زیباکلام: کم‌کاری روشنفکران ناشی از محدودیت‌هاست : اخبار سیاسی - زیباکلام: ...
اخبار سیاسی - زیباکلام: کم‌کاری روشنفکران ناشی از محدودیت‌هاست
پیش از این با ناصر فكوهی، عضو هیات علمی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در مورد چنین كنشی و تاثیر آن به گفت‌وگو نشسته بودیم كه در آن گفت‌وگو فكوهی معتقد بود بدون شك چنین كنش‌هایی می‌تواند در فشار آوردن به دولت‌ها تاثیرگذار باشد. این‌بار با صادق زیباكلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در مورد بیانیه‌ها و كنش‌های روشنفكران ایران در محكومیت كشتار مردم غزه گفت‌وگو كردیم. زیباكلام اما از منظر دیگری به این مساله نگاه می‌كند. او معتقد است این بیانیه حتی اگر مورد بهره‌برداری برخی جریان‌های سیاسی قرار گیرد اما یك نتیجه مطلوب دارد كه زنده بودن جریان روشنفكری را نشان می‌دهد و حتی رسانه‌های اصولگرا به وجود جریان روشنفكری اعتراف می‌كنند.
در حملات اخیر اسراییل به غزه شاهد موضع‌گیری روشنفكران ایران در محكومیت كشتار مردم بودیم، ارزیابی شما از چنین كنش‌هایی چیست؟
این گونه كنش‌ها بسیار مطلوب است و كمترین چیزی است كه از جریانات روشنفكری انتظار می‌رود چون ما شاهد بودیم كه در رابطه با غزه در كشورهای توسعه‌یافته و غربی هم روشنفكران از جریان چپ و لیبرال، هم اعتراض كتبی و شفاهی به اسراییل داشتند و هم تظاهرات بر پا كردند. بنابراین آنچه روشنفكران در ایران انجام دادند نسبت به كشورهای دیگر كار متفاوتی نبود.
شما گفتید حداقل كاری بود كه روشنفكران انجام دادند، مثلا چه كار دیگری می‌شد انجام داد؟
به نظر من كار چندان دیگری نمی‌توانستند انجام دهند چون در ایران جز گروه‌های خاص، دیگران نمی‌توانند تظاهرات، انجام دهند بنابراین تنها كاری كه می‌شد انجام داد همین حداقل بود. زمانی كه می‌گویم حداقل منظورم كم‌كاری از جانب روشنفكران نیست، مقصود این است كه اجازه فعالیت بیشتری به آنها داده نمی شود و در واقع آنها در این مسائل محدودیت‌های زیادی دارند.
مشخصا این سوال طرح می‌شود كه چنین كنش‌هایی از سوی بدنه غیر دولتی در ایران، آن هم از سوی روشنفكران با مشاركت بالایی مواجه شد كه در سال‌های بعد از انقلاب سابقه نداشت، علت این مساله چیست؟
ابعاد این دوره بسیار گسترده‌تر بود، دو سال قبل به دلیل شرایطی كه وجود داشت، شاهد بودیم بعد از 10 روز یا حداكثر دو هفته آتش‌بس برقرار و مساله منتفی می‌شد اما الان ما وارد ماه دوم ماجرا شدیم. در دوره‌های گذشته تعداد كشته شدن غیرنظامیان به گستردگی این دوره نبود.
واكنش روشنفكران معطوف به طولانی شدن زمان حملات نبود، نامه جامعه‌شناسان به بان‌كی‌مون پس از هفته دوم حملات اسراییل نوشته شد. به نظر می‌رسد فارغ از گستردگی فاجعه اما این‌بار روشنفكران به صورت جدی‌تری ورود پیدا كردند.
البته یك نكته وجود دارد. حاكمیت سعی كرد خودش در این واكنش جریان‌های روشنفكری بدمد، برای آنكه شعار «نه غزه و نه لبنان» از سوی معترضان سال 88 پس گرفته شود. مساله‌یی كه به وجود آمد این بود كه نظام سعی كرد اعتراض جریان روشنفكری را به گونه‌یی جلوه دهد كه آنها متوجه شدند آن شعار چه اندازه غلط بود و حالا آن را پس گرفتند. در حالی كه این مساله به گونه‌یی بهره‌برداری سیاسی است كه جریان‌های اصولگرا به دنبال آن هستند. در حالی كه شعار نه عزه نه لبنان هیچ ربطی به واكنش روشنفكران ندارد.
اینكه اصولگرایان چه بهره‌برداری‌هایی می‌كنند، بحث قابل توجهی است كه باید واكاوی شود و به اطلاع جامعه برسد، اما فارغ از آن، اگر نقدی هم از سوی نخبگان به حقوق بشر وارد شده است مربوط به ایده حقوق بشر نبود، بلكه به شیوه اجرای آن و برخی ادعاهای حمایت از حقوق بشر نقد وارد می‌شود. اما اگر از این موضوع بگذریم، سوال این است كه اصلا چنین بیانیه‌هایی از سوی روشنفكران ایران چه تاثیری دارد، آیا صرفا كنشی نمادین محسوب می‌شود كه برای رفع تكلیف است، یا واقعا می‌تواند تاثیرگذار باشد؟
تاثیر سیاسی ندارد. فكر می‌كنم تاثیرش در حد این است كه كاری كه از دست ما برمی‌آمد همین بود كه ما انجام دادیم، در عین حال من فكر می‌كنم، نوعی علامت حیات در جریان روشنفكری را نشان می‌دهد. در واقع به رغم همه فشارهایی كه علیه جریان روشنفكری بود، این جریان هنوز زنده است و ابراز وجود می‌كند. این بُعد ماجرا جالب است و شاید بتوان گفت كه اصولگرایان متوجه این وجه قضیه نیستند، به هر حال وقتی كه در رسانه‌های این جریان اعتراض روشنفكران به جنایت غزه منعكس می‌شود، درست است كه برخی جریان‌ها بهره‌برداری خودشان را دارند ولی شاید متوجه نیستند كه در عین حال می‌گویند كه جریان روشنفكری در ایران وجود دارد.
شما خودتان هم گفتید كه از چنین واكنش‌هایی- منظورم واكنش روشنفكران به مساله غزه- ممكن است بهره‌برداری‌هایی از سوی جریان‌های سیاسی انجام شود، فارغ از آن، فكر می‌كنید بدنه روشنفكری چگونه می‌تواند خودش را از این سوگیری‌های سیاسی مستقل كند؟
به هر حال حركت سیاسی مثل راه رفتن در كنار دریاست و اینكه بخواهید خیس نشوید، ممكن نیست. به هر حال وقتی كه در چنین عرصه‌هایی ورود پیدا می‌كنید و به عنوان جریان روشنفكری موضع‌گیری می‌كنید، تبعاتی خواهد داشت. جریان روشنفكری نمی‌تواند بگوید من می‌خواهم به گونه‌یی حملات به غزه را محكوم كنم كه مورد بهره‌برداری جریانات سیاسی قرار نگیرد. روشنفكر باید آنچه را عدالت و حقیقت می‌داند بنویسد، فارغ از آنكه اصولگرایان یا اصلاح‌طلبان چه بهره‌برداری‌هایی خواهند داشت. باید به عنوان یك جریان مستقل مشابه این كار را نجام دهند.
و در نهایت موضع‌گیری روشنفكران چه تاثیری در جامعه دارد؟
قطعا در بین اقشاری كه نظرات، موضع‌گیری‌ها و واكنش‌های روشنفكران را دنبال می‌كنند، تاثیرات مثبتی دارد
اخبار سیاسی - اعتماد
ویدیو : زیباکلام: کم‌کاری روشنفکران ناشی از محدودیت‌هاست