دلیل مخالفت طرف ایرانی با دو مرحله‌ای شدن توافق هسته‌ای : در 5 روز گذشته فضای ...
جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده سفر خود به بوستون را کنسل کرده است و در لوزان سوئیس می ماند. خبری که صبح پنجمین روز مذاکرات هسته ای میان ایران و 1+5 با انتشار آن آغاز شده است و به نشانه ای مثبت برای مذاکره در دقایق نود تعبیر شده است. تنها دو روز تا پایان ضرب الاجل ی باقی مانده است که حالا برخی از اعضای تیم های مذاکره کننده در این حلقه آن را تاریخ مقدسی نمی دانند و اعتقاد دارند که مهلت واقعی برای مذاکرات هسته ای ایران با شش کشور مقابل آن پایان ماه ژوئن است.
به گزارش تابناک، در حالی که ساعت شنی ناظران این مذاکرات به پایان خود نزدیک شده است به نظر می رسد که امریکایی ها عزم خود را برای پایان دادن به این مرحله از گفت و گوها ظرف امروز و فردا جزم کرده اند و این در حالی است که تیم مذاکره کننده ایران اعتقاد دارد که لزومی ندارد با دشمن فرض کردن زمان، تن به زیاده خواهی های طرف مقابل داده شود. یک عضو تیم مذاکره کننده در این خصوص می گوید : در ماه نوامبر سال 2014 مقرر شد که دو طرف هفت ماه و هفت روز برای پایان به پرونده ای 13 ساله فرصت داشته باشند و در حال حاضر هم همان قرار پابرجا است.
جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده از روز پنجشنبه در لوزان مانده است تا شاید بتواند گره های موجود در گفت و گوهای هسته ای با ایران را یک به یک حل کرده و با دستان پر به واشنگتن بازگردد. هرچند هیچ کس نمی داند که در صورت توافق نهایی طرفین بر سر راهکارهای مشترک برای تمام مسائل روی میز ، اعلام این توافق به چه شکل خواهد بود اما به نظر می رسد که امریکایی ها خواهان انتشار بیانیه ای هستند که کلیات در آن گنجانده شده باشد و فروش آن به مخالفان مذاکرات در داخل امریکا که زمام کنگره را در اختیار دارند ، آسان تر باشد.
این خواسته در حالی از سوی امریکایی ها در پشت درهای بسته مطرح شده است که ایران صد در صد با تقسیم توافق به دو شکل کلیات و جزئیات مخالف است و با توجه به حرکات تخریبی صهیونیست ها در مذاکرات در یک سال و نیم گذشته ، انتشار حتی کلیات توافق جامع هسته ای هم می تواند روند باقی مانده تا ماه ژوئن را تهدید کند. گفته می شود که بهترین سناریو مدنظر ایران و برخی کشورهای حاضر در مذاکرات برای اعلام عبور از این مرحله از گفت و گوها ، صدور یک بیانیه مطبوعاتی است.
ماراتن هسته ای میان ایران و 1+5 وارد پنجمین روز خود شده است و وزرای امور خارجه هم یک به یک به لوزان می رسند. پس از جان کری ، لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه به لوزان رسید و پس از او هم همتای آلمانی آنها سوار قطار مذاکرات شد تا شاید این همراهی در سطح عالی به حصول یک نتیجه منتهی شود. شامگاه روز گذشته هم فدریکا موگرینی ، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم به مذاکرات پیوست و ساعاتی پس از ورود جلسه دوجانبه ای با جان کری داشت.
امروز نیز وزرای امور خارجه چین و روسیه به گفت و گوهای هسته ای ملحق می شوند تا شرایط برای اعلام رسیدن به فهم مشترک در خصوص راهکارهای مسائل مورد اختلاف فراهم شده باشد. هرچند گفته می شود که حضور وزرا به معنای رسیدن به توافق نیست اما ظاهر امر حاکی از این است تیم های کارشناسی و مدیران سیاسی به حدی از پیشرفت رسیده اند و شاید به یک تصمیم سیاسی واحد برای برداشتن گام نهایی در این مرحله نیاز است .
آنچه که باید در این مرحله از گفت و گوهای هسته ای مدنظر قرار داد این است که اعلام موفقیت در این مرحله به معنای اعلام توافق نهایی و یا حتی توافق سیاسی نخواهد بود بلکه تنها طرفین پس از یک سال و نیم مذاکره فشرده اعلام می کنند که بر سر راهکارها برای حل تمام مسائل به فهم مشترک دست یافته اند و سپس وارد مرحله نگارش متن نهایی می شوندو مرحله ای که به دو تا سه ماه زمان برای نگارش جزئیات با مختصات فنی ، سیاسی و حقوقی نیاز دارد.
هرچند عبور از این فاز در مذاکرات می تواند دستاورد قابل توجهی باشد اما نمی توان آن را به نشانه ای قطعی برای رسیدن به توافق جامع هسته ای تا پایان ماه ژوئن تعبیر کرد. ایران و 1+5 در یک سال و نیم گذشته با ادامه دادن مذاکرات در دو مسیر فنی با آژانس بین المللی انرژی اتمی و همچنین مسیر سیاسی با شش کشور مقابل خود که 5 عضو آن از اعضای دائم شورای امنیت هستند قریب به 95 درصد از مسیر را پیموده است . مسیری که دو سال پیش حتی ورود به آن هم برای بسیاری از همین مذاکره کنندگان غیرممکن به نظر می رسید.
ایران و 1+5 گام های بلندی برداشته اند و در حال حاضر تنها به یک گام برای عبور از فاز نخست و ورود به فاز دوم نیاز دارند. با اینهمه هرچند 95 درصدی که دو طرف در این بازه زمانی با موفقیت به دست آورده اند ارزشمند است اما 5 درصد تقریبی باقی مانده هم با آینده فعالیت های هسته ای ایران و همچنین میزان برداشته شدن تحریم ها که در چند سال گذشته به بی سابقه ترین شکل ایران را تحت فشار بین المللی قرار داده است در ارتباط است .
در چند روز گذشته به کرات گفته شده است که ایران و 1+5 در خصوص تمام مسائل به راه حل رسیده اند و تنها دو مساله باقی مانده که یکی از آنها چگونگی از میان برداشته شدن تحریم ها است و مساله دیگر هم تحقیق و توسعه . در خصوص تحریم ها گفته می شود که تحریم های اقتصادی بلافاصله پس از رسیدن به توافق نهایی از میان برداشته خواهد شد و در حال حاضر هم طرفین در این خصوص اختلاف چندانی با هم ندارند.
این در حالی است که در خصوص تحریم های اشاعه ای و تسلیحاتی هنوز میان طرفین اختلاف هایی مشهود است. در متن توافقنامه موقت ژنو مصوب نوامبر 2013 هم تاکید شده بود که در طول دوران توافق و در نهایت در پایان این دوران که هنوز مدت زمان آن مشخص نشده است ، تمام تحریم های ایران برداشته خواهد شد ، بنابراین به نظر می رسد که دو طرف در حال حاضر در خصوص شیب زمانی برداشته شدن تحریم های مختلف مرتبط با برنامه هسته یی ایران با هم اختلاف دارند.علاوه بر این ایران به دنبال تصویب قطعنامه فصل هفتمی در شورای امنیت است تا با پیشتوانه آن تحریم های چندگانه علیه این کشور لغو شود و همزمان طرف مقابل هم به ساز و کاری می اندیشد که در صورت عدم وفای به عهد ایران در حوزه تعهدات هسته ای بتواند سیستم تحریم ها را به شکل برگشت پذیر به حالت اولیه برگرداند.
علاوه بر این در صورت رسیدن به توافق جامع هسته یی ، تحریم اشخاص که در این سالها به واسطه برنامه هسته یی ایران اعمال شده است هم مرحله به مرحله با از میان برداشته شدن تحریم های آن حوزه از میان برداشته خواهد شد. بدین ترتیب پیش بینی می شود که در این خصوص نام 500 شرکت و شخصیت در مدت زمان توافق هسته ای از لیست سیاه خارج شود.
در بحث تحقیق و توسعه هم ایران از ابتدا تکید کرده است که هیچ گونه محدودیتی را برای برخورداری از دانش هسته ای صلح آمیز نخواهد پذیرفت و در حال حاضر هم اختلاف بر سر دوره زمانی استفاده از ماشین های پیشرفته در تکنولوژی هسته ای ایران است. سوالی که هنوز فرمول های موجود در خصوص آن به اجماع طرفین منتهی نشده این است که کار بر روی ماشین های مدنظر ایران با چه سرعتی ادامه پیدا خواهد کرد ؟
بنابراین تحقیق و توسعه صنعت هسته ای ایران در کلیت با هیچ محدودیتی روبه رو نخواهد شد و مساله مورد اختلاف این است که طرف مقابل از ایران می خواهد بر سر راه توسعه ماشین های جدید ، یک برنامه زمانی محدود را اعمال کند. برنامه زمانی که ایران در سر میز مذاکره به دنبال کوتاه تر کردن آن است.
در شرایطی که گفته می شود ایران و 1+5 در خصوص تمام مسائل اختلافی به راه حل واحد نهایی رسیده اند اما به نظر می رسد که در خصوص دو مساله تحقیق و توسعه و تحریم های ایران وضع به این منوال نیست و هنوز دو طرف بر سر یک راه حل واحد به نتیجه نرسیده اند. در 5 روز گذشته فضای حاکم بر مذاکرات با هر دیدار تازه و هر رفت و امد جدید تغییر کرده است.
به عنوان مثال گفته می شود که دیدار میان وزرای امور خارجه ایران و فرانسه آنطور که پیش بینی می شد پرتنش و پراختلاف نبوده است و طرف فرانسوی در این دیدار علاقه خود برای رسیدن به توافق هسته ای با ایران را نشان داده است. البته نکته قابل توجه این است که در میان اعضای داخلی 1+5 هم در خصوص پاره ای از اختلاف تفاوت وجود دارد و به عنوان نمونه نگاه روسیه و امریکا با چگونگی از میان برداشته شدن تحریم های ایران و صدور قطعنامه در این خصوص و مرجع تصمیم گیر در صورت تخلف هرکدام از طرفین با هم فاصله دارد.
در چنین فضایی هرکدام از طرفین از دیگری می خواهد که سخت ترین تصمیم را در دقیقه نود بگیرد. در حالی که هر دو طرف مذاکره با احتیاط از دستاوردهای مذاکراتی و همچنین احتمال رسیدن به راه حل در فرصت باقی مانده یا بازگشت با دستان خالی سخن می گویند ، یک مقام روسی شانس رسیدن به توافق در این مرحله را بیش از 50 درصد می داند.
در شرایطی که مذاکرات در هوای نیمه ابری لوزان در سربالایی قرار گرفته است به نظر می رسد که اعتماد همچنان حلقه مفقوده ای است که در صورت حصول آن دو طرف می توانند قدرت مانور بیشتری به راه حل ها داده و با یک تصمیم سیاسی از دومین خوان در این مذاکرات در یک سال و نیم گذشته عبور کنند.
اخبار سیاست خارجی - تابناک
ویدیو : دلیل مخالفت طرف ایرانی با دو مرحله‌ای شدن توافق هسته‌ای