شورای نگهبان جهت‌گیری غیرعلمی ندارد : آیت الله یزدی : یك بارهم سراغ ...
آیت الله یزدی :
یك بارهم سراغ ندارم شورای نگهبان جهت‌گیری غیرعلمی داشته باشد
شورای نگهبان همه مباحث خود را هم نمی‌تواند منتشر كند. طبیعی است كه برخی از این فرصت، سوء‌استفاده می‌كنند/باید سوابق در شورای نگهبان ثبت می‌شود، تا اگر دیگرانی وارد شورای نگهبان شدند، بتوانند قضاوت درست داشته باشند.
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تاكید بر اینكه ر حقیقت شورای نگهبان بمنزله یك دادگاه عالی است و طبیعتا مانند همه دادگاه‌ها، مباحث آن مخالف و موافق خواهد داشت ، گفت: من براساس وظیفه شرعی خود چندبار در مجمع تشخیص مصلحت نظام این مطلب را گفته‌ام كه تا وقتی من در شورای نگهبان بوده‌ام حتی یكبار هم سراغ ندارم كه شورای نگهبان به خاطر یك جناح یا جانبداری از این و آن، یا جهتگیری‌های غیرعلمی و غیرفنی، نظری داده باشد.
به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی رسانی شورای نگهبان ، آیت الله محمد یزدی به مناسبت سالروز تاسیس شورای نگهبان به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص این نهاد پرداخته است .
متن این گفت‌وگو در ادامه می‌آید :
چگونه وارد شورای نگهبان شدید؟
این یك توفیق برای من بود كه با حكم حضرت امام(ره) به عنوان فقیه به عضویت شورای نگهبان در آمدم. در زمان حیات حضرت امام(ره)، حضرت آیت‌الله صافی كه دبیر شورای نگهبان بودند، به هر دلیلی استعفا دادند و من از طرف حضرت امام(ره) مأمور شدم كه به جای ایشان وارد شورای نگهبان شوم.
نهاد شورای نگهبان در اولین روزهای ورودتان به آن چه حال و هوایی داشت؟
طبیعی است كه در اوائل انقلاب، مسائل نظم لازم را نداشت. مخصوصا در مورد شورای نگهبان كه یك نهاد نوپا بود و هیچ تشكیلات، تجربه و سازمانی نداشت. وقتی من وارد شورای نگهبان شدم، حضرت آیت‌الله محمدی گیلانی، پس از حضرت آیت‌الله صافی به عنوان دبیر انتخاب شده بودند.
یادم هست كه در ابتدای ورود، چون سابقه دو دوره نمایندگی مجلس را هم داشتم، تفاوت نظم تشكیلاتی مجلس و شورای نگهبان برایم واضح بود و می‌دیدم كه شورای نگهبان نظم اداری مناسبی ندارد. به خصوص در امر نظارت بر انتخابات، وضعیت قابل قبولی بر شورای نگهبان حاكم نبود. یكبار به یك سند اداری، نیاز داشتم. به بخش اداری مراجعه كردم. وقتی سند را درخواست كردم، آنها یك مقداری گشتند و آن را پیدا نكردند و گفتند؛ بعدا برایت پیدا می‌كنیم. من تا حدودی ناراحت شدم و گفتم: چرا باید تشكیلات شورای نگهبان این گونه باشد كه وقتی یك عضو شورا سندی را می‌خواهد نتواند تهیه كند. سراغ دبیر وقت شورای نگهبان حضرت آیت الله محمدی گیلانی رفتم و به ایشان با لحن اعتراض آمیزی گلایه كردم و گفتم: چرا باید وضع شورا این گونه باشد؟
آقای محمدی گیلانی بعدها در دوره ریاست شما در قوه قضائیه رئیس دیوان عالی كشور شدند، شما قبل از حضور در شورای نگهبان با ایشان سابقه همكاری داشتید؟
ما سوابق تحصیلی با هم داشتیم و در قم، مدتها با هم بحث مشترك داشتیم. ایشان وقتی با اعتراض من مواجه شدند، با همان تعابیر دوستانه سابق خودشان گفتند: شما تازه به اینجا آمده‌اید و هنوز از اوضاع و احوال اینجا خبر ندارید. بگذارید یك مدتی بگذرد. من به ایشان پیشنهاد دادم كه یك نفر را به شورای نگهبان بیاورم تا كارهای اداری آن را سروسامانی بدهد. ایشان پذیرفت. ولی گفت كه توقع نداشته باشم همه كارهای اداری شورا به این زودی درست شود. از آیت‌الله حرم‌پناهی كه عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بودند و در سال‌های اخیر رحلت كردند، درخواست كردم فرزندشان را برای همكاری به شورای نگهبان بفرستند. ایشان موافقت كرد و آقای محمدی گیلانی هم به عنوان دبیر، برای ایشان حكمی نوشت تا امور اداری شورای نگهبان را سر و سامانی بدهد. یادم می‌آید كه از پیشنهادهای اولیه من این بود كه یك شناسنامه برای اصول قانون اساسی تهیه كنند و از اول تأسیس شورای نگهبان تا آن موقع شورا درباره هر یك از اصول قانون اساسی هر تفسیری داده و یا در خصوص مصوبات مجلس شورای اسلامی بر اساس هر یك از اصول قانون اساسی نظر داده است، در یك مجموعه جمع‌آوری شود. آقای حرم پناهی، با كمك دیگران، ظرف مدت 8-7 ماه شناسنامه‌ای برای هریك از اصول قانون اساسی تهیه كرد. كارهای اداری هم یك وضع بهتری پیدا كرد.
به هر حال، در زمان حیات حضرت امام(ره) تا من در شورای نگهبان بودم، یك مقداری نسبت به این مسائل بهانه‌جوئی می‌كردم. البته هم دبیر محترم حضرت آیت‌الله محمدی گیلانی و دیگر اعضا از جمله حضرت آیت الله جنتی كه آن موقع عضو شورای نگهبان بودند، قبول داشتند كه باید این نواقص اصلاح شود. بعد مساله بازنگری قانون اساسی پیش آمد و چون من هم عضو شورای بازنگری قانون اساسی بودم و باید در جلسات آن شركت می‌كردم، كمتر در شورای نگهبان حضور می‌یافتم. تا اینكه حضرت امام(ره) رحلت كردند.
چه طور شد كه از شورای نگهبان به قوه قضائیه رفتید؟
آشنائی من با مقام معظم رهبری، به شورای بازنگری قانون اساسی باز می‌گشت. من و جناب آقای دكتر حبیبی منشیان شورای بازنگری بودیم. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت و مسئول اجرای فرمان بازنگری قانون اساسی بودند و جناب آقای هاشمی هم نائب رئیس شورای بازنگری بود. در جریان كار، كسالت حضرت امام(ره) و بعد هم حادثه رحلت ایشان، موجب می‌شد كه گاهی هر دو بزرگوار، جلسات را ترك می‌كردند و من و آقای حبیبی جلسات شورای بازنگری را اداره می‌كردیم. در این قضایا یك مقداری شناخت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از كیفیت مدیریت ما بیشتر شده بود.
بعد از رحلت حضرت امام(ره)، حضرت‌آیت‌الله خامنه‌ای به من فرمودند كه شما برای ریاست قوه قضائیه، چه كسانی را پیشنهاد میكنید؟ من عرض كردم؛ عجالتا نمی‌توانم كسی را پیشنهاد كنم. اجازه بدهید یك مقداری تأمل كنم. بعد خدمتتان عرض می‌كنم. شاید هفته بعد بود كه خدمت ایشان رسیدم و فهرستی را بردم و عرض كردم به نظر من اینها برای این مسئولیت مناسب هستند. ایشان بلافاصله فرمودند: راجع به خودت فكری نكردی؟ عرض كردم: من فكر نمی‌كردم راجع به خودم بحثی باشد. فرمودند: درباره خودت هم تصمیم بگیر. من عرض كردم: به طور اجمال، در خودم می بینم كه از كار مهم نمی‌ترسم. فرمودند: برای من همین كافی است، برو خودت را برای این كار آماده كن. این بود كه من از شورای نگهبان رفتم.
بعد از قوه قضائیه چه طور شد كه به شورای نگهبان برگشتید؟
همان‌طور كه در تاریخ مشخص است، من دو دوره پنج ساله در دستگاه قضائی مشغول انجام وظیفه بودم. بعد از انجام وظیفه در دستگاه قضا، خودم را آماده می‌كردم كه یك مقداری فارغ‌البا‌ل‌تر، دنبال درس و بحث طلبگی‌ام بروم و از این جهت خرسند بودم كه بر‌می‌گردم. دیدم كه اعلام كردند؛ فلانی هم عضو شورای نگهبان است. من یك مقداری تعجب كردم. قاعدتا منتظر بودم از من بپرسند كه برنامه‌ات برای خودت چیست؟ البته در طول مسئولیت در قوه قضائیه به خاطر مسائلی كه در این قوه مورد نیاز بود ما دیدار هفتگی با مقام معظم رهبری داشتیم و در جلساتی هم كه با ایشان بحث‌های فقهی داشتیم فرصت برای طرح این مسائل هم بود. اما به هرحال وقتی اعلام كردند كه ما عضو شورای نگهبان هستیم، گفتم: سمعا و طاعتا و با تجربه مختصری هم كه از عضویت در شورای نگهبان داشتم به شورای نگهبان بازگشتم.
سازماندهی تشكیلاتی شورا در دوره دوم حضورتان مطلوب‌تر شده بود؟
واقعا بعد از ده سال وضعیت اداری شورای نگهبان، بهتر شده بود؛ نظم و ترتیب و حساب و كتاب بهتری داشت. در عین حال جابه‌جایی‌هایی هم در تركیب اعضا شكل گرفته بود و با این جابه‌جائی‌ها، نحوه اداره جلسات هم بهتر شده بود. حتی یادم هست كه پیشنهاد شد، آئین‌نامه جدیدی برای جلسات شورای نگهبان تهیه شود كه دقیق‌تر باشد و زمان صحبت‌كردن اعضا در جلسات معین شود و...
آئین نامه كه تنظیم شد، من به دبیر محترم كه دیگر در این موقع آیت‌الله جنتی بودند، عرض كردم: در شورای نگهبان 12 نفر عضو هستند. ما 12 تا اتاق، 12 تا منشی و 12 مورد امكانات اداری برای اعضا لازم داریم.
البته برخی از اعضای شورای نگهبان هركدامشان جای دیگر سمت‌هایی داشتند ولی اینها ربطی به شورای نگهبان نداشت. مثلا جناب آقای دكتر حبیبی معاون اول رئیس جمهور بودند ولی بالاخره، عضو شورای نگهبان هم بودند و كارهای شورای نگهبانی ایشان، ربطی به دولت نداشت و اعضا باید لااقل مانند نمایندگان مجلس برای انجام امور شورای نگهبان اتاقی، تلفنی، میزی و... داشته باشند.
آقای دكتر حبیبی گفت: فلانی! شما چه توقع بالایی دارید! ما از دبیر شورای نگهبان خواهش می‌كردیم برای اتاق جلسات، "یك درب" بگذارد كه وقتی بحث اعضا بالا می‌گیرد صدایمان از این اتاق بیرون نرود و دیگران حرف‌های محرمانه ما را نشنوند. دبیر محترم می‌فرمایند: اسراف است.
من خندیدم و به این مثل معروف اشاره كردم كه گاهی اوقات باید یك كسی را به مرگ بگیرند تا به تب راضی شود! ما اتاق و میز و تلفن را مطرح می‌كنیم كه لااقل یك درب برای اتاق جلسات بگذارند. گفتم: من حضرت آقای جنتی را می‌شناسم و به ایشان ارادت دارم. اما بالاخره كار باید نظم و تشكیلاتی داشته باشد. وقتی پرونده یك نامزد را بررسی می‌كنند باید مراقب باشند كه اسناد و مدارك حفظ شود. باید گردش‌كار و خلاصه پرونده داشته باشد. این صرفه‌جوئی‌ها، ضررش بیشتر است و وقت جلسات را بیشتر می‌گیرد.
خوشبختانه در سال‌های اخیر یك مقدار زیادی، حضرت آیت‌الله جنتی هم پذیرفتند كه باید یك كارهای دیگری هم انجام بگیرد و الان شورای نگهبان تا حدودی زیادی سیستم‌یافته است. مخصوصا فراموش نمی‌كنم در دیدار اولی كه جمع ما محضر مقام معظم رهبری شرف‌یاب شدیم، ایشان سفارش اكید كردند كه شما باید برنامه‌ها و پشتیبانی‌هایی داشته باشید و كارها منظم‌تر باشد. گویا كسان دیگری هم گزارش‌هائی در این خصوص به معظم له داده بودند و از ایشان خواسته بودند كه شما یك دستور خاصی بدهید تا آقایان اعضا در خصوص اسراف در شورای نگهبان شبهه شرعی نداشته باشند.
این یك مقایسه و شرحی اجمالی بود از حضور من در شورای نگهبان در زمان حضرت امام(ره) و الان هم كه بیش از ده سال است در دوره دوم حضورم در این شورا هستم. خوشبختانه روز به روز شورای نگهبان كارش منظم‌تر شده است. دفاتر شورای نگهبان در استان‌ها، فعالیت مناسبی دارند. سامانه‌ای كه در اداره كل قوانین شورای نگهبان برای ثبت روند بررسی مصوبات موجود است و روابط عمومی جدید كه با نظم و دقت خاصی گزارش‌های لازم را به طور شایسته در اختیار مردم می‌گذارد و... از ساماندهی بهتر شورای نگهبان حكایت دارد.
فكر میكنید چه كار دیگری باید در شورای نگهبان صورت می‌گرفت كه انجام نگرفته است؟
ببینید؛ شورای نگهبان جای كوچكی نیست كه تنها یك پاسخ اجمالی به یك مصوبه بدهد. شورای نگهبان مصوبات را با استناد به علم و بر مبنای فقه و قانون اساسی بررسی می‌‌كند. من بارها به مسئولان اداری شورای نگهبان گفته‌ام بحث‌هایی كه در این شورا انجام می‌گیرد از نظر فقهی و حقوقی بسیار بالا و ارزشمند است و می تواند منبع و مرجعی برای حقوقدانان و فقها و آیندگان- به خصوص كسانی كه در آینده به شورای نگهبان می‌آیند- باشد.
من این تجربه را در دستگاه قضائی هم داشتم. یكبار به حضرت آقای مقتدایی- رئیس محترم دیوانعالی كشور- عرض كردم، این بحث‌هایی كه در دیوان عالی انجام می گیرد گاهی آنقدر دقیق و از نظر علمی دارای سطح بالائی است كه می‌تواند منبع و مرجع برای علما و فضلای دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه باشد. نباید صرفا به شكل یك صورت‌مذاكرات ثبت و ضبط شود. خوشبختانه در زمان حضور ما در قوه قضائیه، این كار انجام شد و بسیار هم از آن استقبال شد.
بارها گفته‌ام كه مذاكرات شورای نگهبان، بحث‌های طلبگی صرف نیست. بلكه ناظر بر مصوبات روز و مسائل روز و دقیق و علمی است. امر بفرمائید كه مذاكرات، طوری مطرح شود كه قابل پیاده شدن باشد. البته یك خلاصه‌هائی از مذاكرات را آقای دكتر مهرپور-عضو اسبق حقوقدان شورای نگهبان- فراهم كردند و منتشر شد. اما اینها گزارش كار است. آنچه مورد توجه مراكز علمی قرار می‌گیرد نه گزارش كار و نه مشروح صورت مذاكرات و نه صورتجلسه است. باید از مشروح مذاكرات، یك مرجع و منبع تهیه گردد كه خصوصیات و سیر علمی مباحث با دقت در آن منعكس گردد تا برای یك حقوقدان و یك فقیه قابل استفاده باشد.
باید بگویم كه بخشی از كارهای اداری شورای نگهبان رهین زحمات و همكاری های جناب دكتر جهرمی - معاون اجرائی سابق شورای نگهبان- است. آقای جهرمی كه با سیستم اداری آشنا بودند، كار ساماندهی انتشار مذاكرات شورای نگهبان را شروع كرد. من به ایشان پیشنهاد دادم كه یك نفر را دعوت كند و برای نمونه، مذاكرات یكسال شورای نگهبان را بررسی و تدوین كند. اما متاسفانه این كار انجام نگرفت. به نظر من اگر این موضوع پیگیری شود بحث‌های علمی و دقیقی كه اعضا در جلسات مطرح می‌كنند می‌تواند مورد استفاده مراكز علمی قرار گیرد.
خوشبختانه اصل مذاكرات ضبط و حفظ می‌شود و تقریبا به شكلی تنظیم می‌گردد. اما باید سیر علمی آنها مشخص و همه ساله در مجموعه‌های جداگانه چاپ شود. بدیهی است كه این كار هزینه بر است، اما ارزنده خواهد بود.
-احتمال نمی‌دهید انتشار این مباحث در مراكز علمی بحث‌انگیز شود؟ ممكن است برخی افراد مصادیقی را نپسندند و روند مباحث مطرح شده را قابل نقد ببینند.
البته كاملا طبیعی است كه كسانی موافق یا مخالف این بحث‌ها باشند. در حقیقت شورای نگهبان بمنزله یك دادگاه عالی است و طبیعتا مانند همه دادگاه‌ها، مباحث آن مخالف و موافق خواهد داشت. الان در مجمع تشخیص مصلحت نظام، نظرات شورای نگهبان در خصوص مصوباتی كه رد شده است و مجلس بر آنها اصرار دارد بحث می‌كنند. گاهی اوقات نظراتی هم مطرح می‌كنند. من براساس وظیفه شرعی خود چندبار در مجمع تشخیص مصلحت نظام این مطلب را گفته‌ام كه تا وقتی من در شورای نگهبان بوده‌ام حتی یكبار هم سراغ ندارم كه شورای نگهبان به خاطر یك جناح یا جانبداری از این و آن، یا جهتگیری‌های غیرعلمی و غیرفنی، نظری داده باشد.
البته شورای نگهبان همه مباحث خود را هم نمی‌تواند منتشر كند. طبیعی است كه برخی از این فرصت، سوء‌استفاده می‌كنند و هر ادعایی را درباره شورای نگهبان مطرح می‌كنند. ببینید، بالاخره كسانی هستند كه در انتخابات رد می‌شوند. به دلیل موانع شرعی، نمی‌شود همه دلایل رد شدن آنها را در جامعه منتشر كرد. البته به خود شخص می‌شود دلایل رد صلاحیتش را گفت. ولی گاهی مساله قابل انتشار برای عموم نیست. اما سوابق بررسی پرونده او در شورای نگهبان دقیقا تنظیم و ثبت می‌شود، تا اگر زمانی گذشت و دیگرانی وارد شورای نگهبان شدند، بتوانند بر اساس سوابق و اسناد، قضاوت درست و كاملی از سیر رسیدگی پرونده‌ها داشته باشند. یادم هست كه یكبار به دبیر محترم عرض كردم همیشه من و شما اینجا نیستیم. آیندگان می‌آیند و این پرونده‌ها را بررسی می‌كنند. شما نظر نهائی اعضا را مطابق قانون در پرونده‌ها بنویسید و اعلام كنید.
یكبار در انتخابات مجلس، مقام معظم رهبری به شورای نگهبان فرمودند: شما به حمدالله كار خود را كردید هر كه صلاحیت داشت تائید كردید و كسانی را هم رد كردید. من می‌خواهم به حساب من از این فهرست ردشدگان كسانی را در فهرست تائید شدگان بگذارید. ایشان از اختیارات رهبری خودشان چنین توصیه‌ای كردند و ما هم عمل كردیم. در پرونده اینها هم ذكر شده است كه براساس دستور مقام معظم رهبری و به جهاتی كه ایشان صلاح دانستند. تائید شد. تا اگر بعدها كسانی آمدند و محتوای پرونده و فقدان صلاحیت واقعی فرد را متوجه شدند، بتوانند از سیر تائید صلاحیت فرد اطمینان حاصل كنند و قضاوت كاملی داشته باشند...../تحلیل:ایلنا
ویدیو : شورای نگهبان جهت‌گیری غیرعلمی ندارد