جشن آب پاشونک ،جشن آغاز تابستان : جشن آغاز تابستان در روز نخست فصل تابستان ...
جشن آغاز تابستان در روز نخست فصل تابستان برگزار می شده است
جشن آب پاشونک ،جشن آغاز تابستان
ایرانیان باستان برای ایجاد نشاط و شادی های گروهی جشنهای زیادی برپا می كردند. معمولا شروع هر فصل با یك جشن همراه بود. علاوه بر آن اسم هر روز وقتی با اسم هر ماه برخورد می كرد آن روز را هم جشن میگرفتند. مثلا نام روز سیزدهم هر ماه تیر بود که در ماه تیر، روز تیر (سیزدهم) را جشن می گرفتند.جشن آغاز تابستان
در آغاز تابستان، خورشید از بالاترین جایگاه طلوع خود در افق شمال شرقی برمی‌دمد و در بالاترین جایگاه غروبگاهی خود در افق شمال غربی فرو می‌رود. حرکت روزانه خورشید در آسمان نیز در این هنگام به بالاترین خط سیر خود باز می‌رسد که بیش از دیگر روزهای سال به قطب آسمانی نزدیک شده و در نتیجه بلندترین روز سال و کوتاه‌ترین شب سال را پدید می‌آورد. در این روز و در لحظه ظهر خورشیدی، زاویه میان خورشید و افق جنوبی بیشتر از هر روز دیگر است و آفتاب در این روز به کمال و اوج سالیانه خود دست می‌یابد.
این هنگام برای مردمان باستان که دلبستگی فراوانی به پدیده‌های کیهانی داشته و چنین پدیده‌هایی را در زندگی روزمره، آیین‌ها و باورداشت‌های خود دخالت می‌داده‌اند؛ اهمیت بسیاری داشته است و آیین‌ها و جشنهای پرشماری را در این هنگام برپا می‌داشته‌اند. هر چند که امروزه بسیاری از این سنت‌های کهن به فراموشی سپرده شده است؛ اما برخی از آنها علاوه بر ثبت در تاریخ‌نامه‌ها و دیگر منابع مکتوب، تا به امروز نیز در میان مردمان بازمانده‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌شود.
جشن آب پاشونک
برخی از بازماندهای آیین‌های آغاز تابستان که ظاهراً بسیار فراوان بوده‌اند، عبارت است از جشنهای «آب پاشونک» یا «اول تووستونی (تابستانی)» که در فراهان، اراک، محلات و بسیاری از نواحی دیگر ایران در روز اول تابستان همراه با گردهمایی و مراسم آب‌پاشی در صحرا برگزار می‌شود.
جشن آب پاشونک در بسیاری از نواحی ایران برگزار می شود
راجع به علت پیدایش جشن آب پاشونک در آغاز تابستان فرضیه های زیادی وجود دارد از جمله اینکه، زمانی در ایران 7 سال باران نیامد و فیروز پسر یزد گرد اول شاه ایران نگرانی قحطی و مرگ و میر بود در آن زمان هیچ كس از قحطی نمرد و بعد از اولین بارندگی مردم بسیار خوشحال شدند و به نشانه تشكر از اینكه در قحطی تلفات نداشته اند خدا را شكر كردند و به روی هم آب پاشیدند.
و همچنین می گویند در روز اول تابستان زمانی كه یكی از پادشاهان ایرانی (قبل از اسلام)از جنگ برمی گشت و از این پیروزی خوشحال بود به قنات زلف آباد می رسد هنگامی كه در كنار آب دست و رویش را می شوید تا لحظه ای استراحت نماید حوریه (بانوی زیبایی) در ذهنش مجسم می شود كه مشتی آب رویش پاشید، شاه بسیار خوشحال می شود و او هم آب به سر وصورت همراهان می پاشد و شادی را به صورت آب پاشونک انجام می دهند.
دیگر آئین های آغاز تابستان
جشن ناشناخته و فراموش شده‌ای به نام «جشن نیلوفر» در ششم تیرماه، که ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه از آن یاد کرده و ممکن است با شکوفا شدن گل‌های نیلوفر در آغاز تابستان در پیوند باشد. همچنین، جشن «عیدماه» در میان مردمان سوادکوه و برخی از دیگر نواحی کوهستانی طبرستان و مازندران در بیست و نهم خردادماه که با آتش‌افروزی بر بلندی‌ها و سرود و شادی برگزار می‌شود. همچنین، آیین «گوجه عروس» یا «گل عروس» در خراسان و غرب افغانستان و اهدای میوه‌های نورسیده، آرد و نبات به نوعروسان از دیگر آئین ها و جشن های آغاز تابستان بوده است.
لازم به توضیح است که تشخیص هنگام فرا رسیدن آغاز تابستان و انقلاب تابستانی در دوران باستان، نیازمند شاخصی برای اندازه‌گیری آن است. این شاخص‌ها، همانا سازه‌های خورشیدی/ تقویم‌هایی آفتابی است که آثار این نمونه محاسبه زمان (چارتاقی) امروزه در نیاسر كاشان قابل مشاهده است.
گردآوری : بخش فرهنگ و هنر پادشا
منابع :
ghiasabadi.com
farahan.net
ویدیو : جشن آب پاشونک ،جشن آغاز تابستان