان در دو سالگی کارهای خطرناک می‌کنند و نه می‌شنوند، این دوران زمان تجربیات شخصی و استقلال‌طلبی کودکان است که نه‌‌های جدی‌تری را می‌طلبد.»
وقتی «نه» را دور می‌زنیم
همیشه مجبور نیستیم به کودک نه بگوییم. گاهی می‌شود او را در موقعیت مثبت قرار داد، مکانی کم‌خطر که تمام چیزها برای تجربه کردن مجاز باشد. لب گزیدن، با سر علامت نفی را به کودک فهماندن و فقط یک اخم و چشم‌غره کوچک می‌تواند کار نه را حتی گاهی موثرتر از آن انجام دهد. گاهی‌اوقات فقط کافی است کودک تقویت‌کننده‌های مثبت را دریافت نکند. حتی لبخند، آغوش یا یک کلام حاکی از تشویق نباشد کودک می‌فهمد کاری که انجام داده، درست نبوده است.
فریبا زارعی، مادر دو کودک ۳ و ۵ ساله می‌گوید: «حرکات تشویقی یا کم‌اعتنایی معمولا از به کار بردن مستقیم بله یا نه در مورد بچه‌های من مفیدتر بوده است. گاهی وقتی می‌خواهم چیزی را به کودک ندهم حواس او را پرت و توجهش را به چیزی دیگر جلب می‌کنم و وقتی کاری که نباید بکند انجام می‌دهد او را با اخم نگاه می‌کنم و سرم را از سویش برمی‌گردانم یا بالحنی دلخور یا هشداردهنده اسمش را صدا می‌زنم. معمولا کودک متوجه می‌شود نباید کارش را ادامه دهد، اما گاهی فقط می‌خواهد جلب توجه کند و آنقدر به کارش ادامه می‌دهد تا من بلند شوم و او را بغل کنم. البته فقط وقتی که کودک در موقعیتی خطرناک قرار می‌گیرد من این کار را می‌کنم و بلافاصله در سمت دیگری او را زمین می‌گذارم که احساس نکند به نتیجه‌ای که خواسته رسیده است.»
شادی موسوی، روان‌شناس خانواده تاکید می‌کند: «اگر نه گفتن شما برای نخوردن یک شکلات به همان شدت نه گفتن برای دست زدن به پریز برق باشد، منظور خود را درست نرسانده‌اید. وی توصیه می‌کند والدین شدت مخالفت خود را با توجه به میزان اشتباه‌بودن یا خطرناک‌بودن رفتار کودک تغییر دهند؛ این سبب می‌شود کودک میزان خطر کاری را که انجام می‌دهد بهتر درک کند.»
تولد یک لجباز
قبلا گفتیم که نه را زیاد از حد به کار نبرید و اکنون به رفتار کودکان لجباز که با شنیدن هر بار کلمه نه بر کار خود پافشاری می‌کنند، نگاهی می‌اندازیم:وقتی به دختر کوچولویت می‌گویی قیچی را بگذار زمین، چنان رفتار می‌کند که انگار چیزی نشنیده است. او ۴ سال دارد و همه چیز را به‌خوبی می‌داند، اما سعی می‌کند به روی خودش نیاورد. او آنقدر به این کار ادامه می‌دهد و حتی وانمود می‌کند که دارد با قیچی موهای عروسک دختر عمویش را می‌چیند که مادر بلند شود و برود با عصبانیت قیچی را از دست او بگیرد و آن وقت است که قهر و گریه را پیش می‌گیرد. مادرش می‌گوید او به خاطر لجبازی این کار را می‌کند.
برای جلوگیری از این رفتار باید در شرایط مختلف نوع گفت‌وگوی خود و کودک را تغییر دهید و او را در موقعیت جدیدی قرار دهید. مثلا: بیا به‌جای قیچی‌کردن موهای عروسک موهای او را با گلسر خوشگل کن! شرایط را برای کودک توضیح دهید: تو به اندازه کافی عروسک داری، اگر می‌خواهی اصرار کنی که عروسک می‌خواهی از جلوی هیچ مغازه اسباب‌بازی‌فروشی رد نمی‌شویم!قوانین و محدودیت‌ها را قاطعانه و بدون دعوا پیگیری کنید. مثلا اگر غذا نمی‌خوری شیرینی هم نمی‌توانی بخوری یا اگر درس نمی‌خوانی رفت‌و‌آمد به خانه دوستانت هم ممنوع است. به حرف کودک گوش دهید و اگر دلایل منطقی داشت حرف او را بپذیرید تا او نیز در عوض لجبازی و جاروجنجال به دلایل منطقی برای پیشبرد اهدافش فکر کند.
منبع:سلامت نیوز
ویدیو : «نه» گفتن را یاد بگیرید