تاج محل و نشانه های معماری ایرانی : تاج‌محل از پرآوازه‌ترین بناهای جهان و آرامگاه ...
تاج‌محل از پرآوازه‌ترین بناهای جهان و آرامگاه زیبا و باشکوهی است که در نزدیکی شهر آگره و در ۲۰۰ کیلومتری جنوب دهلی نو پایتخت هند واقع شده است و یکی از عجایب هفتگانه جدید دنیا به‌شمار می‌رود. چیدانه: تاج‌محل از پرآوازه‌ترین بناهای جهان و آرامگاه زیبا و باشکوهی است که در نزدیکی شهر آگره و در ۲۰۰ کیلومتری جنوب دهلی نو پایتخت هند واقع شده است و یکی از عجایب هفتگانه جدید دنیا به‌شمار می‌رود. این بنا به دستور شاه‌جهان، پنجمین امپراتور گورکانی هند به منظور یادبود همسر ایرانی‌تبارش، به نام ارجمند بانو بیگم مشهور به ممتاز محل که در سال ۱۶۳۱م در سفری جنگی به هنگام وضع حمل فوت کرد بنا شده است. خود شاه‌جهان نیز بعدتر در همان‌جا به خاک سپرده شد. همان‌طور که مشخص است، نام این بنا، ایرانی است. این ساختمان بر پایه مخلوطی از معماری ایرانی، هندی و اسلامی بنا شده است. با ما همراه شوید و در تاج محل گشتی بزنید.
تاریخ‌نگاران آن دوران، از این بنای یادبود با نام «روضه ممتاز محل» یاد کرده‌اند و برخی بر این نظرند که «تاج محل» مخفف «ممتاز محل» است. «پیتر ماندی»، جهانگرد اروپایی سده ۱۷ میلادی نیز در نوشته‌هایش از «تاجِ محل، ملکه دربار گورکانی» نام می‌برد. آغاز ساخت تاج‌محل سال ۱۶۳۲م (۱۰۴۲ ش) بوده و در سال ۱۶۴۷م (۱۰۵۷ ش) تکمیل شده است.
احمد لاهوری و برادرش استاد حمید لاهوری (سده یازدهم هجری) سرمعماران ایرانی سازنده تاج‌محل در هندوستان بوده‌اند. در برخی متون نیز از عیسی‌خان شیرازی و امانت‌خان شیرازی طغرانویس، که هر دو ایرانی بوده‌اند نام برده شده است، که گویا خوشنویسی کتیبه‌های در و دیوارهای تاج‌محل به امانت‌خان واگذار شده بوده است.
گیوین هامبلی، نویسنده کتاب «شهرهای هندوستان گورکانی»، می‌نویسد که ریشه‌های ایرانی تاج‌محل، نخستین و پایدارترین برداشتی خواهد بود که یک دانش‌پژوه رشته معماری اسلامی با دیدن این بنای یادبود حاصل می‌کند. به نظر او، تاج‌محل نمونه‌ای از معماری صفوی است و در واقع، نمایانگر حد اعلای نبوغ ایرانی در هنر معماری در خاک هند است. هامبلی با استناد به سخنان هرمان گوتز، کارشناس تاریخ هنر، می‌افزاید: «تاج‌محل از بهترین نمونه‌های معماری است که با ذوق و سلیقه صفوی انجام شده است.
در تاج‌محل موارد معدود انحراف از ارتدوکسی هنری صفوی را می‌توان مشاهده کرد که شامل «چتری‌های راجپوتِ» پیرامون گنبد و تفاوت‌هایی در تناسب میان گنبد و پایه آن می‌شود. گلدسته‌ها هم که احتمالا با الهام از آرامگاه «محمود خلجی» در «ماندو» ساخته شده‌اند، اندکی متفاوت‌اند. از غرایب روزگار است که که یکی از «عجایب جهان» که کمترین ارتباط را با هنر گورکانی (مغولی) دارد، به نمونه کلاسیک و نماد تمدن گورکانی تبدیل شده‌است.» گفتنی است تاج محل از سال ۱۹۸۳ جزو میراث جهانی یونسکو درآمده و در نظرسنجی بزرگ جهانی در سال ۲۰۰۷ میلادی که در ۸ ژوئیه همان سال نتیجه آن اعلام شد این بنا در شمار یکی از عجایب هفتگانه جهان در دوران حاضر شناخته شد.
حال كه به طور كلی با این بنا آشنا شدید می‌خواهیم ۱۰ نكته جالب توجه را در مورد تاج‌محل با شما درمیان بگذاریم:
۱. گفته می‌شود برای ساخت این بنا بیست هزار کارگر، استادکار، معمار، سنگ‌تراش، نقاش، فلزکار و جواهرتراش به مدت بیست و دو سال از نقاط مختلف آسیا به‌خصوص ایران، شبه قاره هند، آسیای میانه و آناتولی شرکت داشته‌اند.
۲. شاه‌جهان قصد داشت برای خود نیز آرامگاهی در کران دیگر «رود جمنا» و برابر آن بسازد و این دو بنا را با پلی به یکدیگر متصل سازد به نشانه آنکه پیوند او و همسرش از جریان زمان هم در می‌گذرد. قرار بود که بر خلاف نمای تاج‌محل که از مرمر سفید است، آرامگاه شاه از مرمر سیاه باشد. اما سرنوشت بر این شد که آرامگاه دوم هرگز برپا نشود و شاه در کنار همسرش آرام گیرد.
۳. بنای تاج‌محل در ساعات مختلف روز رنگ‌های متفاوتی به خود می‌گیرد به طوری كه در هنگام صبح به رنگ صورتی، در عصر به رنگ سفید شیری، و در شب وقتی نور ماه روی آن می‌افتد به رنگ طلایی است. گفته می‌شود استفاده از چنین ایده‌ای در این بنا نشان‌دهنده ذات تغییرپذیر انسان است كه این مسئله در اخلاق و رفتار همسر شاه‌جهان كاملا نمود داشته است.
۴. طراحی و اجرای این بنا ۱۷ سال به طول انجامیده است.
۵. به نوشته تاریخ‌نگاران، شاه‌جهان در پی درگذشت محبوب‌ترین همراه زندگی‌اش خلعت شاهانه‌اش را به عبای سفید عوض کرد و یک سال سوگوار بود. شاهی که قبلا برای توسعه دامنه سلطنتش خون فراوانی ریخته بود، گوشه‌نشین شد و برای مدتی دخترش «جهان‌آرا» به امور دولتداری پرداخت. روایت حاکی است که موهای سیاه شاه جهان طی یکی دو ماه سوگواری سفید شد.
۶. در دو طرف بنای اصلی دو بنای کوچک‌تر و قرینه به چشم می‌خورد که در سمت غرب یک مسجد سه‌گنبدی وجود دارد که از ماسه‌سنگ (قهوه‌ای مایل به قرمز) ساخته شده و در شرق بنایی است که زمانی از آن به عنوان مهمان‌سرا به کار می‌رفته است.
۷. هر چهار وجه تاج‌محل به صورت قرینه ساخته شده‌اند و در طراحی آن از اصول تقارن در معماری به زیبایی استفاده شده است.
۸. تاج‌محل آرامگاهی است با ۵۸ متر بلندی، ۵۶ متر پهنا که روی یک تخته عظیم ۱۰۰ متر در ۱۰۰ متر مرمرین ساخته شده است. این بنای بزرگ، در یک باغ پهناور ۱۸ هکتاری قرار دارد، که در مرکز این باغ یک نهر آب طولانی وجود دارد که به شیوه باغ‌های ایرانی ساخته شده است.
۹. از بیش از هزار فیل برای جابه‌جایی و حمل و نقل مواد و مصالح مورد نیاز ساخت تاج‌محل استفاده شده است.
۱۰. در طول شورش‌های سال ۱۸۵۷ در هند بسیاری از سنگ‌های قیمتی این بنا توسط انگلیسی‌ها از دیوارهای تاج‌محل جدا شد.
ویدیو : تاج محل و نشانه های معماری ایرانی