ایران در تولید داروی ضدسرطان تزریقی خودکفا شد : دانشمندان جوان ایرانی ...
دانشمندان جوان ایرانی موفق شدند برای نخستین بار داروی ضدسرطان تزریقی را تولید کرده و کشورمان را در این عرصه خودکفا کنند و اقتدار علمی دیگری برای کشورمان به ارمغان بیاورند.
خبرگزاری فارس: ایران در تولید داروی ضدسرطان تزریقی خودکفا شد
به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، پیشرفت علوم در عرصه‌های مختلف در سالیان اخیر به سرعت اتفاق افتاد تا جایی که شاهد رقابت کشورهای گوناگون در دستیابی به فناوری‌های جدید و در مسابقه علمی در سراسر جهان بوده‌ایم. روزگاری واژه‌هایی چون: ساخت موشک، هواپیما، رایانه(کامپیوتر)، فرستادن ماهواره به فضا، انجام عمل‌های جراحی پزشکی و بسیاری دیگر از اختراعات و اکتشافات بیانگر پیشرفت‌های علمی در سراسر جهان بود که البته در زمان خاص خود از اهمیت بسزایی هم برخوردار بود و در آن موقع نیز معدود کشورهایی بودند که به این توانمندی‌ها و پیشرفت‌ها می‌توانستند نائل شوند اما در سال‌های اخیر واژگانی همچون نانو و فناوری نانو در سطح جهان به یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین فناوری‌های علمی در عرصه‌های مختلف از جمله پزشکی و داروسازی تبدیل شد، تا آنجایی که تلاش محققین و دانشمندان علوم مختلف، دستیابی و استفاده بهتر و بیشتر از این فناوری بوده است.
چندی پیش تعدادی دستاورد جدید و استراتژیک دانشمندان کشور در حوزه فناوری نانو با حضور رئیس‌جمهور در سالن شهید بهشتی نهاد ریاست جمهوری رونمایی شد، یکی از دستاوردها، نخستین نانو داروی تزریقی ضد سرطان در سطح خاورمیانه بوده است که توسط دکتر محمود جعفری استاد تمام وقت دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و همکارانش تولید شده بود.
به همین بهانه در گپ و گفتی صمیمی با وی به این موضوع پرداختیم.
گفت‌وگوی خبرگزاری فارس با مجری اصلی این طرح را در ادامه دنبال کنید:
* فارس: در ابتدا تعریف جامعی از واژه نانو ارائه کنید؟
*جعفری: باید بگویم که واژه نانو که به تمام فناوری‌های پیشرفته در عرصه کار با مقیاس نانو اطلاق می‌شود معمولاً در مقیاس‌های بسیار بسیار ریز اطلاق می‌شود. اگر بهتر بخواهیم توضیح دهم باید بگویم که این ابعاد در مقایس در حدود یک تا 100 نانو متر است. (یک نانومتر تقریباً یک هشتاد هزارم قطر موی انسان است) که اندازه بسیار ریز است.
* فارس: خصوصیات فناوری نانو در چیست؟
*جعفری: من در عرصه علم پزشکی به این سوال پاسخ می‌دهم، معمولاً در بعضی از فرآورده‌های دارویی وقتی که این فرآورده‌ها در سیستم‌های نانو تهیه می‌شوند مهم‌ترین خصوصیات آنها افزایش تأثیرگذاری دارو و کاهش عوارض جانبی آن است.
برای یک دارو می‌توانم بگویم تأثیرگذاری آن بسیار مهم است. اصولاً یکی از مباحث اصلی در تهیه و تولید داروها افزایش میزان تأثیرگذاری آنها و کاهش عوارض جانبی است. در فناوری نانو این هدف اگر نگوییم صد در صد، ولی به میزان بسیار زیادی حاصل می‌شود.
*فارس: به نظر شما واقعاً دستیابی به فناوری نانو در گذشته اصلا نبوده است یا اینکه کمتر به آن توجه می‌شد؟
*جعفری: ببینید، نانو از سالیان قبل هم وجود داشته است، به این معنی که توجه به این فناوری در سال‌های گذشته بوده ولی با این اسم یعنی نانو رایج و متداول نبوده است. من خودم در سال 1377 که مدرک دکترای تخصصی P.H.D داروسازی را از کانادا دریافت کردم، در آم موقع روی سیستمی که کار می‌کردم واقعاً کار من در زمینه نانو (در مقیاس بسیار بسیار ریز) بود ولی در آن موقع به این فناوری نانو نمی‌گفتند ولی نفس عمل و حقیقت عمل این بود که در زمینه نانو ما کار می‌کردیم. یعنی می‌خواهم بگویم توجه به خصوصیت و کار کردن در زمینه نانو وجود داشت هر چند که اسم واژه نانو هنوز متداول و رایج نبود. فکر می‌کنم حدوداً 10 یا 15 سال اخیر است که کلمه نانو رایج و مصطلح شده است.
* فارس: در رابطه با این طرح ملی که شما به عنوان مجری اصلی آن فعالیت کرده‌اید بطور خلاصه توضیح دهید؟
*جعفری: این طرح یک طرح ملی با عنوان تولید نخستین فرآورده نانو داروئی تزریقی ضد سرطان در خاورمیانه است. محصولی که تولید شده است با نام تجاری سینادوکوزوم (sina Doxosome) است که از نظر فرمولاسیون و خصوصیات فیزیک و شیمیایی دقیقاً مشابه نمونه خارجی آن است. سینادوکسوزوم در واقع نانو لیپوزوم‌های حاوی داروی ضد سرطان دوسوروبیسین است که با مکانیسم افزایش نفوذپذیری و نگهداری، بافت تومور سرطانی را مورد هدف قرار می‌دهد و سبب افزایش تاثیرگذاری و کاهش عوارض جانبی دارو به‌ویژه کاهش سمیت قبلی آن می‌شود.
* فارس: چگونه شما و همکارانتان به فکر تولید این فرآورده نانو دارویی در کشور افتادید؟
* جعفری: من از سال 1377 که دکترای P.H.D را در کشور کانادا به اتمام رساندن به فکر تولید این دارو در کشور عزیزم ایران افتادم، در آن زمان این دارو با نام تجاری «اکسیل» به بازار آمده بود. ورود این دارو از خارج از کشور به داخل ایران واقعاً هزینه‌های زیادی را به کشور تحمیل می‌کرد؛ در سال 1387 با همکاران در ستاد ویژه توسعه فناوری نانو وابسته به نهاد ریاست جمهوری صحبتی شد و طرح تولید این دارو به روش فناوری نانو در آنجا مطرح شد. خوشبختانه دوستان به اهمیت این موضوع و محاسن مختلفی که این طرح داشت، وقوف کامل پیدا کردند و پس از تصویب طرح و انجام مقدمات اجرایی و اداری آن و کسب موافقت‌نامه‌های لازم، این طرح در شرکت دانش‌بنیان «اکسیر نانو سینا» و با حمایت ستاد ویژه توسعه فناوری‌های نانو ریاست جمهوری مراحل تولید آن انجام گرفت. البته باید عرض کنم که از سال 1387 تا سال 1390 بمدت حدوداً سه سال، مقدمات تولید، اخذ مجوزهای لازم و سایر مراحل مربوطه که هماهنگی‌های زیادی را شامل می‌شود انجام شد و فاز اولیه تولید این فرآورده نانوداروئی در شهریور ماه سال 1389 با دریافت مجوز اولین سری ساخت در معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شروع شد.
* فارس: در حال حاضر تولید این فرآورده دارویی نانو در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
* جعفری: در حال حاضر با عنایت خداوند و همکاری دوستان و پس از گذراندن مراحل آزمایشگاهی و عملیاتی، موفق به دریافت پروانه تولید از معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت شده‌ایم و پیش بینی می‌شود تا مدت زمانی دیگر که به همین زودی‌ها خواهد بود، تولید این دارو رسماً شروع و وارد بازار کشور شود.
* فارس: به اختصار در مورد این دارو مقداری توضیح دهید؟
* جعفری: اگر بخواهم کاملاً در مورد این دارو صحبت کنم از حوصله این گفت‌وگو خارج است اما به طور خلاصه باید بگویم که قبلاً تولید این دارو فقط در انحصار چند شرکت خارجی بوده است، اما اینجانب و همکارانمان توانستیم به دانش فنی تولید این فرآورده دست پیدا کنیم. این دارو برای درمان سرطان تخمدان، سرطان سینه و سرطان کاپوسی سارنوما در بیماران مبتلا به HIV و بسیاری از سرطان‌های دیگر استفاده می‌شود. این نانو دارو با نام تجاری سینا دوکوزوم در ایران تولید و با قیمت بسیار پایین‌تر نسبت به نمونه‌های خارجی آن عرضه می‌شود. این فرآورده به دلیل دارا بودن اندازه ذره‌ای 100 نانومتر قادر است بافت تومور را هدف قرار دهد و از بین ببرد.
* فارس: در صحبت‌هایتان به تولید این فرآورده نانو دارویی برای نخستین بار در سطح خاورمیانه اشاره کردید در این مورد توضیح دهید؟
* جعفری: بله این فرآورده نانو دارویی تزریقی که ضد سرطان است برای نخستین بار در سطح خاورمیانه است که صورت می‌گیرد، علتش این است که دستیابی به دانش فنی این دارو بسیار مشکل و پیچیده است. هم دانش علمی و تئوری بالایی لازم است و هم امکانات و دستگاه‌های آزمایشی و سخت افزاری لازم در این مورد، نیاز دارد.
همچنانکه قبلاً گفتم نمونه‌های خارجی این دارو تاکنون در انحصار چند شرکت آمریکایی می‌باشد که طی چند سال با تأیید FDA وارد بازار جهانی می‌شد. بنابراین دستیابی به دانش فنی و فرمولی این دارو برای تولید واقعاً کار سخت و پیچیده‌ای بود که فکر نمی‌کنم در سطح خاورمیانه تا بحال کشوری یا شرکتی موفق به این کار شده باشد.
* فارس: به نظر شما که مجری اصلی این طرح بوده‌اید، مزیت‌ها و و محاسن تولید این دارو در ایران چیست؟
* جعفری: چندین خصوصیت و مزیت مهم این داروی تولیدی دارد: ابتدا باید عرض کنم که این فرآورده نانو دارویی در نظر فرمولاسیون و خصوصیات فیزیک و شیمیایی دقیقاً مشابه نوع خارجی آن است. این فرآورده به دلیل دارا بودن اندازه ذره‌ای 100 نانو متر قادر است بافت تومور را مورد هدف قرار دهد. این داروی تولیدی داخل کشور می‌تواند سبب افزایش تأثیر و کاهش عوارض جانبی و به خصوص کاهش سمیت (مسمویت) قلبی شود و می‌توان گفت که کفایت درمان افزایش می‌یابد و در واقع اثر بخشی آن و انتخاب‌گری این نانو دارو به گونه‌ای است که برای بیماران سرطانی در مراحل آخر یکی از امید‌ها است.
از نظر اقتصادی این دارو دارای مزیت مناسبی نسبت به نمونه خارجی آن است زیرا قیمت غیر رسمی نمونه خارجی این دارو در ایران در حدود 624000 تومان برای دوز ml10 / mg20 و 1525000 تومان برای دوز ml25/ mg50 به ازای هر ویال است. در صورتیکه با تولید انبوه این فرآورده نانو دارویی در کشور، این دارو با قیمت ارزان‌تر به دست نیازمندان خواهد رسید که هم از نظر اقتصادی برای بیماران مناسب‌تر است و هم علاوه بر خودکفایی دارویی کشور، سبب صرفه‌جویی ارزی در کشور است.
ولی به نظر من از همه اینها مهم‌تر این است که ما موفق به تولید فرآورده دارویی شدیم که فناوری تولید آن خیلی پیچیده است و کار بسیار سختی می‌باشد. وقتی ما بتوانیم این نوع فرآورده‌ها را که مبتنی بر فناوری نانو است را در کشور تولید نماییم مسلماً سایر فرآورده‌های نانویی را هم خواهیم توانست تولید کنیم. زیرا ما مسلط به استفاده از فناوری نانو شده‌ایم و سایر مراحل تقریباً مشابه است. پس تولید این نانو دارو از لحاظ علمی، اقتصادی، پزشکی، خودکفایی دارویی، صرفه‌جویی ارزی و از همه مهم‌تر تسلط به فناوری نانو در تولید این قبیل داروها برای کشور حائز اهمیت است.
* فارس: اگر نکته خاصی باقی مانده، بیان کنید؟
* جعفری: من خیلی خوشحالم که افتخار تولید نخستین فرآورده نانو دارویی تزریقی ضد سرطان در سطح خاورمیانه نصیب کشور عزیزم ایران شد که همین جا از همه مسئولان و مدیران ارجمند و همکاران گرامی خودم که مرا در تولید این محصول یاری کردند تشکر و سپاسگزاری می‌نمایم و می‌خواهم بگویم که ما حتماً باید وارد عرصه تولید داروهای مبتنی با فناوری نانو شویم و پیش بینی من این است که در چند سال آینده حتماً برای درمان انواع سرطان‌ها شاهد حضور داروهای نانویی در این زمینه خواهیم بود.
اگر ما از علم و پیشرفت و حرکت جهانی در زمینه استفاده از فناوری نانو در سطح جهان عقب بمانیم حتماً مجبور به واردات دارو از خارج از کشور خواهیم شد که هزینه‌های اقتصادی، پزشکی و درمانی گزافی را به کشور تحمیل خواهد کرد، توجه مراکز علمی و دانشگاهی کشور به جذب و آموزش و پژوهش دانشجویانی در زمینه‌های مختلف فناوری نانو بسیار حائز اهمیت است زیرا با توان علمی، استعداد، پشتکار، همکاری و وجود امکانات آزمایشگاهی و سخت افزاری مختلف که در سطح کشور و در بین استادان، محققان، دانشجویان و مراکز تولیدی و صنعتی و تحقیقاتی سراغ داریم، قطعا می‌توانیم به موفقیت‌های بیشتری در این زمینه نائل آییم. موفقیت کشور در عرصه نانو پیشرفت‌های علمی بسیار زیادی را برای کشور به ارمغان می‌آورد.
و در یک کلام باید بگویم که هر چه قدر در زمینه فناوری‌های مختلف علمی در علوم مختلف تسلط یابیم و دانش فنی لازم را کسب نماییم، ابهت و اقتدار علمی، اجتماعی و بین‌المللی کشور عزیزمان ایران در سطح منطقه و جهان بیش از پیش افزایش می‌یابد./خبرگزاری فارس
ویدیو : ایران در تولید داروی ضدسرطان تزریقی خودکفا شد