زندگی و زمانه ی مهدی اخوان ثالث : مهدی اخوان ثالث در اسفند 1307 در مشهد به ...
مهدی اخوان ثالث در اسفند 1307 در مشهد به دنیا آمد. تحصیلات منظمی نکرد جز همان دیپلم آهنگری که از هنرستان گرفت. چند ماهی در مشهد به آهنگری و چاقو سازی مشغول بود. سپس در روستایی در ورامین به معلمی پرداخت.
پادشا - محمودرضا حائری: مهدی اخوان ثالث در اسفند 1307 در مشهد به دنیا آمد. تحصیلات منظمی نکرد جز همان دیپلم آهنگری که از هنرستان گرفت. چند ماهی در مشهد به آهنگری و چاقو سازی مشغول بود. سپس در روستایی در ورامین به معلمی پرداخت. پس از آن در گلستان فیلم به سرپرستی دوبله ی فیلم های مستند پرداخت.
در 1333 دستگیر شد و مدتی زندانی بود. پس از آزادی در رادیو و تلویزیون ملی ایران مشغول به کار شد. در سال 1356 به تدریس ادبیات در دانشگاه های تهران، تربیت معلم و ملی پرداخت. پس از انقلاب بدون حقوق و با محرومیت دائم از خدمات دولتی بازنشسته شد. در شهریور 1369 در پی یک بیماری ساده در بیمارستان مهر تهران درگذشت.
مهدی اخوان ثالث شاعر دوران «شکست» است . دوران شاعری او پس از کودتای 28 مرداد شروع شد. هوشنگ گلشیری شکست در شعر او را چنین توصیف می کند: «بازتاب این شکست در شعرهای اخوان ابتدا به یأس شخصی کشید: گسستن از یاران نیمه راه، دشنام باران کردن هر چیز و هر کس، آنگاه به یأس از این آب و خاک و به قول خودش این باغ: همان ره توشه برداشتنها و نفرین کردن به گیاه- آدمهایی که ریشه شان در خاکهای هرزگی مستور بود، سرانجام نیز به یأس فلسفی انجامید: قطع امید کردن از هرگونه تغییر. اما در همه ی این مراحل، حداقل به گواه اغلب مقدمه ها و مؤخره ها آن چهره ی عام و کلی «مردم» مخاطب او ماند. باز به استناد شعرها و نیز مقدمه ها و مؤخره هایش اغلب پنجه در پنجه ی قدرت زمانه می افکند»
دکتر شفیعی کدکنی تمایز اخوان را از سایر شاعر نوپرداز چنین می داند: «آنچه اخوان را در عالم ادب، از همه ی اقران او – شاعران نوپیشه و نوپرداز دیگر- جدا می کند دو چیز است: یکی صداقت در تجربه ی شعری و اهمیت دادن به انسان و زندگی انسانی و رسوخ در اعماق لحظه های وجودی انسانی ایرانی و دیگری سیطره ی شگفت آور او بر زبان فارسی و فرم شعر. تسلط او بر زبان فارسی در همان حدی بود که بهار زبان فارسی را آزموده بود و آموخته»
سیمین بهبهانی شعر او را چنین می داند: « اخوان در تلفیق زبان و مکتب خراسانی و قالب نیمایی درخششی دارد که اورا در رده‌ی شاعران بزرگ این سرزمین قرار می دهد. بی‌تردید می‌توان اورا، پس از« نیما»، با عنوان« بزرگ» مشخص کرد. در شعر نو وجودش ستونی بود که یک گوشه از سقف این بنای تازه برپا شده را بر دوش خود نگاه می‌داشت. او واسطه‌ای بود میان جریانات محیط با شعرش. مثل یک عصب، کنش‌های بیرونی را به مغز انتقال می‌دهد، سپس شعر او واسطه‌ی این انتقال است. او همیشه راوی اوضاع جامعه‌ای بود که در آن می‌زیست. گاه با فریاد، گاه با ناله، گاه با آهی دردآلود.
شعر«اخوان» غالبا یک شعر روایی است. مثل یک داستان از همان اول دامنت را می‌گیرد و به دنبال خود می‌کشاند. می‌خواهی بدانی آخر کار چه می شود. « کتیبه»، « مرد و مرکب» و« قصه‌ی شهر سنگستان» نمونه‌ی خوبی برای این نوع از کار او هستند.
در این تردید نیست که «اخوان» با تسلط کم نظیری که در زبان فارسی داشت توانست شعر نیمایی را با ویژگی روایی و در کلامی حماسی یا با سیلانی تغزلی ادامه دهد. او در این قالب، محتوایی عرضه می‌کرد که پرشور بود و فاخر و درعین حال تصویرگر واقعیت خشن ایران معاصر. اگر سنت‌گرایان در بعضی موارد زبان «نیما» را نمی پسندیدند، برای زبان «اخوان» جز ستایش نمی‌توانستند داشته باشند. اما «اخوان» کم کم از تاثیر زبان نیمایی خارج می‌شود و ابداعاتی می‌کند. او زبان و مکتب خراسانی را در قالب نیمایی می‌نشاند. در شعر «زمستان» این توفیق کاملا آشکار می‌‌گردد و صلابت و زاویه های تند خراسانی در شعر «اخوان» نمودار می‌شود.
غزلی از اخوان
از بس که ملول از دل دلمرده ی خویشم
هم خسته ی بیگانه ، هم آزرده ی خویشم
این گریه ی مستانه ی من بی سببی نیست
ابر چمن تشنه و پژمرده ی خویشم
گلبانگ ز شوق گل شاداب توان داشت
من نوحه سرای گل افسرده ی خویشم
شادم که دگر دل نگراید سوی شادی
تا داد غمش ره به سراپرده ی خویشم
پی کرد فلک مرکب آمالم و در دل
خون موج زد از بخت بد آورده ی خویشم
ای قافله! بدرود ، سفر خوش ، به سلامت
من همسفر مرکب پی کرده ی خویشم
بینم چو به تاراج رود کوه زر از خلق
دل خوش نشود همچو گل از خرده ی خویشم
گویند که « امید و چه نومید! » ندانند
من مرثیه گوی وطن مرده ی خویشم
مسکین چه کند حنظل اگر تلخ نگوید؟
پرورده ی این باغ ، نه پرورده ی خویشم
گزیده آثار مهدی اخوان ثالث
• ارغنون, چاپ اول 1330
• زمستان, چاپ اول 1335, انتشارات زمان
• آخر شاهنامه, چاپ اول 1338, بی‌نا
• از این اوستا, چاپ اول 1344, انتشارات مروارید
• منظومه شكار, چاپ اول 1345, انتشارات مروارید
• پاییز در زندان, چاپ اول 1348, انتشارات مروارید
این مجموعه در سال 1355 با نام « در حیاط كوچك پاییز, در زندان » توسط انتشارات توس انتشار یافت؛ و تا امروز به همین نام انتشار می‌یابد.
• زندگی می‌گوید: اما باز باید زیست, چاپ اول 1357، انتشارات توكا
• دوزخ, اما سرد, چاپ اول 1357, انتشارات توكا
• ترا ای كهن بوم و بر دوست دارم, چاپ اول 1368, انتشارات مروارید
• سواحلی ، چاپ اول 1381 ، انتشارات زمستان
ویدیو : زندگی و زمانه ی مهدی اخوان ثالث