مشکلات رفتاری کودکان و درمان آنها : درشرایط فعلی درصد بالایی ازوالدین فاقد ...
درشرایط فعلی درصد بالایی ازوالدین فاقد آموزش های سازمان یافته صلاحیت تخصصی برای برخورد با معضلات وناهنجاری رفتاری كودكان اعم ازپرخاشگری، بی قراری، تنبلی، كمرویی، دزدی و... هستند.
لكن قدرت بسیارزیاد آنان ازوالد بودن ووابستگی های عاطفی، روانی، فرهنگی وقانونی شان با كودك ناشی می شود. ازسوی دیگرتردیدی نیست( بر اساس مشاهدات تجربی درمراكزمشاوره) كه والدین نقش مهمی درایجاد وحتی حفظ وتداوم مشكلات كودكشان دارند. در واقع غالبا تعاملات عاطفی ونزدیك بین والدین وكودكان به عنوان مانع اصلی درشیوه های تغییرواصلاح رفتار ظاهر می شود.
ضمن اینكه عمده والدینی كه به لحاظ مشكلات خاص رفتاری فرزندشان به مراكزمشاوره وروان شناختی مراجعه می كنند به طورتلویحی دیدگاه فوق را پذیرفته واقدام به كمك گرفتن ازافراد متخصص درروان شناسی ومشاوره كودك می نماید. نكته جالب ودرخورتوجه این است كه درحال حاضردرجامعه ما نیزبحث روان شناسی كودك وشیوه های علمی تعلیم وتربیت وچگونگی بهره مندی ازاصول ومبانی علوم رفتاری جزء دغدغه های اصلی خانوادهها محسوب شده وبسیارجدی تلقی می شود.
با این وجود گسترش روزبه روزآماروارقام بزهكاری ها، سرقت، پرخاشگری وسایررفتارهای نامتعارف دركودكان ونوجوانان بیانگرروند روبه رشداین معضلات رفتاریست و این امرباعث شده تا بسیاری ازوالدین با هیجانات ودلهره های خاص( اضطراب) باوسواس به كنترل تعاملات فرزندشان با محیط اجتماعی اقدام نموده كه اساس تعالیم رفتاری كه توام با استرس وفشارهای روانی باشد یكی ازاین عوامل مهم ایجاد تعارض وناكامی دركودكان وتخریب روانی خانواده ها محسوب می شود ودرواقع بنیان خانواده را سست ونابسامان می كند.
كودك آب زیركاه
خصوصیات با ویژگیهای شخصیتی:
1. بدگویی ازدیگران ( حتی اعضای خانوادهااعم ازبرادریا خواهر) این ویژگی بیشتردرباره دوستان اومصداق دارد تا بدین روش بتواند شرایط وزمینه تنبیه را برای آنها ایجاد نموده وازاین رفتارها لذت ببرد. این كودك ازتمایلات دیگرآزاری ( یا سادیستیك ) بهره می برد.
2.دراكثر مواقع تظاهربه مظلومیت نموده وخود را بی گناه جلوه می دهد وبه محض اینكه دیگرازاوغافل شوند دردسرایجاد می كند.
3. معمولااز گوشه چشم رفتارمعلم، مربی وگاه والدین را زیرنظردارد.
4 . این كودك می تواند تعدادی دوست خصوصی وصمیمی داشته باشد وبا آنها درتعامل باشد.
5 . درصورت لزوم درهرگونه آزمون یا تست میل به تقلب دراوبه وفورمشاهده می شود.
چرا كودك آب زیركاه می شود ؟
این كودك با ویژگی های یاد شده غالبا شكست های زیادی را درزندگی تجربه كرده وكمترطعم موفقیت را چشیده است. بی توجهی ازجانب دوستان ونزدیكان و فقرعاطفی نیزازجمله عواملی هستند كه درگرایش كودك به مرموزبودن سهم بسزایی دارند، ضمن اینكه سخت گیری یا رفتارهای مستبدانه والدین درباره كودك وعملكردهای اودرزمینه های مختلف نبایستی نادیده گرفته شود ، بلكه این گونه عملكردها كودكان را با مشكلات عاطفی - روانی عمیقی مواجه می سازند این رفتارنیزدرگرایش كودك به آب زیركاه بودن مزید برعلت است.
نحوه اصلاح وتغییررفتار
نخستین گام برای ترمیم واصلاح رفتار این گونه كودكان تحسین وتشویق رفتارهای مناسب آنهاست،درمرحله بعد ارائه تكلیف به كودك متناسب با شرایط روانی و فیزیكی تا اورا فردی مسوول ومتعهد به بارآورد. باید توجه داشت كه اینگونه كودكان نیازبه جلب توجه دارند كه یعنی باید باوركنند واحساس كنند كه ازدیدگاه شما ومربیان وجود دارند، نقش دارند وهمچنین قابلیت مفید بودن درجمع وجامعه، با تاكید ویادآوری این نكته كه قوانین سخت وتنبیهات شدید، كودك فوق را به سوی فعالیت های پنهانی سوق خواهد داد.
كودك دزد
خصوصیات یا ویژگی های شخصیتی :
1. برداشتن اشیاء كودكان دیگروپنهان سازی آنها حتی درصورتی كه نیازی هم به آنها نداشته باشد.
2. به طورمعمول دزدی ( یا عمل خلاف ) خود را انكارمی كند وگاه به گردن دیگران می اندازد.
3. به طورحداكثردرآزمونها تقلب می كند.
4. عدم احترام به حق وحقوق دیگران و كاركشیدن ازسایرین یكی دیگرازخصایص این كودك به شمارمی رود. بدین مفهوم كه مایلند سایرین كارآنها را برایشان انجام دهند وخود نیزازوظایف محوله دوری می جویند.
چرا كودك دزد می شود ؟
عموما روان شناسان ومشاوران را عقیده براین است كه خانواده چنین كودكانی فاقد احساس امنیت واعتماد بوده وكودكان با ویژگی فوق ازتوجه ومحبت كافی برخوردارنبوده ضمن اینكه رفتارخشن وهمسالان نیزازعوامل گرایش كودك به دزدی محسوب می شود، مضافا به اینكه نبود وسایل وامكانات كافی درمقایسه با سایركودكان به دلیل فقراقتصادی حاكم برجوخانواده نیزمی تواند باعث سوق كودك به رفتارفوق شود. همچنین با توجه به اینكه رفتار كودك عكس العملی است به محیط طبیعی علی الخصوص رفتاروالدین . چنانچه والدین كودك دزد ونادرست باشند كودك نیزبا الگوقراردادن آنها مطابق نظریه یادگیری مشاهده ای به تقلید ازآنها پرداخته ورفتاری مشابه را خواهد داشت وآخرین فاكتوریاعامل گرایش كودك به دزدی را می توان عدم كنترل كافی ولازم درخصوص تعاملات كودك با سایر هم بازیهایش معرفی كرد.
نحوه اصلاح یا تغییررفتار
ابزارووسایلی كه وسوسه های كودك را تقویت نموده واورابه دزدی وامی دارد،از دسترس كودك دورنگه داشته شود. آنچه كه مهم وحائزاهمیت است مشكل كودك نباید با دیگران درمیان گذاشته شود( به جز متخصصین) وهنگام گفتگوبا كودك ازكاربرد كلمات " دزدی "یا "دروغگویی” اكیدا خودداری شود. لازم به یادآوری است كه كودكان گاهی دزدی می كنند یا دروغ می گویند اما بایستی كودك وادارشود كه اشیاء دزدیده شده را به صاحبش بازگرداند وچنانچه این عمل انجام شد به عنوان یك رفتارمثبت نیازمند " تشویق " است تا كودك مطمئن شود كه رفتارهای مناسب اومورد تشویق وحمایت سایرین قرارمی گیرد ، درمورد این كودكان درآموزشگاه توصیه های روان شناختی این است كه كودك فوق دركلاس درس درمعرض دید معلم بنشیند.
كودك خجالتی
خصوصیات یا ویژگیهای شخصیتی:
1. كودك خجالتی غالبا با صدای آرام سخن گفته ویا اكثراوقات آرام وساكت می نشیند.
2. ظاهرا درمقابل مشكلات عقب نشینی كرده وازمقابله با آنها به طورجدی پرهیز می كند ودرواقع ازانجام كارهایی كه احتمال دردسردرآن وجود دارد به شدت گریزان است.
3. صحبت كردن برایش مشكل است واصولادوستان كمی نیزدارد وسعی می كند كه ازتماس با مردم اجتناب كرده، بخصوص ازروبه روشدن با بزرگترها هراسان است.
4. زیاد عرق می كند، خصوصا اگرمجبورشود درجمع یا مجلسی حاضرشود وهمیشه سعی می كند كه مورد توجه وحمایت دیگران باشد وبه ندرت برای اثبات عقیده اش پافشاری می كند.
5 . به لحاظ آناتومی بدن ( وضعیت فیزیكی ) جسمی ضعیف وعقب افتاده ترازهم سن وسالهایش دارد.
6. این كودك درمحیط آموزشگاهی معمولاسعی می كند در” ته "كلاس بنشیند.
چراكودك خجالتی می شود؟
كمال طلبی وفزون خواهی والدین ویا مقایسه كودك با سایردوستانش ازجانب والدین وسایرنزدیكان بدون درنظرگرفتن تفاوت های فردی وهمچنین انتقاد زیاد و بیش ازحد ازرفتارهای كودك ودرمقابل رد تقاضاهای كودك با لحن تند وخشن درمحیط آموزشگاه وخانواده وبه طوراحتمال وجود فرد”خجول” درخانواده جملگی ازعوامل گرایش كودك به كمرویی می باشند.
نحوه اصلاح وتغییررفتار
سعی كنید كودك را مورد توجه قراردهید وبا اودرزمینه رفتارش سخن بگویید وچنانچه داوطلب انجام كاری بود اجازه انجام كارمورد نظرش را به اوبدهید یا به عبارتی دیگربرخی ازكارهای روزمره خانواده را به اوتكلیف كنید. البته سعی كنید مشاركت اودرانجام كارها خود خواسته باشد والزام كودك به انجام كارتا حد امكان خودداری كنید وبعدازهرموفقیتی اورا تشویق كنید وفراموش نكنید كه اینگونه كودكان به كندی” بهبود” می یابند وبه تدریج رشد می كنند، درصورتی كه شما صبروحوصله به خرج دهید یعنی اجازه بدهید تا كودك بداند كه درهرموقعیتی چه رفتاری داشته باشد.
كودك ترسو
خصوصیات یا ویژگیهای شخصیتی:
1. بعضی اوقات به طورناگهانی هراسان ومایوس شده وغالبا مضطرب ونگران است.
2 .آرام وساكت است وهیچگاه ریسك نمی كند.
3 .برای انجام كارثباتی نشان نمی دهد.
4. به مسائل اخلاقی توجه زیادی دارد.
5. كودك ازاحتمال وقوع مرگ یا آسیب به دیگران هراس دارد.
چرا كودك ترسو می شود؟
وجود والدین ترسویا حضورفردی ترسودرخانواده ویا احتیاط ومحافظه كاری بیش ازحد والدین یكی ازعلل گرایش كودك بدین رفتارمحسوب می شود. سرگذشت های غم انگیزدرزندگی كودك نیزدراین زمینه بی تاثیرنبوده به علاوه تنبیه كودك درمنزل آن هم با شدت زیاد وتهدید اوازجانب دوستان وهمبازی هاوترس و وحشت ازمدرسه نیزاین معضل رفتاری را دركودك رشد وارتقا می بخشد، مضافا اینكه عدم رشد كافی به لحاظ عاطفی نیزمزید برعلت خواهد بود.
نحوه اصلاح وتغییررفتار
كودك با ویژگی” ترسویی” نیازمند توجه بی ریا وصمیمانه ومعطوف به خود است، اوعاشق انجام كاركم خطربوده، بنابراین نباید فرصت انجام آنها را ازاوبگیرید، به كودك بقبولانید كه بسیاری ازترس ها خیالی هستند وبه طورحتم بهبود می یابند، اورا تشویق به نوشتن مطلبی (انشا) درباره ترس هایش كنید و هنگامیكه كودك احساس ترس می كند باید مورد حمایت شما واقع شود .ذكراین نكته ضروریست كه وظایف محوله به كودك به طورقطع باید درحد توانایی او باشد ویا به عبارتی كودك به آسانی ازعهده انجام آن به نحواحسن برآید تا بدین وسیله شاهد افزایش اعتماد به نفس دركودك باشیم. چنانچه توصیه های فوق در فرایند رفتاری كودك شما موثرواقع نشد، دریك فرصت معین به مركزمشاوره وروان شناختی مراجعه كنید.
منبع:روزنامه رسالت
ویدیو : مشکلات رفتاری کودکان و درمان آنها