سلطانی‌فر: آشوراده، كیش دوم نمی‌شود : اخبار اجتماعی - سلطانی‌فر: آشوراده، ...
اخبار اجتماعی - سلطانی‌فر: آشوراده، كیش دوم نمی‌شود
مسعود سلطانی‌فر، نهمین رییس سازمان سه‌بعدی میراث فرهنگی است. سلطانی‌فر از روزهای اول ریاستش بر سازمان، تاكید ویژه‌یی بر رونق گردشگری و توسعه اقتصادی سازمان به گسترش این بعد از سازمان داشت. میراث فرهنگی و صنایع دستی به ترتیب اولویت‌های بعدی از نگاه او بود. هتل‌سازی به‌طور گسترده و اعلام پیاپی برنامه‌های زیرساخت‌های فیزیكی گردشگری مسائلی است كه از نگاه این معاون رییس‌جمهور اهمیت و جایگاه ویژه‌یی دارد، هر چند كه از نگاه برخی كارشناسان و فعالان حوزه، اكتفا به زیرساخت‌های فیزیكی گردشگری، تنها راهكار توسعه این صنعت نیست و باید به فكر توسعه زیرساخت‌های ذهنی نیز بود. خبر تخریب‌های پیاپی و از دست دادن آثار، بناها و مخدوش شدن سایت‌های تاریخی، اخبار تلخی است كه دایما به گوش می‌رسد.
به گزارش اعتماد، رییس سازمان، آن‌طور كه از پاسخ‌هایش به خبرنگاران حوزه دیده و شنیده می‌شود تمایل دارد به اخبار شیرین گردشگری بپردازد؛ اخباری چون چند برابر شدن ورود گردشگران خارجی به ایران و تراز مثبت گردشگری ورودی. رخدادهای میراثی اما ماهیتی تلخ دارند، شاید در كشور ما كه توسعه مبنای همه‌جانبه و پایدار ندارد، این‌گونه باشد. رخدادهایی چون تخریب بافت تاریخی شیراز به بهانه طرح توسعه حرم شاهچراغ و تدفین شهدا در میدان امیر چخماق یزد در میانه بافت تاریخی این شهر، اتفاقاتی بودند كه رییس سازمان به‌طور خاص درگیر آنها شده بود و با ورود به این مسائل، سعی در آرام كردن جو رسانه‌یی داشت.
با نامه‌نگاری به دفاتر مختلف از جمله دفتر رهبری، سعی در ممانعت از تخریب بافت تاریخی شهری چون شیراز كرد و سپس با صدور بیانیه‌یی، سعی كرد مسوولیت از بین بردن شانس ثبت جهانی بافت تاریخی یزد را بر عهده دیگران بگذارد؛ میدانی تاریخی و بافتی قدیمی كه سلطانی‌فر، حاضر به پاسخگویی در این خصوص نشد. در گفت‌وگویی كه با او داشتیم خواستیم تا از جزییات رخداد تدفین شهدای گمنام در بافت تاریخی یزد بگوید؛ اتفاقی كه در نهایت موجب شد مجبور به منصرف شدن از پرداختن به شانس پا در هوای بافت تاریخی یزد از ثبت جهانی شویم.
اما رییس سازمان میراث از پاسخ دادن به این پرسش‌ها پرهیز و آن را به وقتی دیگر موكول كرد. او در این گفت‌وگو به اتفاق شیرینی كه جزو نوادر حوزه میراث است هم پرداخت؛ بازگشت اشیای تاریخی متعلق به ایران پس از ٥٠ سال. همچنین ماجرای پرداخت طرح گردشگری آشوراده نیز یكی از محورهای این مصاحبه بود. آنچه در ادامه می‌خوانید شروع گفت‌وگوی یك ساعته «اعتماد» با معاون رییس‌جمهور در سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.
یكسری اموال با پیگیری‌های سازمان میراث فرهنگی و وزارت امور خارجه، بعد از ٥٠ سال به ایران بازگشتند. از روند پیگیری در این خصوص و ارزش تاریخی فرهنگی اموال برای‌مان بگویید.
در سال ١٣٤٤ شمسی برابر با ١٩٦٥ میلادی، یكسری اشیای تاریخی - فرهنگی كه در حفاری‌های غیرمجاز منطقه خوروین ساوجبلاغ، بعد از كرج، منطقه‌یی كه امروز به آن ساوجبلاغ یا هشتگرد می‌گویند، توسط كاوشگران خاصی به شكل غیرقانونی كشف شد. این اشیا در سال ٤٤ توسط یك خانم فرانسوی‌الاصل كه با یك ایرانی به نام پروفسور ملكی وصلت كرده بود و نسبتی هم با یكی از دیپلمات‌های بلژیكی در ایران داشت، با كمك آن دیپلمات، این اشیای گرانبها از كشور به شكل غیرقانونی خارج شد.
این مجموعه شاید قبل از انقلاب هم كم و كیف و چرایی خروجش مطرح بوده، اما ادعای حقوقی اولیه‌اش بر می‌گردد به سال ١٣٦٠، یعنی بعد از اینكه مسوولان وقت میراث فرهنگی كشور كه در آن زمان در مجموعه وزارتخانه دیگری بودند، متوجه می‌شوند و از طریق عوامل حقوقی ادعایی را برای بازگشت آنها مطرح می‌كنند. از آن زمان منازعه حقوقی ما آغاز می‌شود كه با فراز و نشیب‌های زیادی هم مواجه شد، چندین بار محاكم قضایی بلژیك به خاطر مرور زمان، حكم علیه ایران صادر می‌كنند.
پیگیری‌هایی كه توسط دفتر امور حقوقی بین‌المللی ریاست‌جمهوری و امور حقوقی میراث فرهنگی در این سال‌ها انجام شده، منجر به این می‌شود كه حق و حقوق ملت ایران را بازگردانند. در سال ١٣٩١ آخرین حكمی كه بعد از حدود١٣، ١٤ سال پیگیری و دفاعیه‌های مختلف دادند، لوایح مخالف مطرح می‌شود و مجددا موضوع را مشمول مرور زمان می‌دانند و حكم علیه ایران می‌دهند.
پیگیری‌های مجدد ایران منجر به تقاضای استیناف از سوی ایران می‌شود كه در مهر ٩٢ دیوان عالی بلژیك آن حكمی كه در مرحله استیناف شهر لیژ علیه ما صادر شده بود را می‌شكند و حكم می‌دهد كه این در یك دادگاه هم عرض استیناف در شهر لیژ مورد بررسی قرار گیرد. از مهر ٩٢ به بعد همكاری نزدیك و فشرده‌یی بین مجموعه دفتر امور حقوقی ریاست جمهور ی و بخش حقوقی میراث و بخش‌های فنی انجام می‌شود تا اینكه در آبان ماه امسال موفق شدیم توسط شعبه هم‌عرض دادگاه استیناف شهر لیژ حكم به نفع ایران بگیریم.
بلافاصله اقدام كردیم تا بتوانیم در اسرع وقت با توجه به اینكه مدعیان زیادی علیه ایران در دنیا داریم كه احكام زیادی در دادگاه‌های مختلف برای توقیف اموال ایران گرفتند، این اشیا را به ایران برگردانیم. روز دوشنبه ٢٢ دسامبر، اول دی ماه هیات كارشناسی فنی حقوقی ما وارد موزه سن‌كانتنر بروكسل شدند و آنجا در همان روز موفق شدند این ٣٤٩ قلم شیء بسیار گرانبها كه یك مجموعه ارزشمند و كم نظیر بود را تحویل بگیرند و به سفارتخانه منتقل كنند و ظرف كمتر از ٣ روز این اشیا به تهران منتقل شوند. درصدد هستیم نمایشگاهی را در اسرع وقت در موزه ملی ایران برپا كنیم، اشیا مدتی اینجا می‌مانند.
از این مجموعه، ٢٢٨ قطعه دیگر در موزه ملی داریم كه با این ٣٤٩ قطعه حدود ٥٧٧ تا می‌شود. در آینده شاید با فراهم شدن مكان مناسب در استان البرز، مكانی برای بازدید عمومی فراهم شود. براساس مطالعاتی كه توسط پروفسور واندنبرگ و كارشناسان ما انجام شده، این اشیا مربوط به اواخر هزاره دوم قبل از میلاد و اوایل هزاره اول قبل از میلاد است و چیزی نزدیك به ٣ هزار تا ٣٥٠٠ سال قدمت دارند.
آماری دارید از اینكه چه مقدار اشیای تاریخی و ارزشمند در كشورهای دیگر داریم كه یا باید برای بازگرداندن‌شان اقدام كنیم یا اقدام كرده‌ایم و منتظر حكم دادگاهیم؟
نه، اشیای زیادی در چند دهه و قرن گذشته از ایران به شكل غیرقانونی خارج شده كه هیچ‌كس آماری از آنها ندارد. شاید هیچ‌وقت هم نشود این آمار را تهیه كرد. همه اشیایی كه در مجموعه‌هایی رسمی و غیررسمی در موزه‌ها و كلكسیون‌ها نگهداری می‌شود، این مملكت دارای هفت هزار سال هویت تاریخی و فرهنگی است و بنا به برآورد تخمینی كه باستان‌شناسان ما می‌زنند، در كشور یك میلیون بنا، سایت و محوطه تاریخی داریم.
كشور ما درواقع یك كشور موزه است و در تمامی این مكان‌ها، بناها، محوطه‌ها و سایت‌های تاریخی، اشیای قابل توجه و ذی قیمت زیادی داریم. از این تعداد، در طول چند دهه گذشته از سال ١٣٠٩ به بعد، كه نخستین قانون حفاظت از عتیقه‌جات و اماكن تاریخی تصویب شد، تا الان چیزی حدود ١٠ درصد این بناها و مكان‌ها شناسایی شده، حدود نزدیك به ٣٢ هزار تا از آنها را ثبت ملی كردیم و هنوز بیش از ٩٠ درصد این گنجینه گرانبها در دل خاك است كه طی ده‌ها سال آینده اكتشاف و بررسی می‌شود.
ما دو پرونده خیلی معروف دیگر داریم، یكی مربوط به چغامیش است كه حدود ١٠٩ مهر كوچك و بزرگ است. تعدادشان ٢٦٤ تا بوده، ١٥٥ تا از آنها قبل از انقلاب برگشته و بقیه‌اش در مراحل نهایی بازگشت است. در منازعه حقوقی هستیم. فكر می‌كنم در آینده نه چندان دور بتوانیم این ١٠٩ قلم اموال فرهنگی - تاریخی كه بیشتر مهرهای كوچك است رادر صورتی كه ادعای جدید دیگری مطرح نشود، بازگردانیم.
این اموال در كدام كشور نگهداری می‌شود؟
در حال حاضر در امریكاست اما دادگاهش در اروپا برگزار می‌شود. پرونده معروف دیگری هم داریم كه مربوط به الواح هخامنشی است كه مربوط به انتقال بیش از ٣٠ هزار لوح كامل و خرده مربوط به دوره هخامنشی است كه در عملیات كاوش در حدود سال‌های ١٣١٢ و ١٣١٣ در قسمت باروی شمالی تخت‌جمشید كشف شده.
در آن سال، بنا به پیشنهاد موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیكاگو برای قرائت لوح‌ها با تصویب دولت آن زمان، در ١٣١٤ به امریكا انتقال یافتند و قرار بوده ظرف سه سال خواندن این الواح تمام شود. بعد از چند سال كه بازگشتی در كار نبود، مسوولان وقت پیگیری می‌كنند و موفق می‌شوند تعداد ١٧٩ لوح كامل از آنها را در ١٣٢٧ به كشور منتقل كنند. ٢٠ هزار لوح خرده‌ریز هم در ١٣٥٠ به كشور بازمی‌گردند كه ناخوانا و فاقد ارزش بودند.
در ١٣٨٣ مجددا با پیگیری‌های دولت، موفق می‌شویم حدود ٣٠٠ قطعه دیگر را برگردانیم. اما در این میان، در ١٩٩٧ بعد از انفجاری كه در بیت‌المقدس انجام می‌شود، یهودیانی كه در آن انفجار صدمه می‌بینند به دروغ مدعی شده بودند كه این انفجار توسط گروه‌های مرتبط با ایران انجام شده و با ادعای خسارت دیدن، سعی می‌كنند حكم توقیف اموال فرهنگی ایران را بگیرند. البته از آن زمان پیگیری‌های حقوقی انجام شده و در چند محكمه اثبات كردیم این اموال فرهنگی، تاریخی، مطالعاتی است و اموال تجاری نیست. محاكم هم دو نوبت رای به نفع ما دادند. آخرین بار مدعیان، تقاضای استیناف داده‌اند، اما روند پرونده تاكنون روند مثبتی به نفع ایران بوده است.
این اموال كه در موزه ملی قرار است در معرض نمایش قرار گیرند بعد از اتمام نمایش چه سرنوشتی پیدا می‌كنند؟
بعد از اینكه چند ماهی كار مطالعاتی، پژوهشی روی‌شان انجام شد و بعد از برگزاری سمینارهای مختلف درباره آنها، این امكان وجود دارد كه اگر مكان مناسبی را به عنوان موزه جداگانه بتوانیم تهیه كنیم، در آنجا نگهداری شوند.
و اگر نتوانید موزه جداگانه‌یی برای‌شان درنظر بگیرید، به انبارها می‌روند؟
هیچ شیئی برای همیشه در معرض عموم نیست، هیچ شیئی هم برای همیشه در انبار نمی‌ماند. اشیایی كه در موزه نمایش داده می‌شوند، به صورت دوره‌یی می‌چرخند. هر چندسالی، اشیایی به نمایش درمی آیند و در معرض دید قرار می‌گیرند. بعد از شش ماه یا یك سال، كمتر یا بیشتر به مخازن می‌روند، یا با توجه به موضوعاتی كه پیش می‌آید، سمینارهای مختلف و كارهای مطالعاتی كه لازم است، روی‌شان انجام شود.
هركدام بنا به مناسبت‌ها برای مدتی در معرض تماشای عموم قرار می‌گیرند. برخی از این اشیا كه دارای ارزش ویژه‌یی هستند، به صورت دایم در معرض عموم قرار می‌گیرند. اینكه مكان و فضای‌مان در موزه ملی محدود است، بحث جدی و مهمی است. گنجینه‌یی كه داخل مخازن موزه داریم، چندبرابر گنجینه‌یی است كه در معرض نمایش است. اگر بتوانیم با طرح توسعه، موزه ملی مان را گسترش دهیم، مكان‌ها و فضاهای اطرافش را در اختیار بگیریم، توان این وجود دارد كه چند برابر چیزی كه در معرض نمایش قرار دارد، در دید عمومی قرار گیرد.
شاید این اشیا بهانه‌یی شوند برای توسعه موزه ملی.
ما در اینكه ضرورت دارد فكری برای توسعه موزه ملی بكنیم، شك نداریم و جدی داریم پیگیری می‌كنیم. سال‌های گذشته این بحث مطرح بوده كه مجموعه ساختمان‌های میدان مشق و باغ ملی در اختیار موزه ملی قرار گیرد، ساختمان‌هایی كه الان در اختیار چند وزارتخانه و سازمان است، مخصوصا وزارت امور خارجه كه با محدودیت فضای اداری مواجه است. ما خواستیم این ساختمان‌ها در اختیارمان قرار گیرد یا اینكه فضای كنونی را به‌گونه‌یی توسعه دهیم. مشكل كمبود زمین است. نظر دیگری هم هست كه فعلا داریم رویش مطالعه می‌كنیم كه در بلندمدت موزه ملی را به نقطه دیگری در تهران منتقل كنیم.
در مورد آشوراده كه امیدوارم سوالم بی‌پاسخ نماند، از سویی اعلام می‌شود تفاهمنامه است و خبری از واگذاری نیست و قرار بر توسعه گردشگری طبیعی است. از سویی دیگر برنامه هتل‌سازی و ساخت و ساز در حد وسیع‌تر از گردشگری طبیعی اعلام می‌شود، محوطه‌هایی چون زمین گلف و تنیس از ایده گردشگری طبیعی به دور است. بفرمایید كه بر اساس این طرح قرار است چه اقداماتی زیرنظر گردشگری انجام شود؟
من فكر می‌كنم در مورد تصمیمی كه دولت گرفته و حافظ محیط زیست است و رییس‌جمهور نیز به‌شدت بر حفظ و مطلوب شدن شرایط محیط زیست كشور تاكید دارند، بی‌مورد دارد جنجال‌سازی و هیاهو‌سازی انجام می‌شود. در جزیره آشوراده با رعایت ملاحظات محیط زیستی بناست كه از این جاذبه‌های طبیعی و استثنایی در راستای توسعه گردشگری طبیعی و اكوتوریسم استفاده كنیم. آن چیزی هم كه مطرح و مدنظر است، اكوتوریسم است. تمامی تاسیسات و بناهایی كه با رعایت ملاحظات زیست محیطی و درنظر گرفتن سازه‌های سازگار با شرایط طبیعی منطقه، بر اساس این تفاهم، در ١٠ درصد این جزیره، ساخته می‌شود و ٩٠ درصد به شكل طبیعی رها شده است.
در جلساتی كه ما با محیط زیست و مسوولان استان داشتیم، بر اساس همان ملاحظات، سعی كردیم طرحی كه قرار است پیاده شود (چون هنوز تكمیل نشده و هركسی هم كه از آن سخن می‌گوید، اشتباه می‌گوید) مطالعات تكیملی‌اش باید توسط مشاور انجام شود، تمامی این مراحل، رعایت ملاحظات زیست محیطی‌اش مطرح و اصل است، تمام تاسیسات و امكاناتی كه قرار است ساخته شود، با رعایت ملاحظات زیست‌محیطی و سازه‌هایی كه همساز با طبیعت است ساخته می‌شوند. در بخشی از این جزیره كه محل استفاده پرندگان است، هیچ تاسیساتی ساخته نمی‌شود. ما به سراغ فعالیت‌های گردشگری و تفریحی خواهیم رفت كه به هیچ‌وجه شرایط زیست محیطی آنجا را دچار مشكل نكند. در این خصوص عدد و رقم‌هایی دیدم كه ضرورتی ندیدم وارد بحث شوم.
كسانی كه ادعای مطلع بودن دارند، این عدد و رقم‌ها را اعلام كردند. وسعت كل این جزیره حدود چهار كیلومتر مربع است. جزیره كیش با ٩٢ كیلومتر مربع وسعت، ٢٣ برابر آشوراده است. در مورد آشوراده می‌گویند قرار است سالانه سه میلیون گردشگر به خود ببیند، كسانی كه تحلیل می‌كنند، باید بدانند كه ما ٣٠سال است در جزیره كیش كه ٢٣ برابر آشوراده است، سرمایه‌گذاری كرده‌ایم، ٥٠ تا هتل ساختیم، ٣٠، ٤٠ تای دیگر هم داریم می‌سازیم، شهرك ساختیم، هنوز كه هنوز است تعداد توریست‌هایمان به یك و نیم میلیون نرسیده، چگونه ادعا می‌شود كه قرار است در آشوراده، سه میلیون گردشگر برود؟ یا اینكه دو میلیون نفر ساكن شوند. كیش بعد از ٣٠ سال، ٢٨ هزار نفر سكنه دارد. چگونه در آشورادهی كه چهار كیلومتر مربع وسعت دارد، دو میلیون نفر را اسكان دهیم، سه میلیون نفر هم گردشگر داشته باشیم؟ خواهش می‌كنم منتقدان و دلسوزان دست از عوامفریبی بردارند و واقعیت‌ها را ببینند. چارچوبی كه مشخص شده، تمامی اقداماتی كه می‌خواهد انجام شود، در ١٠ درصد از مساحت قرار است شكل بگیرد.
در همان ١٠ درصد كه می‌فرمایید، قرار است این امكانات هتل‌سازی صورت گیرد؟
هیچ چیزی هنوز ریز تعریف نشده، فعلا یكسری كاربری‌ها را مشخص كردیم. كاربری‌های تفریحی، اماكن اقامتی و پذیرایی كه با سازه‌های مناسب می‌تواند انجام شود.
چیزی كه می‌فرمایید كلی است. سازمان محیط زیست هم می‌گوید اقامت شب نخواهد داشت. لازم است وقتی این ساخت و سازها را تكذیب می‌كنید، جزییات طرح را اعلام كنید.
این جزیره قرار نیست به هیچ كس واگذار شود، تنها از بخش‌های محدودی بهره‌برداری هماهنگ با محیط زیست انجام می‌شود.
همین بخش‌های مورد بهره‌برداری، مشكل‌ساز شده‌اند. سازمان محیط‌زیست مدعی است اقامت شبانه قرار نیست داشته باشیم و قرار است جوامع بومی بیشترین استفاده را ببرند. تجهیزاتی كه قرار است ایجاد شود هتل ٥ ستاره نیست.
جامعه روستایی یعنی چی؟ یعنی روستایی‌ها را ببریم آنجا؟
خیر، جامعه بومی قرار است بیشترین بهره‌مندی از گردشگری را ببرد.
جامعه بومی كه آنجا دارد زندگی می‌كند آنجا را كه دیده است.
بهره‌مندی جوامع بومی به این معنی كه قرار است امكانات اقامتی از آن جامعه محلی شود با مباحثی چون كلبه روستایی ساختن و تجهیز خانه‌های روستایی.
الان راجع به اینكه آنجا ما قرار است هتل چهار طبقه بسازیم یا ٢٠ طبقه، با سازه‌های معمولی بسازیم یا غیرمعمولی، حرفی نشده است. یك مكان گردشگری است كه امكانات اقامتی می‌خواهد. اینها مسائلی است كه در مطالعات تكمیلی‌اش مشخص می‌شود. آنچه دارم می‌گویم این است كه در قسمت‌های مهمی كه برای محیط زیست، برای استفاده پرندگان در فصول مختلف سال، مورد استفاده قرار می‌گیرد، هیچ تاسیساتی ساخته نخواهد شد. در ١٠ درصد این جزیره قرار است تاسیسات و امكانات تفریحی، سرگرمی، اقامتی و پذیرایی ساخته شود با رعایت همه ملاحظات زیست محیطی.
اینها همه كلی‌گویی است. باید جزییات را در اختیار رسانه‌ها قرار دهید.
جزییات را وقتی طرح كامل آن تهیه شد و مشاور تهیه كرد در اختیارتان می‌گذاریم.
پرنده نگری در آن منطقه یكی از جذابیت‌های اكوتوریسم است، بحثی كه اكوتوریست‌های خارجی می‌توانند برای بازدید راهی این منطقه از ایران شوند. خاصیت این‌گونه تورها هم این ست كه محدودیت‌هایی كه در گردشگری شهری، برای توریست‌ها وجود دارد، دیده نمی‌شود. اصولا اكوتوریست‌ها به خاطر همواره در طبیعت بودن‌شان، به دیگر جذابیت‌های سفر به كشوری خارجی كه تفریحات جهانی محسوب می‌شود و در ایران با محدودیت مواجه است، توجهی ندارند. هزینه‌یی هم بخواهید ببینید، جزو تورهای گران قیمت دنیاست. جزیره آشوراده كه می‌تواند به عنوان میراث طبیعی ثبت شود، تاسیساتی به خود ببیند كه ربطی به اكوسیستم منطقه ندارد.
كسانی كه منتقدند، می‌توانند بگویند چه چیزهایی قرار است ساخته شود، وقتی ما هنوز دستور كاری صادر نكردیم؟
لیستی كه از پیشنهادات خود سرمایه‌گذار آمده مبین این است كه طرحی كه ارایه داده، حاوی همه موارد ذكر شده است؟
كدام سرمایه‌گذار؟ وقتی هنوز طرح در مرحله تكمیل مطالعات است، فراخوانی برای سرمایه‌گذاری نشده كه سرمایه‌گذاری مشخص شود. همه گزارشات و صورتجلسات پیش من است. هر كس هم ادعایی دارد باید به من اثبات كند. بر اساس مداركی كه دست من است، سه میلیون گردشگر و دو میلیون ساكن خنده‌دار است.
ما یك توافق اولیه كردیم كه منطقه را به صورت كانون گردشگری طبیعی درآوریم. در قالب اكوتوریسم گردشگری طبیعی. آن چیزی كه شما با عنوان پرنده نگری خطاب می‌كنید و خانم ابتكار بهش می‌گوید watching bird را قبول داریم. در قسمت شرقی جزیره هیچ تاسیساتی نخواهیم داشت، ولی همه اینها كه آنجا چه تاسیسات و امكاناتی ساخته خواهد شد، در آینده مشخص می‌شود. هیچ‌كس نمی‌تواند از این جزییات سخن بگوید. مشاور وقتی مطالعاتش را تكمیل كرد، اعلام می‌شود. هیچ لیستی از جایی بیرون نیامده، ما یك چارچوبی را تفاهم كردیم در محدوده ١٠ درصدی آنجا در قالب اكوتوریسم با ملاحظات زیسست محیطی، به شرطی كه آسیبی وارد نكند.
در مورد بحث بافت تاریخی شیراز در راستای طرح توسعه حرم و تخریب‌های انجام شده در این شهر، غیر از نامه‌نگاری، چه اقدام عملی‌ای انجام شد؟
با وزارت مسكن و شهرسازی هماهنگی‌های خوبی انجام دادیم، جلساتی در دفتر آقای آخوندی، وزیر راه و شهرسازی گذاشتیم، قرار شد طرح مناسبی به‌گونه‌یی كه هم طرح توسعه حرم اجرا شود و هم همه ملاحظات میراث فرهنگی در نظر گرفته شود، اجرا شود. هماهنگی خوبی بین ما و وزارت مسكن و مسوولان استان در حال شكل‌گیری است. یك كمیته راهبری مركب از این سه ضلع، پروژه را دنبال می‌كنیم.
مسوولان آستان شاهچراغ چطور؟
آستان احمدبن موسی (شاهچراغ) هم در این مورد همكاری نزدیكی خواهند داشت. اجرای این طرح را به عنوان كار مشترك با رعایت همه ملاحظاتی كه دستگاه‌های مختلف دارند، اجرا می‌كنیم تا حریم بنای تاریخی هم حفظ شود.
چطور تا پیش از اینكه نامه زدید، اتفاقی نیفتاد؟
اتفاقی كه افتاد تلخ بود، نمی‌خواستیم این اتفاق بیفتد. دستگاه قضایی دارد پیگیری می‌كند. خیلی‌ها قبول ندارند كه مقصر این تخریب بودند. از دستگاه قضایی خواستیم پیگیری كنند، نظر نهایی‌شان را بدهند و مقصران به مجازاتی كه باید، برسند. ما باید به چارچوب مشخصی می‌رسیدیم، هم در ارتباط با آن بافت و هم بافت دیگر شهرهای بزرگ. اگر ما مدیریت ساماندهی این بافت‌ها را به عهده نگیریم، به همین شكل در معرض تخریب‌های مختلف قرار می‌گیرند. برخی شهرهایی كه تاكنون اجرا شده، پروژه‌های خوبی در بافت تاریخی‌شان اجرا شده. دستور كار درآوردیم مشغول هماهنگی با مسوول استان هستیم كه به صورت حركت جمعی درآید.
چطور تخریب‌ها در راستای توسعه حرم انجام شده، اما مقصر مشخص نیست؟
سه خانه خراب شده، مقصرش الان مشخص نیست كه كی خراب كرده است. آثار و شواهد و علایمی وجود دارد، ماشین‌آلاتی كه در منطقه دیده شده، ممكن است پیدا كنند. كاری كه ما باید می‌كردیم، شكایت بود كه كردیم. دستگاه قضایی هم دارد پیگیری می‌كند. با این برنامه‌ریزی، امیدواریم شاهد تخریب نباشیم.
در شهرهای دیگر هم كه بافت تاریخی وسیعی دارند این برنامه اجرا می‌شود؟
اگر موفق شویم همین فرمول را در شهرهای دیگر هم جلو ببریم، اجرا می‌شود. هر شهری ملاحظات و فرمول‌های خودش را دارد. اینجا بخش عمده توسعه حرم شاهچراغ است كه متولی دارد. آستان، بخشی از این زمین‌ها را در تملك خودش درآورده، این كمك كرده به اجرای این طرح. در شهرهای دیگر با مجموعه مالكین ریز و درشت مواجهیم كه ساماندهی اینها كار سخت‌تر و پرهزینه‌تری است. هركدام از شهرها فرمول خاص خودش را دارد.
مشابه این بی‌نظمی را در تهران شاهدیم. اداره میراث استان به نظر می‌رسد در برخی مباحث با شهرداری در تقابل است یا شهرداری چند قدم خود را جلوتر از میراث می‌بیند و دایم حرف از این می‌زند كه میراث حواسش به ثبت كردن و شناسایی آثار نیست. نمونه‌اش كاخ ثابت پاسال كه مجبور شدید به سمت ثبت اضطراری بروید. شهرداری می‌گوید من نباید به میراث بگویم این خانه ارزش تاریخی دارد، بیراه هم نمی‌گوید. به نظر می‌رسد كه برای استان تهران و بقیه استان‌ها كه بافت قدیمی‌تری هم دارند، هیچ سازو كاری برای شناسایی و حفاظت خاص از آثار و بناهای تاریخی وجود ندارد.
همه مكان‌های دارای هویت تاریخی كه باید مورد حفاظت قرار گیرند، در كل كشور شناسایی شده است. اینكه چه خانه‌هایی ثبت تاریخی شده، كدام ارزش ثبت دارد، كدام در نوبت ثبت است. مشكلی نداریم كه بافت تاریخی و اماكن تاریخی‌مان كجاست، كجا باید كار ثبت بكنیم كجا باید از این بافت حفظ و حراست كنیم. اینها مواردی است كه تقریبا در بافت‌های تاریخی شهرها شناسایی شده و مورد برنامه‌ریزی قرار می‌گیرد.
درتهران هم ممكن است به اماكنی برسیم كه ارزش تاریخی نداشته باشند و ارزش معماری داشته باشند. اینها باهم فرق می‌كند. هركدام از اینها مشمول یك مقررات حفاظتی است. ما با شهرداری تهران بعد از روی كار آمدن شورای شهر جدید، با كمیسیون شهرسازی همكاری خوبی داریم. مواردی هم ممكن است در شهر عریض و طویل تهران اتفاق بیفتد، تخریبی شود، ثبت نشده باشد، اما اینكه نقطه‌یی دارای هویت تاریخی و فرهنگی باشد از چشم ما هم دور نبوده. ما در یك سال گذشته تقریبا روی همه مواردی كه باید حضور می‌داشتیم نظارت و كنترل می‌كردیم. با شهرداری و شورای شهر تهران همكاری نزدیكی داریم.
خیلی اوقات پیش می‌آید كه تا دعوای رسانه‌یی در مورد بنایی خاص نشود، سازمان به مسائلی كه وظیفه‌اش است، توجه نمی‌كند. هیاهوی رسانه‌یی باعث جلب‌توجه سازمان و عجله برای ثبت اضطراری بدون مطالعه می‌شود. فكر می‌كنید سیاست‌های سازمان نسبت به دولت پیش چه تغییراتی كرده است؟ اصلا تغییر رویكردی داشته‌اید؟
هركدام رویكردهای‌مان جداگانه تعریف می‌شود. در بخش میراث فرهنگی تلاش كردیم در جهت حفظ و حراست از هویت فرهنگی و تاریخی بناهای‌مان اهتمام ویژه‌یی داشته باشیم، با دیگر دستگاه‌ها هم افزایی داشته باشیم. از ظرفیت شهرداری‌ها و دیگر سازمان‌ها استفاده كنیم. خیلی از بناها در اختیار ما نیست، در اختیار وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاست، همین طور موزه‌ها. تلاش‌مان این بوده كه با همگرایی نزدیك بتوانیم هویت تاریخی، فرهنگی را حفظ كنیم، تا الان هم نتیجه خوبی گرفتیم، الان ما شورای هماهنگی موزه‌های سراسر كشور را راه‌اندازی كردیم كه مدیران همه موزه‌های دستگاه اجرایی و بخش خصوصی حضور دارند.
خیلی از بناهای فرهنگی تاریخی كه در اختیار وزارتخانه‌هاست، از محل منابع خودشان مرمت و بازسازی می‌شوند. یك تلاش و همكاری و همگرایی نزدیكی بین سازمان میراث و همه دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی است. در بخش گردشگری، استراتژی مشخصی داریم، جذب گردشگر خارجی تا تراز گردشگری مان را به سمت مثبت شدن ببریم. در گردشگری داخلی، ساماندهی مكانی و زمانی گردشگران است، متنوع كردن مقاصد گردشگری و گسترش اماكن اقامتی. برای گردشگری فكر می‌كنم باید یك گفت‌وگوی جداگانه داشته باشیم.
به نظر می‌رسد شما در مدتی كه رییس سازمان هستید، توجه ویژه‌یی به گردشگری دارید و بین سه بخش متفاوت سازمان، تفاوت قایل می‌شویدبه نظر می‌آید نگاه توسعه اقتصادی كه به سازمان دارید به نگاه فرهنگی و پژوهشی می‌چربد.
نه، قبول ندارم. من سازمان را دارای دو رسالت عمده می‌دانم؛ یكی توسعه فرهنگی و دیگری توسعه اقتصادی كه رویكرد جدید ما است. ما تصورمان بر این بود كه با توجه به اینكه سال جدید را مقام معظم رهبری، سال اقتصاد و فرهنگ؛ عزم ملی و مدیریت جهادی اعلام كردند و مبانی اقتصاد مقاومتی را مطرح كردند، باید از ظرفیت‌ها و ماموریت‌های سازمان در جهت توسعه فرهنگی و اقتصادی استفاده كنیم و جایگاه خود را پررنگ كنیم.
حفظ هویت فرهنگی اصل است برای ما و اینكه ما بتوانیم از جاذبه‌های فرهنگی تاریخی در جهت گسترش فرهنگی استفاده كنیم. می‌خواهیم تعاملات فرهنگی با دنیا داشته باشیم، باید شرایطی را ایجاد كنیم كه گردشگران خارجی بیشتر بیایند، جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و زیارتی ما را ببینند و در هر صورت ما بتوانیم ازهمه ظرفیت‌های‌مان استفاده كنیم.
یكی از خریداران عمده صنایع دستی گردشگر خارجی است. ما یكی از قطب‌های بزرگ تولید‌كننده صنایع دستی هستیم. از ٤٦٠ رشته شناخته شده در دنیا، در ٣٦٠ رشته داریم تولید می‌كنیم یا سابقه تولید داشتیم. نزدیك به دو میلیون نفر در بخش تولید فرش و صنایع دستی دارند كار می‌كنند. در بسیاری از این رشته‌های صنایع دستی، منبت‌كاری، معرق كاری، ملیله دوزی، خاتم كاری، قلمكاری و فرش بافی رتبه اول را در دنیا داریم. ارزش هنری و اقتصادی این صنایع از یك‌سو، ایجاد اشتغال ارزان از سوی دیگر، ارزش افزوده و ارز آوری، مهم‌ترین اتفاقاتی‌اند كه در این بخش ایجاد می‌شود. مهم‌ترین مشكلی كه در این بخش داریم، بخش بازرگانی و بازاریابی است و فروش محصولات كه ورود گردشگران خارجی می‌تواند به این مساله كمك كند.
بحثی كه به‌شدت روی آن تاكید و تمركز دارید، هتل‌سازی است. گردشگران خارجی كه به ایران می‌آیند، فكر نمی‌كنم اقامت در هتل‌های چند ستاره برای‌شان چندان اهمیتی داشته باشد.
گردشگران خارجی ما به چند دسته تقسیم می‌شوند. اتباع كشورهای عربی كه از كشورهای حاشیه خلیج فارس می‌آیند، به دنبال استفاده از جاذبه‌های زیارتی، فرهنگی‌اند و اگر اهل طبیعت باشند، شمال كشور را ترجیح می‌دهند. اروپایی‌ها كه اینها را دارند، بیشتر دنبال جاذبه‌های تاریخی فرهنگی و كویرند و می‌خواهند آرامش كویر و شب‌های پرستاره را ببینند و با رازهای نهفته كویر آشنا شوند.
از سویی ناامنی كشورهای همسایه چون سوریه، عراق و لیبی، فرصتی برای ما و تركیه ایجاد كرده كه از این فرصت باید استفاده كنیم. ولی هر گردشگری متناسب با خواست و هدفش یك سری تاسیسات، امكانات و اماكن اقامتی را می‌طلبد. خیلی از اروپایی‌ها دوست دارند در هتل پنج ستاره باشند، یك شب هم در روستا یا سیاه چادر یا چادرهای كویر زندگی كنند. ولی اینكه بگوییم هتل ایجاد نكنیم، همه‌اش برویم در روستا و كویر، پاسخ ما را نخواهد داد.
در بخش تبلیغات جهانی چطور؟ تبلیغات در رسانه‌هایی چون یورونیوز كه یك قاره را پوشش می‌دهد و روی جامعه هدف ما كه گردشگران اروپایی است، كار می‌كند و درباره امكانات گردشگری كشورهای مختلف فیلم پخش می‌كنند، كاری كرده‌اید؟
این را با تمركز روی بخش خصوصی داریم اجرا می‌كنیم. یك طرحی داریم با عنوان راه‌اندازی دفاتر جذب گردشگران خارجی در كشورهای مختلف. برخلاف روالی كه الان است كه خیلی از وزارتخانه‌ها، رایزن ویژه خودشان را درست می‌كنند، ما اعتقاد داریم دو ظرفیت وجود دارد كه از هر دو استفاده می‌كنیم. رایزن‌های فرهنگی ما كه الان ٨٠ رایزن در ٦٠ كشور داریم، زیرمجموعه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی‌اند. تفاهمنامه‌یی امضا كردیم با ریاست این سازمان كه ما هم در بخش گسترش گردشگری از توان این ٨٠ رایزن فرهنگی استفاده كنیم.
راه‌حل دوم دفاتر خدمات مسافرتی فعالی است كه در زمینه جذب گردشگر در ایران در سال‌های گذشته تجربه و موفقیت‌های خوبی داشتند. در تعدادی از كشورها به خصوص كشورهای اروپایی شناسایی كردیم. در ٢٠١٥ سیاست‌مان این است كه مقدار محدودی به اینها كمك كنیم و دفاتر جذب گردشگر به ایران را فعال كنیم ضمن اینكه حضورمان را در سال ٢٠١٥ در نمایشگاه‌های گردشگری خارجی گسترش داده و از رسانه‌های خارجی هم دعوت كردیم تا برای تهیه گزارش از جاذبه‌های گردشگری ایران سفر به كشورمان داشته باشند.
معاون سازمان بازرسی كل كشور: واگذاری آشوراده متوقف است
سازمان میراث فرهنگی در حالی بر قطعی بودن طرح تبدیل جزیره آشوراده به منطقه گردشگری تاكید دارد كه معاون سازمان بازرسی كل كشور گفت: واگذاری آشوراده با تذكر سازمان بازرسی متوقف شده و در این خصوص نمی‌توان به صحبت‌های حاشیه‌یی بسنده كرد.
به گزارش تسنیم، محمد جواد حشمتی، معاون سازمان بازرسی كل كشور در واكنش به اظهارات معاون برنامه‌ریزی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مبنی بر اینكه تصمیم دولت برای ایجاد منطقه گردشگری در آشوراده قطعی است، گفت: فعلا اتفاق جدید در خصوص موضوع آشوراده نیفتاده است و با تذكری كه سازمان بازرسی به محیط زیست داده، واگذاری آشوراده متوقف شده است. اگر دولت تصمیمی گرفته باید مبانی قانونی آن را فراهم كند. كسی مخالف بحث گسترش و رشد اشتغال و استفاده بهینه از منابع و امكانات نیست اما باید قواعد و ضوابط، رعایت و لحاظ شود.
حشتمی ادامه داد: معتقدیم هر كسی می‌خواهد آنجا ورود كند باید به زیرساخت‌ها توجه داشته باشد و مبانی قانونی رعایت شود. اگر قرار است پروژه‌یی تصویب و اجرا شود باید جایگاه قانونی نیز مد نظر قرار گیرد. معاون سازمان بازرسی كل كشور تاكید كرد: نمی‌توان در این خصوص به صحبت‌های حاشیه‌یی بسنده كرد و طرف حساب ما نیز سازمان میراث فرهنگی نیست بلكه ما یك مبانی قانونی داریم و بر این اساس نیز تذكری به سازمان محیط زیست داده شد و خوشبختانه آنها هم متوجه این معنا شدند و طرح متوقف شد.
اخباراجتماعی - اعتماد
ویدیو : سلطانی‌فر: آشوراده، كیش دوم نمی‌شود