معرفی رشته فیزیوتراپی : فیزیوتراپی یکی از رشته های توانبخشی است و ...
فیزیوتراپی یکی از رشته های توانبخشی است و توانبخشی مجموعه اقداماتی است که برای یک فرد معلول یا بیمار انجام می دهد. تا تشخیص بتواند از نظر جسمی - روانی - اجتماعی حداکثر توانائی و استقلال خویش را بدست آورد و زندگیش را به حد طبیعی نزدیک سازد کلمه فیزیوتراپی از دو بخش تشکیل شده است فیزیو به مفهوم عوامل فیزیکی و تراپی به معنای درمان است فیزیوتراپی در واقع همان طب فیزیکی است و بر خلاف رشته های دیگر طب که از داروها و مواد شیمیائی برای درمان بیمار استفاده می کند از عوامل فیزیکی و مکانیکی جهت درمان نیاز نیازمندان بهره می برند.
فیزیوتراپی می تواند جهت توانبخشی و نجات بیماران به عنوان یکی از بازوهای توانمند تیم پزشکی وارد عمل شود و جامعه ما را از زمین گیر شدن و ناتوان شدن گروهی از جوانان و سالمندان که به دلیل تصادفات و حوادث ناگوار و کهولت سن مشکل پیدا می کنند رهایی بخشد.
تعریف فیزیوتراپی
فیزیوتراپی، شاخه ای از پزشکی است که در آن برای توانبخشی بیماران از عوامل فیزیکی مثل گرما، سرما، الکتریسیته، نور و عوامل مکانیکی و ورزش استفاده می شود.
بسیاری از حوادث باعث می شوند که اندام حرکتی انسان از حرکت بایستند گرچه این ایستایی موقت باشد اما آسیب های آن دراز مدت و در برخی اوقات بهبودی کامل حاصل نمی شود نباید از نظر دورداشت که حرکت برای بعضی از اندام ها مانند دست و پا همانند اکسیژن ضروری و حیاتی است کاری که فیزیوتراپ انجام می دهد به جریان انداختن حرکاتی است که بنابر اتفاق دچار آسیب شده اند فیزوتراپ با انجام حرکاتی که مبنای علمی دارد و استفاده از ابزاری که جریان حرکت را تسهیل می نماید به خدمت رسانی می پردازد در واقع فیزیوتراپ فردی است با قابلیت‌های فردی بالا چه از نظر جسمی، چه از نظر روحی. چرا؟ چون فیزیوتراپ کسی است که توان دوباره‌ای را به شخص بیمار می‌بخشد. داشتن حوصله و عشق و علاقه به کار تنها راه ادامه تحصیل یا انتخاب این رشته است.فیزیوتراپی رشته‌ای است که با استفاده از عوامل فیزیکی (مثل گرما، سرما، نور، اشعه لیزر، الکتریسیته و...) و عوامل مکانیکی جهت کمک به درمان ناتوانی فرد و بازگرداندن کار اعضای بدن و هدایت بیمار برای استفاده از توانایی باقیمانده به او کمک می‌کند.
فیزیوتراپیست با استفاده از یک سری وسایل مثل ابزارهای الکترونیکی و حرکات ورزشی در جهت رفع معلولیت و افزایش کارآیی عضلات و اعصاب تلاش می‌کند. رشته فیزیوتراپی دارای بخشهای مختلفی است.
در بخش الکتروتراپی فیزیوتراپیست با استفاده از عوامل فیزیکی مانند اشعه مادون قرمز و درمان بیماران می‌پردازند. در بخش مکانوتراپی با استفاده از وسایل مکانیکی مانند قرقره و دستگاه های بدنسازی به درمان بیماران می‌پردازند، در بخش هیدروتراپی (آب درمانی) با استفاده از خواص آب به درمان بیماریها می‌پردازد.
طول دوره کارشناسی در این رشته ۴ سال می‌باشد. استفاده از کره، نور، الکتریسیته، آب، لیزر و حرکات مکانیکی ابزار یک فیزیوتراپ است. این رشته نحوه استفاده از این ابزار را برای بهبود بیمار آموزش می‌دهد.
مقاطع تحصیلی و گرایش‌های رشته فیزیوتراپی :
دارای سه مقطع تحصیلی کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری است.
در مقطع کارشناسی دارای گرایش نمی‌باشد. مدت تحصیل در دوره کارشناسی ۴ سال و دوره کارشناسی ارشد ۲ سال می‌باشد.
امکان ادامه تحصیل در رشته‌های همجوار:
فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند در رشته‌هایی مانند فیزیوتراپی، علوم تشریح، آناتومی، فیزیولوژی و ... ادامه تحصیل دهند.
فرصت های شغلی فارغ التحصیلان رشته فیزیوتراپی :
فارغ التحصیلان می‌توانند در بیمارستانها، سازمان بهزیستی،هلال احمر، کلینیک‌های توانبخشی و سازمانهای مربوط به توانبخشی مشغول به کار شوند. همچنین فارغ التحصیلان می‌توانند مطب و مراکز توانبخشی خصوصی تأسیس کنند.علاقه‌مندی شرط مهمی برای موفقیت و ادامه تحصیل در این رشته می‌باشد.
به دلیل ارتباط نزدیک و تنگاتنگ با بیماران و معلولان، داشتن صبر و حوصله و همچنین عشق و علاقه به این کار مهم می‌باشد.
اهداف فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست با به حداقل رساندن عوارض بیماریها و درمان بیماریها و نیز از بین بردن عوامل محدود کننده و ناتوان کننده در جهت مستقل نمودن بیمار در طول زندگی تلاش و به طور خلاصه هدف فیزیوتراپی مستقل نمودن بیمار در طول زندگی می باشد.
موارد کاربرد فیزیوتراپی
با توجه به هدف فیزیوتراپی که عنوان شد می توان کاربرد آن را به راحتی بیان کرد به این صورت که هرگاه عوامل محدود کننده و ناتوان کننده باشد با از بین بردن آن بیمار را در رسیدن به هدف توانبخشی کمک کرد ولی به طور اختصار جهت آشنایی بیشتر به موارد زیر اشاره می کنیم:
فیزیوتراپی در بیماران ارتوپدی
از جمله موارد ارتوپدی که می توان در آنها با فیزیوتراپی مفید واقع بود عبارتند از :
شکستگی استخوان ها و دررفتگی مفاصل، تعویض مفاصل (ارتروپلاستی ها)، اختلالات
اسکلتی عضلانی مثل : کمردرد و گرفتگی عضلات
ایجاد تغییرات فرسایشی در مفاصل مثل آرتروز : زانو، شانه، ران و ستون فقرات و غیره،
اختلال در ستون فقرات : اسکلیوز
کیفوز و اختلال ناحیه گردن مثل : تورتیکولیو نیز ضایعات بافت نرم مثل پیچ خوردگی، پارگی لیگامانها، پارگی مینیسک ها، فتق دیسک بین مهره ای، کندرو مالاسی، کشیدگی تاندون عضلات، پارگی تاندون عضلات و اختلالات مادرزادی مانند دررفتگی مفصل ران، تشکیل نشدن کامل مهره ها، کف پای صاف، پا چنبری، پا پرانتزی، پا ضربدری، دنده گردنی، لغزش مهره های ناحیه کمر و ... و در مورد قطع اندام ها به دلیل تصادفات، جنگ ها و بیماری ها و ... و نیز مواردی همچون خشکی مفصل شانه، آتروفی سودک، ضایعه گلف البو و ضایعه تنیس البو و جراحی های دست و ... می توان از فیزیوتراپی استفاده کرد.
فیزیوتراپی در بیماری های روماتولوژی بیماری های مفاصل و بافت نرم را اصطلاحا بیماری های روماتولوژی می نامند و فیزیوتراپی در بیماران روماتولوژی می تواند جهت کاهش درد و کاهش تورم و التهاب و نیز جلوگیری از پیشرفت عوارض بیماری و بدست آوردن حداکثر کارایی دوباره از مفصل مفید واقع شود و از جمله این بیماری ها عبارتند از : پولی میوزیت (التهابی است که در عضلات ایجاد می شود)، در ماتومیوزیت (تارهای عضلانی و پوست ملتهب می شود)، اسپوندیلیت انکیلیوزان (التهاب ستون فقرات و بافت های مجاور آن) آرتریت روماتوئید (التهاب مفاصل، رباط و کپسول مفصلی) و بیماری هایی مثل آرتروز زانو، ران و ستون فقرات، و اختلافات دیگر مثل بورسیت، کپسولیت، تندونیت، تنوسینویت، آرتریت ها و آرتروزها، سندرم بهجت و غیره.
فیزیوتراپی در بیماری های اعصاب
با توجه به اینکه در بیماران اعصاب، عضلات بیمار گرفتار می شوند. فیزیوتراپی جهت تقویت عضله و راه اندازی بیمار موثر می باشد و از جمله این بیماری ها عبارتند از : بیماری های عفونی مغز یا سیستم عصبی مثل آبسه مغزی، سرخجه، سیفلیس، مننژیت، فلج اطفال و غیره. و بیماری های عروق مغز مثل سکته مغزی، تومورهای سیستم عصبی مثل تومور مغز، تومور مخچه، تومورهای نخاع و ضایعات دیگر همچون: ضایعات نخاع، ضایعات اعصاب و اعصاب محیطی و غیره.
فیزیوتراپی در اطفال
قریب به ۱۰% از کودکانی که به دنیا می آیند دچار نوعی از معلولیت می باشند که با فیزیوتراپی به موقع می توان در معلولیت موجود اقدامات موثری را انجام داد و از جمله این معلولیت ها عبارتند از : فلج مغزی، فلج اطفال، فلج زایمانی (ارب پالزی)، تور تیکولی (کودکانی که با گردن کج به دنیا می آیند)، اختلال در مچ پا (مثل کف پای صاف، و پا چنبری و غیره).
فیزیوتراپی در بیماری های زنان
فیزیوتراپی در بیماری های زنان را با هدف کاهش درد و از بین بردن برخی عفونت ها و چسبندگی ها که در بافت های مختلف دستگاه تناسلی ایجاد می شود و نیز تقویت عضلات ناحیه شکم و اطراف لگن انجام داد و از جمله این موارد عبارتند از : کمر درد که منشا آن بیماری های زنان است، ضعف عضلات ناحیه شکم و لگن و بیمار های التهابی و در برخی از جراحی های دستگاه تناسلی زنان و غیره.
فیزیوتراپی در اعمال جراحی
حال عمومی بیماران و جلوگیری از ایجاد و کنترل و حفظ دامنه حرکات مفاصل اطراف محل عمل برای از بین بردن درد و جسبندگی و محدودیت حرکتی می توان از فیزیوتراپی استفاده کرد و از جمله موارد آن عبارتند از : سوختگی ها و در برخی اعمال جراحی در ناحیه فک و صورت و غیره.
فیزیوتراپی در بیماری های پوستی
در بیماری های پوستی می توان با کاهش درد به بهبودی سریع و بهتر صدمات پوستی کمک کرد و از جمله این بیماری های پوستی عبارتند از: سوختگی پوست و زنا و آکنه و لوپوس و در اعمال جراحی پلاستیک و اعمالی که برای زیبایی انجام می شود با کنترل چسبندگی محل عمل و غیره.
فیزیوتراپی در بیماران بستری در بخش های بیمارستان
با توجه به اینکه وقتی بیماران عزیز در بیمارستان بستری می شوند از هر گونه حرکت عاجزند که به دنبال آن خشکی مفاصل و ضعف عضلات و نیز تجمع ترشحات درریه آنها و نیز بیماریهای زخم بستر آنها را تهدید می کند و برای پیشگیری از بوجود آوردن این مشکلات لازم است بعد از تجویز پزشک هر روز حداقل یک نوبت فیزیوتراپیست با انجام حرکات فعال و غیرفعال و نیز تمرینات تنفسی و همچنین با ارائه راهنمایی های لازم از به وجود آوردن گرفتاری بیشتر پیشگیری می کند و زمینه لازم برای توانبخشی بیمار را فراهم می کند.
فیزیوتراپی در بیماری های قلبی و تنفسی
فیزیوتراپی در بیماران تنفسی شامل اصلاح الگوی تنفسی تقویت عضلات سیستم تنفسی و تخلیه ترشحات داخل ریه و مجاری تنفسی و همچنین تحریک رفلکس سرفه و آموزش روش های تنفسی و تمرینات تنفسی می باشد و همچنین آموزش وضعیت های خاص برای تخلیه ترشحات از ریه می باشد و برای درمانی در بیمارستان قلبی شامل : بهبودی وضعیت بیمار و نیز افزایش کارایی سیستم قلبی عروقی که از جمله موارد قلبی ِ تنفسی عبارتند از : جراحی در ناحیه قفسه سینه، ضعف در عضلات سیستم تنفسی، شکستگی دنده ها، بیماری های تنفسی مثل پنومونی یا ذات الریه، آمبولی ریه، آبسه ریه، برونشکتازی، آتلکتازی، برونشیت مزمن، آمفیزم و آسم و سرطان عناصر تنفسی و غیره . و نیز بیماری هایی همچون ایسکمی قلبی، ترومبوفلبیت، واریس و غیره.
فیزیوتراپی در سالمندان
با توجه به اینکه سالمندان عزیز با بالا رفتن سن و کاهش فعالیت روزانه دچار ضعف و ناتوانی می شوند لازم است زیر نظر فیزیوتراپیست ماهر به حرکت ورزشی ادامه داده و از بروز مشکلات پیشگیری نمایند. در پایان اشاره به این نکته ضروری است که یکی از دلایل ثمر بخش بودن درمان بیماران در کشور های پیشرفته وجود ارتباط تنگاتنگ بین پزشک معالج از قبیل: جراح ارتوپد، جراح اعصاب، داخل اعصاب، متخصص روماتولوژی، متخصص قلب و عروق و متخصص ریه و جراح و ... با سایر کادر درمان همچون تیم توانبخشی (فیزیوتراپیست) می باشد بنابرین اگر روزی بتوانیم بین پزشک معالج و فیزیوتراپیست ارتباط تنگاتنگ درمانی را بیش از پیش تقویت کنیم فیزیوتراپی می تواند گام بلندی را در درمان فیزیکی بیماران سکته مغزی، فلج اندام ها، آرتروز زانو، ضایعات مفاصل و ستون فقرات و عوارض شکستگی، ضایعات نخاعی، بیماران قلبی و عروقی و ریوی و ... بردارد.
مهمترین روشهای درمانی در فیزیوتراپی عبارتند از :
۱) الکتروتراپی توسط دستگاههای گوناگون الکتریکی درد بیمار کاهش یافته و پروسه ترمیم بافتها را سرعت می بخشد در این روش از موارد زیر استفاده می شود.
الف) امواج مادون قرمز و ماوراء بنفش
ب) تحریکات الکتریکی پوستی
ج) امواج مافوق صوت
د) میدانهای الکتریکی و مغناطیسی
ه) لیزر
۲) حرکت درمانی حرکت دادن قسمتهای مختلف بدن بوسیله خود بیمار یا متخصص فیزیوتراپی حرکت درمانی نامیده می شود این روش درمانی مورد استعمال وسیعی برای معالجه ضایعاتی بدن دارد خصوصاْ مدت زمانی که بیمار بستری است بایستی حرکت را شروع نمود تا از خشک شدن مفصل و سفت شدن مفصلهای جلوگیری نمود.
۳) ماساژ یکی از قدیمی ترین روشهای درمانی است که توسط متخصص فیزیوتراپی به کمک دست یا از طریق دستگاه ماساژ الکتریکی صورت می گیرد.
۴) آبدرمانی یا هیدروتراپی در این روش از آب به شکل استخر یا حوضچه های آب گرم یا آب معدنی و ........ استفاده می شود.
موارد کاربرد فیزیوتراپی :
۱) بیماری های استخوان - مفاصل - عضلات
۲) بیماری های روماتیسمی
۳) بیماری های اعصاب
۴) ضایعات ورزشی
۵) جراحی ها
۶) بیماری های قلب و عروق
۷) بیماری های تنفسی
۸) بیماری های زنان و زایمان
۹) بیماری های پوستی
۱۰) بیماری های کودکان
۱۱) سوختگی ها
۱۲) معلولان جسمی و حرکتی
هدف کلی :
برای درمان بیماران با روشهای فیزیکی یک متخصص فیزیوتراپی ابتدا با قسمتهای مختلف بدن آشنا شده سپس سایر موارد فیزیکی درمان و تک تک روشهای آن را مثل الکتروتراپی - ترموتراپی ورزش درمانی و روشهای درمانهای دستی (موبیلیزاسیون) را فرا می گیرد.
بدین منظور واحدهای درسی دانشجویان به گونه ای تنظیم شده که ابتدا هر دانشجو با ساختمان طبیعی بدن و نحو کار دستگاهی مختلف آشنا شود (واحد آناتومی و فیزیولوژی ) سپس بیماریهای مختلف ارتوپدی -اعصاب - تنفسی و روماتیسمی و غیره را فرا میگیرد همزمان با آنها واحدهای در رابط با نحوه حرکت بخشهای مختلف بدن (کینزیولوژی - بیومکانیک ) و روشهای الکتروتراپی و حرکت درمانی و تکنیکهای خاص آن ارائه می شود هدف از این دوره تربیت افراد ایست متعهد و متخصص که پس از طی یک دوره کارشناسی فیزیوتراپی بتواند بر اساس تشخیص پزشکی درمان فیزیکی را بعهده بگیرند.
عرصه های آموزشی :
دوره کارشناسی فیزیوتراپی ۴ سال و نظام آموزشی آن مطابق آئین نامه آموزشی دانشگاهها و موسسه های آموزش عالی مصوب شورای عالی برنامه ریزی است دروس به صورت عملی -نظری - نظری عملی و کارآموزی عرضه می شود .
دانشجو برای فارغ التحصیلی لازم است در ترم آخر در یکی از زمینه های فیزیوتراپی مطالبی را به صورت تحقیق و یا گردآوری با راهنمائی اساتید این رشته تهیه نموده و آن را به عنوان رساله خویش جهت استفاده دانشجویان و سایر متخصصین این رشته ارائه نماید و سپس در امتحان جامع فیزیوتراپی را با موفقیت بگذراند.
تعداد کل واحدهای درسی ۱۳۵ واحد :
▪ دروس عمومی : ۲۰ واحد
▪ دروس پایه : ۴۷ واحد
▪ دروس تخصصی : ۴۴ واحد
▪ کارآموزی درعرصه : ۲۴ واحد
منبع: پزشکان بدون مرز
ویدیو : معرفی رشته فیزیوتراپی