تبلیغات غیر مجاز، از داروی افزایش قد گرفته تا محرک های جنسی : یکی از ...
یکی از ابزارهای مهم ارتباطی در کسب و کار، تبلیغات است و در واقع موفقیت یا عدم موفقیت بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها در گرو فعالیتهای تبلیغاتی آنهاست. لذا بدلیل اهمیت و نقش مهم این امر، هرساله شاهد بالا رفتن بودجه تبلیغاتی در سازمان‌ها و شرکت‌ها هستیم و در این زمینه شرکتهای پخش محصولات دارویی، زیبایی و به طور کلی شرکتهای تهیه و تولید محصولات حوزه سلامت نیز از این امر مستثنی نیستند.
با وجود پیشرفت تکنولوژ ی و فن آوری اطلاعات در دو دهه اخیر اکثریت غریب به اتفاق امور روزمره جوامع از جمله مقوله سلامت و ضدسلامت به طور مستقیم و غیر مستقیم تحت تاثیر این پدیده قرار گرفته است و حوزه تبلیغات نیز تحت تاثیر این امر جهش‌ها و تغییراتی را داشته که‌گاه به نفع شرکت‌ها و سازمانهای تبلیغاتی بوده است و‌گاه به نفع مشتری و مصرف کننده.
ماهواره و اینترنت کنترل کیفیت و نظارت بر محصولات تبلیغاتی را مشکل کرده است اما از طرفی اطلاع رسانی و آگاهی مصرف کننده گان نسبت به انواع محصولات و دایره انتخاب آنها را افزایش داده است.
«ترک اعتیاد در ۵ روز، بدون بازگشت»، «رفع کامل سفیدی مو طی دو هفته»، « ۱۵ سانت افزایش قد در دو ماه، ۱۰۰% تضمینی»، «دیگر نگران کوتاهی قد خود نباشید؛ افزایش ۱۵ سانتی قد در دو ماه، ۱۰۰ درصد تضمینی»، «کاشت موی طبیعی قابل رشد، بدون درد و خونریزی، با پذیرش کلیه بیمه‌ها»، «قسمت‌های لاغر و گود صورت را در کوتاه‌ترین زمان پر کنید» و... نمونه‌ای از صد‌ها آگهی تبلیغاتی در حوزه سلامت است که هر روز صفحات لایی و نیازمندی‌های روزنامه‌ها و مجلات را اشغال می‌کنند و بنرهای تبلیغاتی سایتهای اینترنتی و کانالهای ماهواره‌ای نیز پر از آنهاست، تبلیغاتی که به گفته متولیان سلامت، نه تنها اساس علمی و پزشکی ندارند بلکه فاقد مجوز نیز هستند.
حتی صدا و سیما نیز از آماج حملات تبلیغاتی کلاهای نامرغوب برای سلامت انسان در امان نیست. در یک برهه از زمان سوسیس و کالباس تبلیغات کسترده‌ای را در صدا و سیما به خود اختصاص می‌دهد و بعد از چند وقت با اثبات غیر بهداشتی بودن محصولات، تبلیغات متوقف می‌شود. درباره برنج خارجی و چندین و چند کالای دیگر که به طور مستقم با سلامت افراد جامعه در ارتباز است همین اتفاق می‌افتد غافل از اینکه همان مدت تبلیغات نیز اثر خود را در ذهن مصرف کننده می‌گذارد وهنوز به درستی معلوم نیست چه نهادی بر تبلیغات داخل کشور نظارت می‌کند هر چند گفته می‌شود سازمان نظام پزشکی مسئول نظارت بر این تبلیغات است.
البته آنچه مسلم است، در مباحث تبلیغات نوین، اصول و بنیان هر فعالیت و برنامه ریزی تبلیغاتی بر پایه صداقت و اعتماد سازی است و یک طراح تبلیغات همواره باید به قوانین بنیادی تبلیغات، در تمامی فعالیتهای تبلیغاتی و برنامه ریزی تبلیغات و تولید محتوا توجه داشته باشد. در مباحث تخصصی بعنوان یکی از اصول تبلیغات، ذکر می‌شود که: همواره تغییر نگرش در مخاطب بسیار مشکل‌تر از ایجاد نگرش است. موضوعی که قطعا اگر همچون سایر قوانین تبلیغات مورد توجه طراح و مجری تبلیغات قرار نگیرد، علیرغم صرف هزینه‌های هنگفت، بدلیل عدم آشنایی با قواعد تبلیغات و اصول علمی آن، نتایج مثبت حاصل نمی‌شود.
تبلیغاتی که اطلاعات نادرست و یا غیر واقعی به مخاطبین خود منتقل می‌کند یا ارزیابی مخاطبین را در مورد کالا منحرف می‌سازد، در بلند مدت نتایج غیر قابل جبرانی به کالا، تولید کننده و نام تجاری شرکت می‌زند اما به نظر می‌رسد شرکتهای تبلیغاتی اینگونه محصولات غیر موٍثر و حتی مضر برای سلامت افراد، تنها به همین فروش مقطعی و کوتاه مدت اما انبوه محصولات خود می‌اندیشند و بعد از چند ماه با پایین آمدن فروش با معرفی کردن محصولی جدید، تحت نام جدید و فریبی جدید سعی در جذب مشتری می‌کنند.
آگهی‌های دروغین حوزه سلامت و پزشکی در حالی منتشر می‌شوند که «سلامت» به عنوان گرانبها‌ترین کالا مورد توجه دولتمردان و سیاستگذاران سراسر جهان قرار دارد و سالانه نیز بودجه‌های کلانی به آن اختصاص می‌یابد.
این در حالی است که در دنیای نوگرای امروز به دنبال تغییر روش‌های زندگی و تجمل‌گرایی، «سلامت» به شکل کالایی تجاری در نظر گرفته شده و با تبلیغات درست و نادرست، با مجوز و بدون مجوز دست به دست می‌چرخد و‌گاه با استقبال پرشوری نیز روبرو می‌شود؛ غافل از آنکه این زیبایی‌های تقلبی و تبلیغاتی می‌تواند خطرات فراوانی را به دنبال داشته باشد. نکته جالب آنکه‌گاه برخورداری از این خدمات مرگبار نه تنها تمام درآمد و پس‌انداز فرد را می‌طلبد بلکه فرد را مقروض هم می‌کند.
موسسات و سالن‌های زیبایی و درمانی غیرمجاز در حالی فارغ از برخوردهای احتمالی، در رقابت تنگاتنگ تبلیغاتی فعالیت می‌کنند و سودهای کلان به جیب می‌زنند که براساس قانون، تنظیم دستورالعمل‌های تبلیغاتی و آگهی‌های دارویی، مواد خوراکی، آرایشی – بهداشتی و امور پزشکی در رسانه‌ها و مجلات و اعلام به مراجع ذیربط برعهده سازمان نظام پزشکی است و آیین‌نامه‌ای نیز با هماهنگی معاونت نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی با وزارتخانه‌های ذیربط از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت بهداشت، تدوین شده است.
به عبارتی دیگر در حال حاضر معاونت‌های نظارت و انتظامی سازمان نظام پزشکی سنگربان اصلی بحث تبلیغات مرتبط با سلامت و نظم دادن به آنها و همچنین رسیدگی به تخلفات گروه پزشکی هستند.
در این باره دکتر نیک‌نژاد، معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی، خبرنگار ایسنا، می‌گوید: در صورتی که موسسه‌ای در رابطه با مسایل پزشکی با درج نام متخصص و پزشک، بدون مجوز از سازمان، اقدام به چاپ آگهی کرده باشد ابتدا توسط معاونت نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی احضار شده و اخطار دریافت می‌کند و در صورت عدم توجه به اخطار و تکرار عمل، به دادسرای انتظامی احضار شده و پس از رسیدگی، برای صدور کیفر خواست به دادسرا ارجاع داده می‌شود. در نهایت به توبیخ کتبی با درج در پرونده و نشریه نظام پزشکی محکوم می‌شود. حتی در اثر این آگهی‌ها، افراد شش ماه تا یک سال از طبابت محروم شده‌اند. این افراد گاهی مدعی هستند که نشریه مربوط هزینه ۴ - ۵ شماره چاپ را از آنها دریافت کرده و آنها در این زمینه خطایی مرتکب نشده‌اند. در این باره نیز لازم است فرد پس از دریافت اخطار اول برای عدم چاپ مجدد آگهی خود اقدام کند.
وی با تاکید بر لزوم نظارت و ساماندهی تبلیغات مرتبط با سلامت تصریح می‌کند: شیادان سلامت و کلیه افراد غیرمجاز فعالی در امر پزشکی به دادگاه انقلاب و یا دادگاه‌های جرایم پزشکی معرفی می‌شوند تا طبق قانون با آنها برخورد شود.
به گفته دکتر نیک‌نژاد، هر پزشک عمومی می‌تواند در ۳ رشته دیگر که خود تمایل دارد نیز فعالیت کند به شرط آنکه تاییدیه وزارت بهداشت و گواهی تبحر در آن کار را داشته و همچنین شاکی نیز نداشته باشد در غیر این صورت، و در صورت شکایت، پزشک مربوطه محکوم می‌شود.
وی با بیان اینکه تبلیغات پزشکی نیازمند تاییدیه سازمان نظام پزشکی است، در ادامه فعالیت در زمینه پوست را یکی از انتخاب‌های اصلی پزشکان عمومی عنوان می‌کند که با عناوین لیزردرمانی، لیزرتراپی، برداشتن خال و زگیل، جراحی پوست، درمان کچلی و کاشت مو فعالیت می‌کنند.
اما پزشکان نیز از این تبلیغات غیر اصولی بسیار گله مند هستند و معتقدند بسیاری از این تبلیغات سلامت مردم را به خطر می اندازد.
دکتر بهمن قادریان، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز درباره داروهای افزایش قدبه همشهری می گوید: تبلیغاتی که در زمینه افزایش قد از برخی شبکه‌های ماهواره‌ای پخش می‌شود صحت ندارد و نباید به این تبلیغات توجه کرد چرا که قد افراد تا اندکی پس از سن بلوغ افزایش می‌یابد و پس از آن رشد قد متوقف می‌شود. عناصری مانند روی، کلسیم و برخی ویتامین‌ها هم اگرچه می‌توانند در افزایش قد مؤثر باشند، ولی معجزه نمی‌کنند. به گفته وی برخی شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان وسایلی مانند دمپایی افزایش قد را تبلیغ می‌کنند؛ این وسایل هیچ تأثیری بر قد افراد ندارند و نباید از آنها استفاده کرد. افرادی که احساس می‌کنند فرزندشان نسبت به دیگر کودکان قد کوتاه‌تری دارد باید با مراجعه به‌موقع به پزشک، علت این مشکل را یافته و آن را پیش از سن بلوغ درمان کنند.
اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران نیز پزشک دیگری است که در زمینه تبلیغات دروغین داروهای مربوط به دیابت هشدار می دهد: داروها و مکمل‌هایی که تحت عنوان کاهش قند خون برای بیماری دیابت در شبکه‌های ماهواره‌ای خارج از کشور تبلیغ می‌شود، پایه علمی نداشته و این داروها هیچ اثری در کنترل قندخون افراد ندارد. به گفته وی داروهای اصلی بیماری دیابت، داروهایی است که توسط پزشکان تجویز و در داروخانه‌ها تحویل بیمار می‌شود.
البته ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود و همیشه این پزشکان نیستند که به تبلیغات غیر اصولی در مجلات و کانالهای تلویزیونی و داروخانه‌ها معترضند. برخی از مسئولین وزارت ارشاد نیزنسبت به شیوه تبلیغ داروها و مکملهای جنسی که این روز‌ها بسیار رایج است؛ اعتراض دارند.
علیرضا کریمی، مدیرکل دفتر تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از این مسئولان است که با ارسال نامه‌ای به وزارت بهداشت برای جلوگیری از انجام تبلیغات غیراخلاقی، جنسی و شنیع در داروخانه‌های سطح کشور هشدار داد.
او می‌گوید: با وجود اینکه داروخانه‌ها، یک مکان عمومی محسوب می‌شوند و براساس قانون تبلیغات کشوری، انجام تبلیغات غیراخلاقی که حریم‌های شرعی و عرفی جامعه را رعایت نکند، ممنوع است اما متأسفانه شاهد انواع و اقسام تبلیغات شنیع و غیراخلاقی به‌صورت کاملا آزاد و بدون قید و شرط در داروخانه‌ها هستیم.
با این حال و با وجود این سخنان، هنوز اقدامی جدی در این رابطه صورت نگرفته و بر اساس بررسیهای می‌دانی اطلاعیه‌ای نیز درباره عدم این نوع تبلیغ به داروخانه‌ها ابلاغ نشده است.
تازه‌ترین اظهارات از یک مقام مسئول در این حوزه و درباره سخنان مسئولان وزارت ارشاداز دکتر سیدشهاب‌الدین صدر، رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی کشور ابراز شده است. او با اعلام اینکه روزانه بالغ بر ۵۰ هزار آگهی در حوزه سلامت کشور منتشر می‌شود از ارسال نامه‌ای از سوی آن سازمان به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر داد که در آن خواستار ابلاغ قوانین و مقررات مربوط به این حوزه شده است.
در نامه صدر به سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین آمده است: "چندی است که تبلیغات حوزه پزشکی در پایگاه‌های مختلف رسانه‌ای شامل مجلات و روزنامه‌ها، صدا و سیما، پیک‌های تبلیغاتی، سایتهای اینترنتی، شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای، سینما، تولیدات ویدئویی، تابلوهای تبلیغاتی سطح شهر، بیلبورد‌ها و سایر رسانه‌های دیداری و شنیداری فزونی یافته و درحال حاضر بالغ بر ۵۰هزار آگهی در روز منتشر می‌شود. نظر به اینکه تبلیغات مستقیما سلامت آحاد جامعه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و با توجه به تأکید نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی مبنی بر ساماندهی تبلیغات حوزه سلامت و جلسات متعدد که در دفا‌تر تبلیغات و اطلاع‌رسانی آن وزارتخانه با حضور نمایندگان وزارتخانه و سازمانهای مختلف از جمله سازمان نظام پزشکی برگزار شده و پیش‌نویس قوانین و مقررات تبلیغاتی کشور تهیه و تدوین شده است، ضروری است برای ابلاغ این مقررات به همه رسانه‌ها، جراید، کانون‌های آگهی و تبلیغات و سایر مراجع اطلاع‌رسانی دستور عاجل صادر شود. "
اما همانطور که ذکر شد هنوز دستوری از سوی این وزارت خانه ابلاغ نشده است و مساله تبلیغات در حوزه سلامت در موجی از ابهامات قانونی قرار دارد. ابهاماتی که در حال حاضر اجازه سوأ استفاده افراد سودجو را فراهم کرده و سلامت جامعه را در خطر قرار داده است.
گفتنی است طبق قانون، استفاده از عناوین دولتی، تبلیغ مخصوص کودکان و نوجوانان، تبلیغات منفی علیه سایر مؤسسات و فراورده‌های دارویی، تبلیغ قبل از اخذ پروانه ساخت یا ورود دارو و تبلیغ هر نوع داروی مخدر و تحت کنترل، ممنوع بوده و تبلیغات مواد دارویی در داخل کشور تنها به خط و زبان فارسی و انگلیسی مجاز است و تبلیغات در مورد داروهای خارجی، به اخذ مجوز موردی از وزارت بهداشت نیاز دارد.
نکته قابل توجه اینجاست که با وجود آنکه این تبلیغات به طور مستقیم با سلامت افراد جامعه در ارتباط است، هیچ اقدام عملی برای کنترل آن در وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی و حتی وزارت ارشاد گرفته نشده است و همه اقدامات در حد ابلاغیه و اعتراض مقامات باقی مانده است.این در حالی است که علاوه بر ابهامات قانونی که در این باره وجود دارد، قانون های ابلاغی نیز از ضمانت اجرایی درستی برخوردار نیست و هر روز در بیمارستان های کشور شاهد از دست رفتن سلامت افرادی هستیم که به دلیل مصرف داروهای غیر مجاز تبلیغ شده، کارشان به بیمارستان کشیده است و هیچ مقام مسئولی نیز پاسخگویشان نیست.
در هر حال، باید از دولت مردان پرسید که آیا سلامت افراد برایشان اهمیت دارد و اگر جواب مثبت است چرا تا کنون به وضعیت تبلیغات غیر مجاز سر و سامان داده نشده است؟../شفاف
ویدیو : تبلیغات غیر مجاز، از داروی افزایش قد گرفته تا محرک های جنسی