درسهایی از امام رضا علیه السلام : درسهایی از امام رضا علیه السلامفلسفه بعثت ...

درسهایی از امام رضا علیه السلام
فلسفه بعثت پیامبران و به تبع آنان امامان علیهم السلام برای تربیت نفوس بشر و ارتقاء بخشیدن به مراتب عالی معنویت بوده است. لذا این بزرگواران پیوسته در آموزش مکارم اخلاق کوشا بوده تا انسان به مرتبه ای برسد که به مقام خلیفة اللهی نائل آید.

 

حال که بشریت به بزرگترین بلای الهی دچار گشته و از فیض مستقیم امام محروم شده باید به ریسمان سنن نبی اکرم و فرمایشات اهل بیت علیهم السلام متمسک شده و در برابر فرامین و نصایح ایشان زانوی ادب زده و شاگردی نماید تا شاید راه را از بیراهه تمیز داده و به سعادت ابدی که همانا تحصیل رضایت حضرت حق می باشد، برسد.

عمل صالح و دوستى آل محمد
عن الرّضا علیه السلام :
لاتدعوا العمـل الصالـح و الاجتهاد فى العبادة اتكالا على حب آل محمد علیهم السلام ولا تدعوا حبّ آل محمـد علیهم السلام لامرهـم اتّكـالاً علـى العبـادة فـانـّه لایقـبل احـدهـمـا دون الاخر.
امام رضا علیه السلام فرمود :
مبادا اعمال نیك را به اتكاى دوستى آل محمد علیهم السلام رها كنید؛ و مبادا دوستى آل محمد علیهم السلام را به اتكاى اعمال صالح از دست بدهید، زیرا هیچ كدام از ایـن دو، به تنهایى پذیرفته نمى شود .(1)

 

----------------------------------------
پنج صفت مهم
عن الرّضا علیه السلام :
خمـسٌ مـن لـم تكـن فیه فلا تـرجـوه لشـىءٍ مـن الـدنیـا و الاخـرة من لم تعرف الوثاقة فى ارومته و الكرم فى طباعه والرصانة فى خلقه والنبل فى نفسه و المخافة لربّه .
امام رضا علیه السلام فرمود:
پنج صفت است كه در هر كس نباشد امید چیزى از دنیا و آخرت به او نداشته باشید:
ـ كسى كه در نهادش اعتماد نبینى
ـ كسى كه در سرشتـش كرم نیابـى
ـ كسـى كه در آفرینشـش استـوارى نبینى
ـ كسى كه در نفسش نجابت نیابى
ـ كسى كه از خدایش بیمناك نباشد.(2)

 

----------------------------------------
نتیجه رضایت از خدا
عن الرّضا علیه السلام:
مَن رَضى عن الله تعالى بالقَلیل مِن الرّزق رضَى الله منه بالقَلیل مِنَ العَمل. (3)
امام رضا علیه السلام فرمود:
هر كـس به رزق و روزى كم از خدا راضى باشد، خداوند از عمل كم او راضى خواهد بود.

----------------------------------------
برخورد مناسب با چهار گروه
عن الرّضا علیه السلام :
اصحاب السلطان بـالحَذر، وَ الصـّدّیق بـالتّـواضُع، وَ العدوّ بـالتّحـــرُز، وَ العامّة بالبشـر.(4)
امام رضا علیه السلام فرمود:
- از سلطان و زمامـدار دوری كن
- و با دوست با تواضع و فروتنی؛
- و با دشمـن بـا احتیـاط  و اجتناب؛
- و بـا مـردم بـا روى خـوش رفتار کن .

 

----------------------------------------
دیدار و اظهار دوستى با هم
عن الرّضا علیه السلام:
تزاوَرُوا تحـابـوا و تصـافحُـوا ولا تحـاشمـوا .(5)
امام رضا علیه السلام فرمود:
به دیدن یكدیگر روید تا یكدیگر را دوست داشته باشید و دست یكدیگر را بفشارید و به هم خشم نگیرید.

----------------------------------------
میانه روى و احسان
عن الرّضا علیه السلام:
علیكم بالقَصد فى الْغِنى وَ الْفَقر، وَ الْبرّ مِن القلیل و الكثیر؛ فان الله تبارك و تعالـى یعظم شقّة التـَّمرة حتـى یـَأتـى یـَوْم الْقیامة كجبل احـد . (6)
امام رضا علیه السلام فرمود :
بر شما باد به میانه روى در فقـر و ثروت ؛ و نیكى كردن چه كم و چه زیاد - زیرا خـداوند متعال در روز قیامت یك نصفه خرما را چنان بزرگ نمایـد كه ماننـد كـوه احد باشد.

----------------------------------------
بهترین اعمال بعد از واجبات
عن الرّضا علیه السلام:
لیـس شـَىء مِـن اْلاعْمـالِ عنـد الله عزّوجلّ بعدَ الفـرائض أفضل مِن إدْخـالِ السُّرور علَى المؤمن. (7)
امام رضا علیه السلام فرمود:
بعد از انجام واجبات، كارى بهتر از ایجاد خـوشحالى براى مومن، نزد خداوند بزرگ نیست.

----------------------------------------
نتیجه خدمت به مؤمن
عن الرّضا علیه السلام:
مَـن فـرّج عن مـومـن فـرّج الله عَن قَلبه یـَوم القیامة.(8)
امام رضا علیه السلام فرمود:
هر كس اندوه و مشكلى را از مومنى بر طرف نماید خداوند در روز قیامت انـدوه را از قلبش بر طرف سازد.

----------------------------------------
حسن ظن به خدا
عن الرّضا علیه السلام :
أحسـن الظّن بالله فانّ مَن حسـن ظنّه بالله كان عنـد ظنّه ، وَ مَن رَضى باْلقَلیل مِنَ الرّزق قُبلَ مِنه الیَسیر مِن العمل، وَ مَن رَضى بالیَسیر مِن الحلال خفّت مؤونته و نعم اهله ، وَ بصّره الله دار الدّنـیا وَ دَواءهـا، وَ أخـرَجه منها سـالِماً إلى دارالسّلام.(9)

امام رضا علیه السلام فرمود:
به خداوند خوش بین باش، زیرا هر كه به خدا خوش بین باشد، خدا با گمان خـوش او همراه است،و هر كه به رزق و روزى اندك خشنود باشد، خـداوند به كردار اندك او خشنود باشد ،و هر كه به اندك از روزى حلال خشنود باشـد، بارش سبك و خانـواده اش در نعمت باشد،و خـداوند او را به دنیا و دوایـش بینا سازد و او را از دنیا به سلامت به دارالسلام بهشت می رساند.

 

----------------------------------------
بدترین مردم
عن الرّضا علیه السلام :
إنّ شـرّ النـّاس مـَن مَنع رفـدَه ، وَ أكل وحـدَه، وَ جلـدَ عبـدَه .(10)
امام رضا علیه السلام فرمود :
به راستـى كه بـدترین مردم كسى است كه یارى اش را ( از مردم ) باز دارد و تنها بخورد، و افراد تحت امرش را بزند.

----------------------------------------
حقیقت توكل
سئل الـرضـاعلیه السلام:
 عن حـد التـوكل؟ فقـال: أن لاتَخـافَ أحـدً إلاّ الله .(11)
از امام رضا علیه السلام از حقیقت تـوكل سـوال شـد، فرمـود: این كه جز خدا از كسـى نترسى.

----------------------------------------
سلاح پیامبران
عن الـرضـا علیه السلام:
 انه كـان یقـول لاصحـابه: علیكم بسِلاح اْلانبیاء .
فقیل: وَ ما سلاحُ اْلانبیاء؟ قال: الدعاء .(12)
حضـرت رضا علیه السلام همیشه به اصحاب خـود مـى فـرمود: بر شما باد اسلحه پیامبران .
پرسیدند : اسلحه پیـامبـران چیست؟ فـرمـود: دعا .

----------------------------------------
صله رحم با كمترین چیز
عن الرّضا علیه السلام :
صِلْ رحمك وَ لَـوْ بشَربَة مِن ماءٍ، وَ أفضَل مـا تُوصل بِه الـرّحـِم كفُّ الاذّى عنها .(13)

امام رضا علیه السلام فرمود :
پیوند خـویشـاوندى را برقرار كنید گر چه با جرعه آبى باشد؛ و بهترین پیوند خـویشـاونـدى، خـود دارى از آزار خـویشـاونـدان است.

 

 

ویژگیهاى دهگانه عاقل
عن الرّضا علیه السلام :
لا یتـم عَقل إمـرء مُسلـم حتـّى تكونَ فیه عَشر خِصـال:
- اَلخیــرُ مِنـهُ مـأمــُول،- وَ الشّر منهُ مأمـُون،- یَستكثِر قلیلُ الخیر مِن غیره،- وَ یَستقل كَثیرُ الخیر مـِن نفسه،- لا یسام من طلب الحـوائج الیه،- ولا یمل مـن طلب العلـم طول دهره،- الفقرفى الله احبّ الیه مِن الغنى،- و الذّل فى الله احب الیه مـن العز فى عدوه،- و الخمـول اشهى الیه من الشهره،ثـم قال علیه السلام العاشرة و ما العاشرة؟
قیل له: ما هى؟
قال علیه السلام: لایرى احدا إلا قال: هو خیر منى و اتقى .(14)

امام رضا علیه السلام فرمود :
عقل شخص مسلمـان تمـام نیست، مگر ایـن كه ده خصلت را دارا بـاشـد :
ـ از او امید خیر باشد
ـ از بدى او در امان باشند
ـ خیر اندك دیگرى را بسیار شمارد
ـ خیر بسیار خود را اندك شمارد
ـ هـر چه حـاجت از او خـواهنـد دلتنگ نشـود
ـ در عمر خود از دانش طلبى خسته نشود
ـ فقـر در راه خـدا از تـوانگـرى محبـوبتـر بـاشــد
ـ خـوارى در راه خـدا از عزت بـا دشمنـش محبـوبتـر بـاشــد
ـ گمنـامـى را از پـر نـامـى خـواهـان تـر بـاشـد
ـ سپس فـرمـود: دهمین چیست ؟
پس فـرمـود: كسی را ننگـرد جز ایـن كه بگـویـد او از مـن بهتـر و پـرهیزكـارتـــر است.

----------------------------------------
دوستى با مردم
عن الرّضا علیه السلام:
التّودُّد الىَ النّاس نصفُ العَقل .(15)
امام رضا علیه السلام فرمود:
دوستى با مردم، نیمى از عقل و خرد ورزی است.

----------------------------------------
پاكیزگی
عن الرّضا علیه السلام :
مِن أخلاقِ الاَنبیاء التنظف .(16)
امام رضا علیه السلام فرمود :
از اخلاق پیـامبـران، نظافت و پـاكیزگــى است.

----------------------------------------
نتیجه كار خوب و بد
عن الرّضا علیه السلام :
الـمستتر بـالـْحسنه یـَعـدلُ سبعین حسنة، وَ الْمذیع بالسّیئة مَخذول، وَ المُستتر بالسّیئَة مغفوُر لَه .(17)
امام رضا علیه السلام فرمود:
پنهان كننده كار نیك ( پاداشش) برابر هفتاد حسنه است، و آشكار كننده كار بد سـر افكنـده است، و پنهان كننـده كـار بـد آمـرزیـده است.

----------------------------------------
سه ویژگى برجسته مومن
عن الرّضا علیه السلام :
لایكـون الْمُـؤمـن مُـؤمنـاً حتـى تكـون فیه ثلاثُ خصـال:
ـ سنّة من ربّه
ـ وسنّة من نبیّه
ـ و سنّة من ولیّه
فـَامّا السّنة مـِن رَبّه فكتمان سـرّه؛ و امّـا السّنة من نبیّه فمـُداراة النّاس؛ و امّـا السّنة مـن ولیّه فـاصّبـر فـى الْبـأسـاء و الضّـرّاء .(18)

امام رضا علیه السلام فرمود:
مـومـن ، مـومـن واقعى نیست، مگـر آن كه سه خصلت در او بـاشــد:
سنتـى از پـروردگـارش و سنتـى از پیـامبـرش و سنتـى از امـامـش. اما سنت پروردگارش، پـوشاندن راز خود است؛ اما سنت پیغمبرش، مدارا و نرم رفتارى با مردم است؛ اما سنت امامـش، پس صبر كردن در زمان تنگدستـى و پریشان حالى است.

----------------------------------------
خوشی وعیش دنیا
سئل الامام الرضا علیه السلام: عن عیش الدنیا؟
فقال: سعة المَنزل وَ كثرةُ المُحبّین .(19)
از حضـرت امـام رضا علیه السلام دربـاره خـوشـى در دنیـا سـوال شـد، فـرمـــــود:وسعت منزل و زیادى دوستان.

----------------------------------------
بخیل و حسود
عن الرّضا علیه السلام:
لیـس لِبخیل راحَة، ولا لِحَسـُود لذة ، وَلا لِملـوك وَفـاء، وَلا لِكَذوب مُــروّة .(20)
امام رضا علیه السلام فرمود:
بخیل را آسایشى نیست ، و حسود را خوشى و لذتى نیست ، و پادشاهان را وفایى نیست ، و دروغگو را مروت و مردانگى نیست.

 

پی نوشت ها
1- بحار الانوار،ج 78، ص 348.
2- تحف العقـول، ص 446 / بحارالانوار،ج 78، ص 339.
3- بحـارالانـوار، ج 78، ص 357.
4- بحارالانوار،ج 78، ص 356.
5- بحارالانوار،ج 78، ص 347.
6- بحارالانوار، ج 78، ص 346.
7- بحارالانوار، ج 78، ص 347.
8- اصول كافى، ج 3، ص 268.
9- تحف العقول، ص 449.
10- تحف العقول، ص 448.
11- تحف العقول، ص 445.
12- اصـول كـافـى، ج 4، ص 214.
13- تحف العقول، ص 445.
14- تحف العقول، ص 443.
15- تحف العقول، ص 443.
16- تحف العقول، ص 442.
17- اصول كافى،ج 4، ص 160.
18- اصـول كـافـى، ج 3، ص 339 / تحف العقـــول، ص 442.
19- بحارالانوار، ج 76، ص 152.
20- تحف العقول، ص 450.
منبع: tebyan.net

ویدیو : درسهایی از امام رضا علیه السلام