ایران به سرعت در حال پیر شدن است! : در حال حاضر ایران با میانگین سنی 26 سال ...
در حال حاضر ایران با میانگین سنی 26 سال یکی از جوان ترین کشورهای جهان محسوب می شود اما به دلیل نرخ رشد پایینی که جمعیت کنونی ایران دارد میانگین سنی جمعیت کشورمان در سال 2030 به حدود 37/5 سال می رسد هفت صبح: شما فکر می کنید 20 سال دیگر جمعیت ایران چقدر خواهد بود؟ چند درصد جمعیت ایران را جوان و چند درصد را افراد سالمند تشکیل می دهند؟ این فاکتورها برای برنامه ریزی روی نیروی انسانی اهمیت بالایی دارد. گذر زمان هرم جمعیتی ایران را به کدام سو می کشاند؟ پیرتر می شویم یا جوان تر؟ در گزارش امروز دنبال پاسخ به این پرسش ها هستیم.
خبرگزاری ایسنا گزارشی را از «موسسه مطالعاتی یورومانیتور» نقل کرده است که در آن به بررسی وضعیت آماری جمعیت ایران در سال های پیش رو پرداخته شده است. طبق پیش بینی های یورومانیتور جمعیت ایران در سال 2030 به 89 میلیون و 900 هزار نفر خواهد رسید که در مقایسه با جمعیت 73 میلیون نفری ایران در سال 2010 افزایش 19/3 درصدی را نشان می دهد.
وقتی که پیر می شویم
در حال حاضر ایران با میانگین سنی 26 سال یکی از جوان ترین کشورهای جهان محسوب می شود اما به دلیل نرخ رشد پایینی که جمعیت کنونی ایران دارد میانگین سنی جمعیت کشورمان در سال 2030 به حدود 37/5 سال می رسد در حالی که این رقم در دهه 90 میلادی کمتر از 20 سال بود.
بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی موسسه یورومانیتور بیشترین فرصت جمعیتی در ایران در سال 2030 بین 35 تا 50 سال خواهد بود؛ به طوری که در سال 2030 چیزی حدود 26 میلیون و 200 هزار نفر در این رده سنی قرار خواهند داشت که تقریبا یک نفر از هر سه نفر خواهد بود.
با این جود بیشترین میزان افزایش جمعیت ایران مربوط به سنین 40 تا 50 سال است. طبق آنچه که اعلام شده جمعیت 40 سال به بالای ایران با افزایش خیره کننده 108 درصدی روبرو می شود. در این سال جمعیت بالای 65 سال ایران نیز افزایش چشمگیری خواهد داشت به طوری که انتظار می رود این جمعیت در فاصله سال های 2010 تا 2030 حدود 125 درصد رشد داشته باشد اما پیر شدن تدریجی جمعیت ایران زمانی اتفاق می افتد که نرخ تولد با کاهشی محسوس همراه می شود چرا که علاوه بر کم شدن جمنعیت زیر هفت سال نیز جمعیت 16 تا 34 سال ایران روند نزولی طی خواهد کرد.
یورومانیتور دلیل این کاهش جمعیتی را روند نزولی نرخ تولد در دهه 1990 می داند، به طوری که نرخ تولد در سال 2000 حدود 30/8 درصد کمتر از سال 1990 بود. نکته امیدوارکننده در آمار اعلام شده جمعیت زیر 14 سال ایران در سال 2030 است چرا که تعداد ایرانیان زیر 14 سال در سال 2030 دو برابر جمعیت بالای 65 سال خواهد بود. این در حالی است که در سال 1988 به ازای هر ایرانی بالای 65 سال 14 ایرانی زیر 14 سال وجود داشت.
مردها در اکثریت
تقسیم بندی جنسیتی جمعیت ایران در سال 2030 بدین ترتیب است که مردان با بیش از 45 میلیون نفر پیشتاز هرم جمعیتی کشور خواهند بود و در همین سال 44 میلیون نفر از جمعیت را زنان تشکیل خواهند داد. در قسمت دیگری از این گزارش اعلام شده میانگین سنی بانوان ایرانی 20 سال بعد 38 سال خواهد بود در حالی که فعلا این عدد 26 سال است، این یعنی میانگین سن زنان در سال 2030 از میانگین سنی کل جمعیت ایران یک سال بیشتر خواهد بود.
از سوی دیگر برآوردها نشان می دهد در سال 2030 شمار زنان بالای 60 سال ایران از مردان بیشتر خواهد بود، این در حالی است که تعداد مردان زیر 60 سال در رده های سنی مختلف از زنان بیشتر خواهند بود. البته خبر خوشی که یورومانیتور برای زنان ایران دارد این است که در افراد بالای 80 سال تعداد زنان 45 درصد بیشتر از مردان خواهد بود و این امر به دلیل امید به زندگی بالاتر در میان زنان ایرانی است.
در مجموع زنانی که در سال 2010 متولد شده اند به طور میانگین 2/8 سال بیشتر از مردان عمر می کنند و این میزان در سال 2030 به 3/5 سال افزایش خواهد یافت.
خوش نشین ها
در حالی که در دهه 80 میلادی کمتر از نصف جمعیت ایران در شهرها زندگی می کردند، با روند توسعه یافتگی گایران در سال های بعد نرخ شهرنشینی و شهرسازی ایران در جهان سریع ترین روند را تجربه کرد، به گونه ای که در سال 2010 حدود 70 درصد از مردم شهرنشین بودند.
آمار یورومانیتور افزایش این رقم در سال 2030 به 77 درصد را نشان می دهد. در حالی که جمعیت هفت میلیونی تهران اعتراض مردم و مسئولان را دربر داشته است اما خبر ناخوشایند برای مردم این شهر سکونت یک دهم کل جمعیت ایران تا سال 2030 در شهر تهران است. همچنین تعداد شهرهای با جمعیت یک میلیون به بالای کشور از هشت شهر در سال 2010 به 9 شهر در سال 2030 می رسد.
ایران پناهگاه همسایگان
ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی خود و قرارگیری در خاورمیانه که یکی از بحرانی ترین نقاط جهان است، همیشه با ورود مهاجران و پناهندگان از کشورهای همسایه خود روبرو بوده است. بر اساس آنچه که آمارها نشان می دهند، در سال 2010 خارجیان تنها 2/4 درصد از جمعیت ایران را تشکیل داده بودند و انتظار می رود که تا سال 2030 این سهم با اندکی افزایش به 2/6 درصد یا دو میلیون و 300 هزار نفر برسد. در بررسی هرم جمعیتی پناهندگان، مردان با رقم 61/2 درصد در سال 2010 بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند، بخش عمده پناهندگان از دو کشور عراق و افغانستان وارد ایران شده اند، به طورری که از هر چهار پناهنده در ایران سه نفر آنها پناهندگان افغانی هستند.
فرزند کمتر زندگی بهتر؟
با منتشر شدن تخمین های فوق مسلما بحث بر سر شعار فرزند کمتر زندگی بهتر دوباره بر سر زبان ها می افتد. بحثی که البته چند سال است حسابی داغ شده و مخالفان و موافقان زیادی پیدا کرده است. موافقان این شعار مشکلات اقتصادی و امکانات موجود را مهم ترین دلیل برای داشتن فرزند کمتر می دانند اما مخالفان فرزند کمتر از پیر شدن جمعیت ایران و عواقب آن به شدت نگران هستند. طبق آمارهای موجود رشد جمعیت ایران در دهه 60 به نرخ 4/6 درصد رسید اما اواخر دهه 1360 تاثیرات فراوانی در تغییر جهت سیاست های جمعیتی کشور ایجاد شد و نرخ رشد جمعیت ایران را از حدود 4 درصد رو به کاهش گذاشت.
این روند افزایشی به حدی بود که جمعیت کشور از 25 میلیون نفر در سال 1355 به مرز 50 میلیون نفر در سال 1365 رسید. این رشد عجیب و غریب همچنان ادامه داشت و باعث شد جمعیتی در حدود 55 میلیون نفر در پایان سال 1368 شکل بگیرد. همین ماجرا کافی بود تا کم کم سر و کله سیاست های کنترل جمعیت پیدا شود. از اوایل دهه 70 با رواج شعار فرزند کمتر، زندگی بهتر سیر نزولی جمعیت در کشور آغاز شد و با کاهش میزان زاد و ولد نرخ رشد جمعیت کشور به حدود 1/3 درصد کنونی رسید. با این تفاسیر نظر مخالفان و موافقان درست است یا اشتباه؟
مخالفان افزایش جمعیت: مخالفان افزایش جمعیت با اشاره به وضعیت نامناسب اقتصادی، بالا رفتن سن ازدواج، اشتغال و نرخ بیکاری و پیامدهای منفی آن معتقد هستند باید همچنان جلوی افزایش جمعیت را گرفت. چندی پیش یک کارشناس گفته بود اگر حتی جمعیت کشور اضافه هم نشود دولت برای تامین مسکن به یکسری سرمایه گذاری نیاز دارد. همچنین علاوه بر این مسئله وقتی رشد طبیعی جمعیت که اجتناب ناپذیر است نیز مطرح شود و دولت مجبور باشد به این جمعیت جدید نیز سرویس بدهد هر ساله باید تعدادی واحد مسکونی جدید ساخته شود. در حالی که در کشور ما هر 1/4 خانوار در یک واحد مسکونی هستند. اگر بخواهیم حتی وضعیت جمعیت را طوری کنیم که در هر واحد مسکونی یک خانوار سکونت داشته باشد برای هر 1000 خانوار به 400 واحد مسکونی جدید احتیاج داریم.
موافقان افزایش جمعیت: پیر شدن جمعیت برای هر کشور اتفاق ناخوشایندی به حساب می آید. شاید ژاپن بهترین مثال در این زمینه باشد. روزنامه گاردین در گزارشی نوشته بود: «ژاپن در دهه 1990 «دهه بربادرفته» رکود اقتصادی را پشت سر گذاشت؛ رکودی که هرگز نتوانست عواقب آن را به طور کامل از سربگذراند. برخی معتقدند این اتفاق، یعنی ناتوانی ژاپن در کنترل عواقب رکود اقتصادی دهه 90، به این خاطر است که جمعیت جوان ژاپن به شدت رو به کاهش است. این وضعیت چرخش غیرمنتظره ای در کشور ژاپن به حساب می آید. ژاپن در گذشته ای نه چندان دور کشوری جوان بود. ژاپن به عنوان بهترین نمونه از اقتصاد آسیایی، دوره رشد بالا و رونق قابل توجه اقتصاد خود را مدیون تعداد بسیاری نیروی کار جوان در آن زمان است. جوانان مزبور وآنچنان سرگرم کار شدند که زاد و ولد یادشان رفت!
سپس پیر شدند و نتیجه اینکه ژاپن که با عنوان «سرزمین خورشید در حال طلوع» به آن اشاره می شد، بدل به سرزمین خورشید در حال غروب شده است.» همین ماجرا برای اکثر کشورهای توسعه یافته دیگر هم کم و بیش اتفاق افتاده است. سوال اینجاست که اگر در سال 2030 جمعیت ایران 11 سال پیرتر شود چه اتفاقی برای رشد اقتصادی کشور رخ می دهد؟
امید 90 میلیونی
شاخص امید به زندگی به عنوان یکی از معیارهای مهم در سنجش توسعه یافتگی کشورها مطرح است. بر اساس اعلام یورومانیتور شاخص امید به زندگی در ایران تا سال 2030 همچنان کمتر از 80 سال خواهد بود. با این حال اگر یک ایرانی در سال 2010 به دنیا آمده باشد انتظار می رود که به طور میانگین 71/9 سال زندگی کند اما اگر فردی در سال 2030 در ایران به دنیا بیاید می توان انتظار داشت که وی 76/1 سال عمر کند. کاهش قابل توجه نرخ باروری در ایران در سال های اخیر از نکات چشمگیر جمعیت ایران است.
در این زمینه زنان روستایی کشور سهم زیادی دارند، زنان روستایی که زمانی به طور میانگین هشت فرزند به دنیا می آوردند اکنون شمار فرزندان خود را به دو فرزند کاهش داده اند. نرخ تولد در ایران که زمانی در دهه 80 میلادی به اوج خود یعنی 45/4 تولد در هر هزار نفر رسید در سال 2010 به 18/5 تولد در هر هزار نفر کاهش یافت اما پیش بینی ها از کاهش نرخ تولد در سال 2030 و رسیدن آن به 12/3 در هر هزار نفر حکایت دارد.
ویدیو : ایران به سرعت در حال پیر شدن است!