تقویم تاریخ -20دی : 62پیش ازمیلاد:دهم ژانویه سال 62 پیش ازمیلاد پمپی Pompey ...

62پیش ازمیلاد:دهم ژانویه سال 62 پیش ازمیلاد پمپی Pompey ژنرال رومی و یكی از اعضای شورای 3 نفری ریاست امپراتوری روم اعلام كرد كه سوریه و مناطق اطراف آن ضمیمه قلمرو روم خواهد بود. در آن زمان سوریه به مراتب بزرگتر از امروز و پایتخت آن انتاكیه (Antioch) و شامل جنوب غربی تركیه امروز، قسمتی از اردن امروز و لبنان بود. این تصمیم،چهل روز بعد توسط یك فرستاده ویژه به اطلاع امپراتوری ایران رسانده شد. پاسخ ایران این بود: دست روم از مناطق ساحل شرقی مدیترانه كوتاه. این مناطق از جمله سوریه و ناحیه اورشلیم باید استقلال داشته باشند و یا تحت الحمایه ایران باشند.

این پاسخ دندان شكن بر امپراتوری روم گران آمد و عزم جنگ با ایران را كرد. كراسوس ژنرال دیگر و یكی از اعضای شورای سه گانه ریاست بر روم تداركات لازم برای این جنگ را فراهم كرد و 9 سال بعد (53 سال پیش از میلاد) با سپاهی انبوه وارد شرق مدیترانه شد. ارتش ایران به فرماندهی سپهبد «سورنا» به حرکت درآمد و جنگ دو ارتش در منطقه حرّان (كارهه آن زمان - كنار رود فرات، مرز امروز سوریه و تركیه) آغاز شد. در این جنگ سپاه روم درهم شكست، كراسوس و پسرش كشته و رومیان به مدیترانه ریخته شدند. این جنگ بزرگترین پیروزی شرق برغرب در طول تاریخ بشمار می آید. مورخان نظامی علت پیروزی ایران را برتری اسلحه و تاكتیك جنگ و احساسات شدید ناسیونالیستی ایرانیان دانسته اند. شكست كارهه تحقیر بزرگی برای امپراتوری روم بود. درسی كه از این جنگ باید گرفت این است كه ملتی كه نتواند به موازات زمان؛ اسلحه دفاعی لازم، تكنولوژی مربوط، غرور ملی، روحیه و آمادگی دفاع از خاك وطن، آزادی و استقلال خود را داشته باشد محكوم به بردگی، استثمار شدن و ذلت است.

1314ش:بیستم دی ماه سال 1314 خورشیدی (10 ژانویه 1936) وثوق الدوله (حسن وثوق) رئیس الوزراء سالهای 1297 و 1298 كه بعدا اعتراف به گرفتن رشوه از دولت انگلستان كرده بود تا ایران را دربست تحت الحمایه آن دولت قرار دهد و قسمتی از این پول را به صندوق دولت مسترد کرده بود به ریاست فرهنگستان ایران منصوب شد!.

می دانیم كه فرهنگستان یك كشور، بزرگترین رسالت و وظیفه ملی ــ میهنی در آن كشور بر عهده دارد. انتصاب وثوق الدوله به ریاست فرهنگستان، در عین حال ثابت می کند که برخلاف تصور؛ نفوذ دولت لندن در ایران همچنان ادامه داشت.

 

1325ش:بیستم دی ماه 1325 خورشیدی (10ژانویه 1947 ) دكتر مصدق در مسجد شاه در اجتماع مردم معترض به احتمال مداخله دولت در انتخابات در شرف انجام، به قوام السلطنه نخست وزیر وقت اخطار كرد كه دست خود را از جریان انتخابات دور نگهدارد و فلسفه دمكراسی و رای مردم را به بازی نگیرد. دكتر مصدق كه بارها قوام را عامل بیگانه (انگلستان) خوانده بود در آن اجتماع گفته بود كه ما باید انتخابات درست داشته باشیم، و یا این که مطلقا انتخابات نداشته باشیم. كاری نكنید كه مداخله در انتخابات یك عادت شود كه در این صورت مردم به آن اعتنا نخواهند كرد و لفظ انتخابات در ایشان شور و اشتیاق به وجود نخواهد آورد. مداخله دولت در انتخابات خیانت به حقوق مردم است. بگذارید هركس را كه می خواهند برگزینند. اگر بعدا احساس كنند كه درانتخاب افراد اشتباه كرده بودند دفعه بعد دقت بیشتری بعمل می آورند و چشمشان را بازتر می كنند و تكرار این عمل - همان تكامل دمكراسی است. دكتر مصدق قوام را تهدید به تحریم انتخابات كرد.

1352ش:از بیستم دی ماه 1352(دهم ژانویه 1974) و دو ماه و چند روز پس از بالارفتن بهای نفت خام در سطح جهان كه ناشی از تحریم صدور آن از جانب كشورهای عربی بود و افزایش درآمد ارزی ایران از این رهگذر، به تصمیم دولت وقت خرید و فروش ارز در میهن ما آزاد شد به این ترتیب كه هر كس می توانست به هر بانك مراجعه و تا هر مبلغ پول خارجی كه می خواست به نرخ دلاری هفت تومان خریداری كند و هیچ شرط و محدودیتی در كار نبود كه سالها بعد معلوم شد یك توطئه بوده است كه كشور های صادر كننده نفت هرگز نتوانند این در آمد (ارزهای نفتی) را صرف «تولید درآمد» و سرمایه گذاری داخلی كنند و ثروتشان به جای نقصان، افزایش یابد. شاه در سال 1356 (سال1977 میلادی) كه كشور با تورم پول رو به رو شده بود پی به اشتباهات اقتصادی مقامات دولتی برده بود و گفته شده است كه كناره گیری هویدا در آن سال به همین دلیل بود.

در سال های 1352 و 1353 (74 - 1975) هم برخی ایرانیان دلسوز به دولت وقت اندرز داده بودند كه به منظورحفظ ثروت ملی، از فروش ارز (دلاری هفت تومان) با هدف تامین هزینه های جاری دست بردارد و یا دست كم ارز را دو ــ سه نرخی كند؛ برای تفریح و تفرج (مسافرت اتباع) یك نرخ، برای خریدهای متفرقه و ابزارهایی كه در اولویت نیستند نرخ دیگر و برای خریدهای لازم و سرمایه گذاری های بنیادی نرخ هفت تومان كه به این اندرزها توجه نشد و مشكلات بعدی و ... نتیجه همین آزادی بدون قید و شرط معاملات ارز بود. در آن زمان دولت وقت مدعی بود که با این عمل «ریال ایران» را بین المللی كرده و مردم ناآگاه از اقتصاد و معاملات پول هم باور می كردند و نمی دانستند كه این پول، حاصل فروش ثروت ملی است كه دیری نخواهد پایید، و نسلهای بعد بی نصیب خواهند ماند.

با آزاد شدن فروش ارز، طولی نكشید كه ایران به صورت گورستان اتومبیلهای اروپایی به ویژه آلمانی درآمد كه هر مسافر ایرانی در سفر به اروپا یك دستگاه اتومبیل دست دوم خریداری می كرد و با خود به ایران می آورد و ....

1979م:آژانسهای خبری نهم و دهم ژانویه 1979 از واشنگتن از قول مقامات دولت جیمی كارتر رئیس جمهور وقت آمریکا گزارش كرده بودند كه دولت آمریكا از طریق «ویلیام سولیوان» سفیر این كشور در تهران به شاه پیام داده است كه به مصلحت است ایران را ترك گوید. اسوشیتدپرس این اقدام را نشانه تغییر در سیاست آمریكا نسبت به شاه دانسته و یونایتدپرس كه منبع خبر خود را «دیوید نیوسام» معاون وزارت امور خارجه آمریكا ذكر كرده بود نوشته بود كه اگر شاه برود بعید است كه بتواند بازگردد و اضافه كرده بود كه با رفتن شاه، بختیار نخست وزیر تازه شانس بهتری برای كنترل اوضاع خواهد داشت!. آژانس فرانس پرس در این زمینه چنین نوشته بود: به نظر مقامات تصمیم گیرنده آمریكایی، ادامه حضور شاه در ایران مانع برقراری آرامش در این كشور خواهد بود و لذا بهتر است كه ایران را ترك گوید.

سپهبد ربیعی آخرین فرمانده نیروی هوایی در نظام سابق درجریان محاکمه اش در دادگاه انقلاب در آن زمینه گفته بود: آمریکایی ها دم شاه را همانند یک موش مرده گرفتند و از کشور بیرون انداختند!. ربیعی با اینكه اواخر كار، از مخالفت خود با انقلابیون كاسته بود به حكم قاضی شرع دادگاه انقلاب اعدام شد.

اسناد از طبقه بندی خارج شده نشان می دهد كه دولت كارتر تا آخرین هفته حكومت بختیار باورنداشت كه روحانیون شیعه برندگان واقعی انقلاب ایران خواهند بود. دولت كارتر تلاش داشت و امیدوار بود كه ملّیون (هواداران مصدق) قدرت را به دست گیرند و سلطنت در ایران به صورت كشورهای پادشاهی اروپا درآید. در آن زمان میان سایرس وانس وزیر امور خارجه وقت و برزینسكی مشاور ویژه كارتر (توتور= آموزگارخصوصی دروس علوم سیاسی كارتر) بر سر مسائل ایران و اینكه چه گروهی بهتر است در این كشور برسركارآید اختلاف نظر بود. سران مسكو هم كه از انقلاب ایران حمایت می كردند چشم به پیروزی كمونیست ها داشتند كه از فعلان در انقلاب بودند. در آن زمان چند گروه چپگرای ایرانی از جمله سه جناح كمونیستی در انقلاب شركت داشتند كه اواخر وقت روز پیروزی انقلاب فرستنده های رادیو تلویزیون به دست آنها افتاده بود.

 

1980م:نماینده مسکو در شورای امنیت سازمان ملل نهم ژانویه 1980 قطعنامه پیشنهادی دولت آمریکا مربوط به افغانستان را «وتو» کرد. دولت آمریكا به استقرار نظامی مسكو در افغانستان اعتراض و در این زمینه به شورای امنیت سازمان ملل شكایت برده و این اقدام مسكو را خطری برای صلح جهان خوانده بود. دولت وقت مسكو در پاسخ به اعتراض دولت واشنگتن اعلام كرده بود كه اعزام موقتی این نیرو به خواست دولت افغانستان صورت گرفته؛ قانونی و مشروع است. یک دولت حاکم حق دارد که در صورت رو به رو بودن با خطر؛ از دوستان و همسایگان کمک بخواهد. دولت افغانستان با توطئه آمریکا رو به رو بود که تقاضای کمک نظامی از ما کرد که با آن دولت پیمان دوستی و علاوه بر آن قرارداد عدم تعرض و کمک متقابل داریم. دولت آمریکا نه تنها طرح کودتای داخلی اجرا کرده (ماجرای حفیظ الله امین) که ضمن آن رئیس دولت افغانستان کشته شده بود بلکه با دادن پول، اسلحه و آموزش نظامی؛ در مناطق مرزی پاکستان و افغانستان بحران ساخته و قصد براندازی دولت کابل را داشته که این دولت تا رسیدن به توان دفاعی لازم خواستار استقرار نیروهای ما شده است و ما به هیچوجه قصد ماندن، سلطه و قدرت طلبی نداریم.

مرور زمان نشان داد که روس ها در دهه بعد از افغانستان خارج شدند و دولت واشنگتن (به تحریک و اغواء لندن) به بهانه پایان دادن به عملیات «بن لادن و طالبان» که ساخت آمریکا بوده اند وارد افغانستان شده، دولت برکنار کرده، بافت و ساختار و در نتیجه آرامش را برهم زده و نه تنها در آنجا ماندگار شده بلکه پای اعضای ناتو را هم به آنجا باز کرده که یک آتشفشان جهانی بوجود آمده است زیرا که افغانستان میان چهار قدرت بالقوه معارض غرب قرارگرفته و به دریا راه ندارد که انتقال نیروی بیشتر به آنجا برای غرب آسان باشد. سکوت فعلی این چهار قدرت (روسیه، ایران، چین و هند) عمدتا برای این است که غرب هرچه بیشتر در باتلاق افغانستان فرو برود تضعیف شود. گرنه هر آن می توانند بمانند شکایت ژانویه سال 1980 آمریکا به شورای امنیت؛ آنها هم اقدام به شکایت و اعتراض و ... کنند.

همزمان با «وتو» قطعنامه آمریکا در ژانویه 1980، دولت مسكو اعلام كرد كه از این پس با همه توان از تلاش آمریکا و دو دولت انگلستان و فرانسه برای تصویب قطعنامه تحریم اقتصادی ایران در شورای امنیت (در رابطه با گروگانگیری کارمندان سفارت آمریکا در تهران) جلوگیری خواهد كرد. در اعلامیه دولت مسکو آمده بود که این دولت تصمیم راسخ دارد که از هرگونه تعرض نظامی آمریکا به ایران جلوگیری کند و در صورت لزوم کشتی جنگی به خلیج فارس بفرستد.

گروگانهای آمریکایی تا لحظه انقضای حکومت جیمی کارتر آزاد نشدند و 444 روز در ایران بودند. در پی تعرض نظامی آمریکا که در آوریل 1980 در صحرای طبس شکست خورد مقامات تهران گفته بودند تا روزی که جیمی کارتر در کاخ سفید باشد گروگانها که از عوامل جاسوسی و نفوذی آمریکا در ایران بودند و یا اینکه به این عملیات کمک می کردند رها نخواهند شد. همین گروگانگیری و دربند بودن طولانی گروگانها باعث شکست کارتر در انتخابات نوامبر 1980 شد.

 

2004م:بانو اینگرید تولین Ingrid Thulin که در دوران فعالیت هنری خود ماهرترین بازیگر فیلم سینمایی سوئد عنوان داشت نهم ژانویه 2004 در 77 سالگی در گذشت. اینگرید که از انستیتوی هنرهای دراماتیک سوئد فارغ التحصیل شده بود چهار دهه در عالم سینما فعالیت داشت و فیلم کلاسیک "توت فرنگی وحشی" معروفترین فیلمهای اوست و پس از آن فیلمهای " گاهی جیغ و زمانی هق هق" ، "شعبده باز" ، ؛ "لعنتی" و ....

تولین برنده جایزه بهترین فیلم سال 1958 کان (فرانسه) شده بود. وی سالهای آخر عمر خود را در رم زندگی می کرد ولی پس از ابتلاء به بیماری سرطان به وطن بازگشته بود و در آنجا بستری شده بود.

 

1951م:سینکلر لویس Sinclair Lewis داستان نگار و نمایشنامه نویس آمریکایی دهم ژانویه 1951 درگذشت. وی نخستین نویسنده آمریکایی بود که در سال 1930 جایزه ادبی نوبل دریافت کرد. در 26 داستان و نمایشنامه سینکلر همه جا دیدگاه کاپیتالیستی و آمریکائیزاسیون مشاهده می شود و به این لحاظ است که وی را مظهر زندگی و تفکر آمریکایی خوانده اند. عنوان داستانهای معروف او عبارتند از: بی گناه، پادر هوا، خداجو، تیمور لنگ و .... وی در نوشتن داستان کوتاه سبک ژورنالیستی (مشابه خبرهای جنایی روزنامه ها) نیز مهارت داشت و دارای یک مجموعه از این دست است.

 

 

1834م:دهم ژانویه زادروز تاریخنگار بنام انگلیسی جان اکتون John Acton است که لقب «سر Sir » از دولت متبوع گرفته بود. وی در سال 1834 به دنیا آمد و در تاریخنگاری نوآوری متعدد بوجود آورد. اکتون که 19 ژوئن 1902 فوت شد تاریخ عهد جدید و معاصر (از 1453 تا 1902) را مورد توجه قرار داده بود و کوشش داشت که در تالیفات خود از نتایج رویدادها پند و اندرز استخراج کند و عنوان فصول نوشته هایش قرار دهد که شماری از آنها از این قرارند:

ـ قدرت تمایل به فساد و زورگویی در فرد پدید می آورد و هرچه قدرت بیشتر باشد تمایل زورگویی بیشتر خواهد بود (که از این بابت باید مراقب خود و خویشتندار باشد).

ـ یک قدرتمدار باید بداند که پلیس تاریخ در تعقیب اوست و «تاریخ» تخته سیاه کلاس درس نیست که بشود آن را پاک کرد (مواظب رفتار و گفتار خود باشد و از قضاوت تاریخ بهراسد).

ـ چاپلوسان و نیرنگبازان سران و مقامات ارشد را هدف قرار می دهند و به هر راهی متوسل می شوند تا به او نزدیک شوند و پیرامونش را بگیرند و وی را از مردم و واقعیات دور می سازند.

ـ رای دهندگان در هر انتخابات پارلمانی نباید اکثریتی بسازند که زورگو شود.

ـ آهای رای دهنده: پیش از رفتن به پای صندوق رای مجسم کن که وکالت و اختیارات را به چه کسی می سپاری؛ باید روانشناسی این فرد را بدرستی بدانی.

- نامزد ریاست دولت باید قبلا رای دهندگان را از انتصاباتش آگاه گرداند زیرا که دولت یک مجموعه است نه فرد.

ـ دشوارترین وظیفه یک رئیس دولت یافتن افراد شایسته است و نباید در این امتحان مردود شود.

- تاریخ روح را روشن می سازد، توان اندیشیدن را بالا می برد و فرد را دورنگر می کند.

اکتون حکومت فدرال را بهترین نوع حکومت می داند و می گوید که اگر نشود یک کشور را فدراسیون کرد دست کم باید اختیارات مقامات محلی و منطقه ای را تا سرحد استقلال افزایش داد. نباید چشم و گوششان متوجه پایتخت و رئیس دولت باشد؛ دست روی دست بگذارند و انتظاربکشند.

بیوگرافی نویس «اکتون» نوشته است که که گلدستون نخست وزیر انگلستان عمیقا تحت تاثیر اندرزهای آن مورخ بود که افکار او عمدتا در «تاریخ آزادی» آمده است.

 

 

1331ش:خسرو قدیری روزنامه نگار با تجربه وطن 18 دی ماه 1331 به دنیا آمده است. وی کار روزنامه نگاری را از "کیهان" آغاز کرد و سالها در صفحه اخبار بین الملل این روزنامه مطالب مربوط به سایر کشورها را پوشش می داد و ترجمه و تنظیم می کرد. قدیری از لحظه تاسیس روزنامه همشهری در سال 1371 در این روزنامه آغاز بکار کرد و دبیر اخبار بین الملل بود و در این سمت تلاش می کرد که در انتخاب اخبار مربوط به رویدادهای جهان بیطرفی کامل رعایت شود و گرفتار موج سیاست نشود. انتخاب خبر از خبرگزاری ها برای روزنامه ای که ماهیت سیاسی ندارد، کاری آسان نیست و وی می کوشید که ضمن اطلاع رسانی کامل و دقیق، وارد سیاست هم نشود.

مهارت قدیری در انتخاب اخبار و تنظیم آنها و روش ساده نویسی او و پشتکار و سر وقت بودن باعث شد که به معاونت سردبیری همشهری ارتقاء یابد و در این سمت داوری منصف میان تحریریه این روزنامه بوده و حقوق هرکس را محفوظ داشته است. قدیری در حال حاضر (سال 1388 هجری خورشیدی) همچنان سمت معاون اول اجرایی سردبیر همشهری (مسئول صفحات خبری روزنامه) را برعهده دارد. شهرت وی نه تنها در مهارتش در انتخاب و تنظیم اخبار و مدیریت منصفانه تحریریه است بلکه نظر به عقل و درایت، غالبا مورد مشورت روزنامه نگاران قرار می گیرد. قدیری نشان داده است که به دلیل وفاداری به ژورنالیسم، با هر مدیریت و ناشر می تواند کنار آید و کار کند و به دلیل هوش سرشار و خرد، هیچگاه بر له و یا علیه کسی وارد عمل نمی شود. به باور روزنامه نگاران ارشد و قدیمی، تداوم کار قدیری در همشهری و بودن بیش از یک دهه در مقام اجرایی تحریریه یکی از عوامل پیشرفت این روزنامه بوده است که سالها مقام اول را در میان مطبوعات ایران حائز است. قدیری مشوق دایر شدن و ادامه کار بسیاری از ستون ها و صفحات "همشهری" بوده است.

 

 

2004م:شهربانو مازندرانی كه در سال 2004 ادعا شده بود 97 سال از عمرش می گذرد شاید خبر نداشت كه زلزله بم او را به صورت یك زن مشهور در جهان درآورده و جهانیان از سرگذشت او كه سوم ژانویه 2004 - چند روز پس از وقوع زلزله، زنده از زیر آوار بیرون آورده شده بود آگاه و با چهره اش آشنا شده اند.

در آن ماه و درپی شبكه های تلویزونی و روزنامه ها، مجله ها به چاپ عكسهای بزرگی از شهربانو پرداخته بودند و همه «سرچ انجین» های فعال در اینترنت دسترسی به عكسها و شرح احوال او را میسر ساخته بودند. رسانه های سایر ملل برای مخاطبان خود نام شهربانو را ( بانوی شهر) معنی كرده و گفته بودند كه شهربانو نامی است كه از زمان باستان در امپراتوری پارسیان رایج بوده است.

شهرت شهربانو مرهون گسترش و پیشرفت ابزارهای خبر رسانی است كه در دو دهه اخیر ره صدساله رفته اند. با وجوداین، این ابزارها هنوز آن طور كه باید در خدمت انسان و حقوق او قرار نگرفته اند زیرا كه سهم عامل انسانی در دنیای رسانه ها 90 و حصه ابزار 10 است و رسانه ها به عنوان ابزار انتقال اندیشه، احساس، اطلاعات و اخبار در سراسر جهان شدیدا دچار كمبود نیروی انسانی ماهر و واقف بر رسالت خود هستند و تا این نقیصه رفع نشود فایده رسانی آنها محدود خواهد بود.

 

1324م:در سال 1324 میلادی، نهم ژانویه - و دیروقت شب ماركو پولو ایتالیایی كه سفر حقیقت یابی مهمی به چین كرده بود در زادگاه خود درگذشت. سفرنامه او عامل عمده پیشرفتهای غرب شد كه ادامه دارد. در این سفرنامه كه به زبانهای فرانسوی و ایتالیایی انتشار یافت وی به اقتباس از چینی ها به ملل اروپایی یاد داد كه چگونه باروت بسازند و دارای اسلحه آتشین شوند، اغذ بسازند و كتاب منتشر كنند و دانش و فرهنگ خود را بالا ببرند و قطب نما بسازند تا بتوانند در دریاهای دور و عمیق كشتیرانی كنند و .... همین راهنمایی ها سبب شد كه اروپائیان بر سرزمین های دوردست مسلط و تمامی قاره آمریكا را مالك شوند و ... .

«ماركو» در سال 1254 در «ونیز» ایتالیا در یك خانواده بازرگان به دنیا آمده بود. شش ساله بود كه پدر و عمویش «مافیو» و «نیكیلو» عازم منطقه دریای سیاه شدند تا تجارت كنند كه وقوع جنگ در منطقه باعث شد مسیر خود را تغییر دهند و سر از چین درآورند. آنان هنگامی به ونیز بازگشتند كه ماركو 15 ساله بود و بر دو زبان دیگر مسلط شده بود. دو سال بعد این دو برادر تاجر «ماركو» را كه مادرش فوت شده بود در سفر تازه با خود بردند و این بار مقصد آنان چین و دربار خان بزرگ مغول بود.

اعضای این هیات پس از رسیدن به تبریز تصمیم به ادامه سفر از طریق دریا گرفتند و عازم هرمز از مسیر كرمان شدند،اما در هرمز با مشاهده وضعیت كشتی های موجود از سفر دریایی منصرف و به كرمان بازگشتند و از مسیر هرات،بلخ و بدخشان، یارقند، ختن، لوپ نور و دشت گبی خود را به چین و دربار قوبیلای خان مغول رساندند.

«ماركو» به دلیل تسلط بر چند زبان و استعداد و هوش فراوان مورد توجه خان بزرگ (خان خانان) قرار گرفت و سالها در دربار او بود و حتی از جانب وی به سفارت به مناطق دیگر آسیا اعزام شد و با دانش، فنون و هنر شرق آشنا گردید و دارای ثروت قابل توجهی هم شد و چون بیم داشت كه خان سالخورده فوت شود و او نتواند این ثروت را با خود به ایتالیا منتقل كند، از خان اجازه بازگشت موقت گرفت و خان هم از فرصت استفاده كرد و از او خواست كه خانزاده خانم «كوكاچین» را تا ایران بدرقه كند و او را به ارغون - ایلخان مغول ایران برساند كه از وی همسر خواسته است. «ماركو» با این خانزاده خانم مغول از راه دریا به ایران آمد. دو سال در راه بود و هنگام ورود به ایران شنید كه ارغون درگذشته است كه غازان پسر و جانشین ارغون به جای پدرش با خانزاده خانم «كوكاچین» ازدواج كرد. خان بزرگ سكه ویژه ای به «ماركو» داده بود كه به منزله «گذرنامه» او بود و با این گذرنامه موفق به رساندن خود و ثروتش به "ونیز" شد.

وی هنگامی به ونیز رسید كه میان این «كشور - شهر» با كشور - شهر «جنوا» جنگ بود و ماركو فرماندهی یك كشتی جنگی را بر عهده گرفت و در جنگ شركت جست ولی اسیر شد و به زندان «جنوا» افتاد. هم سلولی او «روستیچلو Rustichello» یك نویسنده از مردم «پیسا» بود و ماركو از این فرصت استفاده كرد و در طول یك سال خاطرات خود را از سفر 24 ساله اش به شرق و شرح ثروت شرقی ها و علوم و فنون آنان و چگونگی ساختن باروت كه چینی ها در جشن ها برای آتشبازی از آن استفاده می كردند، قطب نما، كاغذ و ... برای روستیچلو دیكته كرد و این سفرنامه كه نخست به زبان فرانسه انتشار یافت غرب را متحول كرد و به مقام امروز رساند زیرا با استفاده از فنون چین و باروت اسلحه آتشین ساخت و با كمك قطب نما راههای دریایی دور را كشف كرد و با استفاده از كاغذ كتاب نوشت و جهان را به زیر سلطه خود كشید. ماركو پس از آزاد شدن از زندان به "ونیز" بازگشت و در 70 سالگی در آنجا درگذشت.

 

 

1349م:(کنفدراسیون سویس) بوده اند، نهم ژانویه 1349 میلادی مردم شهر به دستگیری همشهریان یهودی پرداختند و دستگیرشدگان را آتش زدند. شهر بازل که ساکنان آن آلمانی زبان هستند و از مراکز صنعتی و داروسازی سویس است در گوشه شمال غربی سویس و در تلاقی مرز آلمان و فرانسه و در کنار رود راین واقع شده است.

طاعون لنفاوی که اینک ثابت شده است با مهاجرت اقوام آلتائیک از شمال غربی آسیای مرکزی به شبه جزیره کریمه و اوکراین و از آنجا به اروپای مرکزی سرایت کرده بود در قرن چهاردهم میلادی تقریبا نیمی از جمعیت قاره اروپا را نابود کرد. این بیماری تا آغاز قرن بیستم، گاه به گاه در اروپا شیوع می یافت و کشتار می کرد. این نوع طاعون در آن زمان درمان پذیر نبود و بیمار را در کمتر از یک هفته می کشت.

 

1858م:انسون جانزAnson Jones آخرین رئیس جمهوری تکزاس مستقل نهم ژانویه 1858 خودکشی کرد. وی که در ماساچوست به دنیا آمده و در نیویورک و فیلادلفیا تحصیل پزشگی کرده بود و سپس ساکن تکزاس شده بود از فراماسونرهای آمریکا بود. وی گمان می کرد که اگر ضمیمه شدن جمهوری تکزاس به فدراسیون آمریکارا تایید کند و تکزاس به صورت یک ایالت درآید وی سناتور این ایالت در کنگره آمریکا خواهد شد ولی پس از الحاق تکزاس، رای کافی برای سناتور شدن به دست نیاورد، آزرده خاطر شد و خودکشی کرد.

 

 

1916م:نبرد گالیپولی Gallipolis (داردانل ـ چاناکاله سواشلری) نهم ژانویه 1916 با پیروزی نیروهای عثمانی پایان یافت. این نبردرا نیروهای فرانسوی و انگلیسی ازجمله واحدهایی از استرالیا و نیوزیلند در 19 آوریل 1915 و در دومین سال جنگ جهانی اول آغاز کرده بودند. هدف فرانسه و انگلستان از فرستادن نیرو به نزدیکی استانبول پایتخت عثمانی گرفتن این شهر و تسلط بر تنگه بسفور بود تا کشتی های روسیه بتوانند آزادانه رفت و آمد کنند. روسیه متحد فرانسه و انگلستان و عثمانی متحد آلمان بود. نبرد گالیپولی به اروپاییان که قصد نابودی عثمانی و تجزیه خاک اصلی آن (آناتولی) و دادن تراکیه (تراس ـ ترکیه اروپا) را به یونان داشتند فهماند که در صورت شکست عثمانی تنها خواهند توانست اقمار آن را متصرف شوند نه آناتولی را. ایستادگی ترکها در نبرد گالیپولی بسیار شدید و قهرمانانه بود. از نبرد گالیپولی بود که مصطفی کمال ـ از فرماندهان نیروهای عثمانی به صورت یک قهرمان ملی سربرآورد که بعدا و پس از شکست عثمانی در جنگ جهانی اول، یونانیان را عقب راند و جمهوری ترکیه را بوجود آورد.

 

1931م:«كنگره تاریخ» در ژانویه سال 1931 (از دهم ژانویه به مدت یك هفته) در پاریس برگزار شده بود كه یكی از مطالب مورد بحث آن رقابت دیپلماتیک حکومت بلشویكها در دهه 1920 با غرب به ویژه انگلستان در خاورمیانه و بالتیك بود. در این كنگره از جمله پیمان عدم تعرض ایران و شوروی (حكومت بلشویكها) كه در اكتبر سال 1927 امضا شد مورد بحث بود. در این پیمان؛ دو كشور متعهد به همكاری، دوستی با یكدیگر و حفظ بیطرفی در قبال هم شده اند. حكومت بلشویكها سپس شعار متحد كردن خلقهای خاورمیانه و شرق بر ضد امپریالیسم و استعمار انگلیسیها و آزادی مردم ستمدیده آسیا از استثمار و سلطه سرداد.

در این كنگره گفته شد كه حكومت بلشویكی (كمونیستی) روسیه در نیمه دهه 1920 در یك اقدام حساب شده بی سابقه كه حمله دیپلماتیك كمونیستها خوانده شده است با همه كشورهای مجاور قلمرو روسیه پیمان دوستی، بی طرفی و عدم تجاوز امضا كرد از این قرار: باتركیه در 17 دسامبر سال 1925، با آلمان در 22 آوریل 1926، با لهستان و افغانستان در 8 اوت و با ایران در اول اکتبر سال 1927.

حکومت بلشویکی روسیه قبلا در 28 فوریه سال 1921 ضمن عقد پیمانی از همه دعاوی مالی و ارضی - اقتصادی و سیاسی - تزارها نسبت به ایران صرف نظر کرده بود و در مقابل؛ایران پذیرفته بود كه بر ضد آن دولت با دولتی دیگر متحد نشود و به مسکو حق داده بود كه اگر نیروی خارجی خصم روسیه وارد ایران شود آن دولت هم بتواند نیرو وارد ایران كند. حكومت مسكو درهمین زمان پیمانهای تقریبا مشابهی نیز با تركیه و افغانستان امضا كرده بود.

طبق مذاكرات كنگره تاریخ، انگلستان كه نمی خواست بلشویكها همه حواس خود را متوجه آسیا كنند و این قاره را كه تامین كننده منافعش بود از دست بدهد، همه مساعی خود را به كار برد كه مسكو حواس و تلاش خود را متمركز در اروپا كند و از آسیا غافل بماند. همین «ضد حمله» سبب شد كه كمونیستها در سال 1927 در چین شكست بخورند.

بلشویكهای روسیه پس از این كه با ترفندهای انگلستان متوجه صحنه اروپا شدند اعتصابهای كارگری را در انگلستان دامن زدند و این اعتصابهارا سرآغاز سوسیالیستی شدن این كشور تصور کردند و شادمان از پیروزی قریب الوقوع حزب كارگر، با یك اقدام (نیرنگ) بی سابقه انگلیسی روبرو شدند و شكست خوردند و آن این بود كه در آستانه انتخابات،دولت انگلستان نامه دولت مسكو به امضای زینوویف Zinoviev به دبیر اول حزب كمونیست انگلستان را که قبلا به دست آورده بود، در روزنامه های لندن منتشر كرد كه در آن راههای به قدرت رسیدن این حزب با كمك سایر چپگرایان انگلستان آموزش داده شده بود. انتشار این نامه و تفسیرهای از پیش آماده شده مطبوعات درباره آن، سبب شكست حزب كارگر در انتخابات و پیروزی محافظه كاران شد و....

 

1964م:«نهم ژانویه» در پاناما روز شهیدان است. در این روز در سال 1964 دانشجویان و جوانان پانامایی تصمیم به نصب پرچم ملی خود در کنار پرچم آمریکا در منطقه آبراه پاناما (Canal Zone) گرفتند تا حاکمیت پاناما را بر منطقه آبراه به ثبوت برسانند. پلیس آمریکایی منطقه آبراه که محل سکونت اتباع آمریکا و استقرار نیروهای نظامی این کشور است مانع نصب پرچم شد و میان طرفین درگیری روی داد که نظامیان آمریکایی وارد معرکه شدند و دراین گیر و دار 21 جوان پانامایی جان دادند. همین رویداد سرانجام باعث شد که در سال 1977 دولت کارتر طبق قراردادی تعهد کتبی مبنی واگذاری حاکمیت منطقه آبراه (نه تخلیه آن) در پایان قرن بیستم را به دولت پاناما بدهد که به اجرا درآمده است. این قرارداد حق آمریکا به ادامه استقرار واحد نظامی در منطقه آبراه را سلب نکرده است. دولت آمریکا از اوایل قرن بیستم در منطقه آبراه پاناما پایگاه نظامی داشته است. با کمک دولت آمریکا بود که پاناما در سال 1903 از کلمبیا جدا شد و اعلام استقلال کرد و امتیاز ساختن آبراه را به آمریکا داد. نیروهای آمریکایی مستقر در همین منطقه با کمک واحدهای اعزامی بر نظامیان پانامایی فائق و «نوریه گا» رئیس دولت این کشوررا دستگیر، به آمریکا منتقل و در فلوریدا به جرم همکاری با قاچاقچیان و مانی لاندری زندانی کردند. عکس زیر دو دانشجوی پانامایی را نشان می دهد که در روز شهیدان، عکسهای مقتولین نهم ژانویه 1964 را بر نرده های دانشگاه آویخته اند.

 

 

1942م:پیمان 26 كشور محارب با نیروهای محور (آلمان، ایتالیا، ژاپن و...) از 10 ژانویه سال 1942 قوت اجرایی پیدا كرد و پیمان ملل متحد نام گرفت كه به موجب آن مقرر شده بود هیچیك از امضا كنندگان پیمان حق نخواهد داشت به تنهایی با كشورهای محور وارد مذاكره شود و یا آتش بس برقرار كند.

این پیمان بعدا پایه تشكیل سازمان ملل قرار گرفت که اعضای اولیه آن متحدین جنگ جهانی دوم بودند. اگر پیمان سال 1942 نبود، ممكن بود هیتلر با كشورهای دیگر بسازد و نیروهای خود را در یك جبهه متمركز كند. به هر گوشه حمله كردن ارتش آلمان با امكانات محدود داخلی بزرگترین اشتباه هیتلر بود كه به نابودی اش انجامید.

این مبنا برای ایجاد سازمان ملل یكی از دلایل ناكامی های آن برای حفظ صلح عادلانه در جهان تلقی شده است. تجربه دهها ساله وجود سازمان ملل نشان داده است که از این سازمان تا منشور آن، مخصوصا ضوابط حاکم بر شورای امنیت اصلاح نشود برای حفظ ملل جهان از خطر جنگ و تعرض نظامی کار موثری ساخته نخواهد بود. محدود بودن تعرض بزرگ ها به کوچکها در نیمه دوم قرن بیستم نتیجه وجود سازمان ملل نبود؛ بلكه به دلیل وجود دو قدرت متعارض با هم در صحنه جهان بود که این وضعیت پس از فروپاشی شوروی، دیگر وجود ندارد و اشغال نظامی عراق (بدون مجوز سازمان ملل) روشنترین مثال آن است. آخرین شخصیتی كه خواهان اصلاح اساسنامه سازمان ملل شد، پاپ وقت بود كه در سخنرانی اول ژانویه سال 2004 خود اكیدا به این موضوع اشاره كرد. از همان نخستین سال تاسیس سازمان ملل که شهرت یافت اندیشه تاسیس آن از روزولت و چرچیل به دلایل خاص سیاسی بوده است، بسیاری از اندیشمندان آن را "سازمان دولتها" خواندند و گفتند كه تا در منشور این سازمان ترتیبی برای مجازات دولتهایی هم كه به حقوق مردم كشور خود تعرض و نسبت به آنان جور و ستم و تبعیض روا می دارند داده نشود، این دستگاه یك سازمان ملل نخواهد بود و نخواهد توانست امنیت را حفظ كند زیرا كه پایه صلح و امنیت از سوی مردمی كه به آنان ستم می شود همواره در معرض تزلزل خواهد بود كه نمونه اش خرابكاری هایی است كه جریان دارد و به درخواست حافظ اسد رئیس جمهور وقت سوریه كه اصرار داشت «تروریسم» تعریف شود و "علت" از میان برداشته شود نه معلول، ترتیب اثر داده نشد. به اظهار اندیشمندان، تمدن در جهانی وجود خواهد داشت كه به دولت ها كه در هر كشور مركب از چند صد نفرند از سوی یك سازمان جهانی اجازه و امكان تعرض به حقوق مردم خود و ظلم و ستم داده نشود و در صورت ارتكاب مجازات شوند. این اندیشمندان خواستار گسترش اختیارات قضایی سازمان ملل و دادگاههای جهانی شده اند تا برای مفسدین سیاسی، افتصادی و اداری جای امنی در کره زمین وجود نداشته باشد. چنین سیستم قضایی بین المللی موجب کاهش چشمگیر فساد اداری خواهد شد. انفجارهای انتحاری ثابت کرده است که شمار ناراضیان جهان از وضعیت موجود رو به افزایش است و نیاز به وضع قوانین جهانی بیشتری است.

1946م:دهم ژانویه سال 1946 نخستین مجمع عمومی سازمان ملل نشست خودرا در لندن با شركت نمایندگان 51 كشور عضو (متحدان غرب در جنگ با آلمان، ژاپن و ایتالیا - جنگ جهانی دوم) تشكیل داد و اتلی نخست وزیر چپگرای وقت انگلستان در مراسم گشایش این اجلاس گفت كه این سازمان به این شرط پیروز خواهد شد كه هر دولت عضو، حفظ صلح را برمنافع اختصاصی خود ترجیح دهد و نكوشد كه سازمان ملل را ملعبه خواستهای خود قرار دهد و از آن به عنوان وسیله ای برای رسیدن به هدفهای سیاسی و ملی استفاده كند.

نخستین شكایتی كه در این مجمع مطرح شد دادخواهی ایران بود كه دولت شوروی را متهم ساخت برغم تعهد قبلی نه تنها نیروهایش را از ایران خارج نساخته بلكه این نیروها مانع نقل و انتقال واحدهای ارتش ایران درقلمرو این كشور می شوند و با این اقدام، تمامیت ارضی و حاکمیت ایران به مخاطره افتاده است، كه قرار شد دو كشور ـ نخست با مذاكرات دوجانبه بكوشند مسئله را میان خود حل كنند و در صورت رسیدن به بن بست، آن وقت سازمان بررسی کند و تصمیم مقتضی بگیرد، كه مسئله در مذاكرات دو جانبه حل شد.

این مجمع در سالروز تشكیل جامعه ملل گشایش یافته بود كه 26 سال بیشتر عمر نكرد. بسیاری از استادان علوم سیاسی ضوابط، اركان و حتی عنوان (نام) جامعه ملل را بیشتر می پسندند كه جنگ جهانی دوم را بهانه شكست آن قرار داده بودند. در جامعه ملل (برخلاف سازمان ملل) به هیچ كشوری امتیاز خاص داده نشده بود. به عقیده بسیاری از استادان علم سیاست لزومی نداشت كه عنوان این سازمان «سازمان ملل متحد» باشد؛ زیرا كه همه اعضای آن متحد و دوست یكدیگر نیستند. نام این سازمان از پیمان 26 گانه دولتهای در حال جنگ با المان گرفته شده كه در دهم ژانویه سال 1942 متعهد شده بودند با دولتهای محور (آلمان، ایتالیا و ژاپن) به طور جداگانه وارد مذاكرات ترك مخاصمه و حتی اتش بس نشوند. چون امریكا و انگلستان، طراحان آن پیمان، در آن تدبیر موفق شدند؛ بر همان پایه پیشنهاد تاسیس سازمان ملل متحد را مطرح ساختند و روح حاكم بر سازمان نیز همان است كه میان اعضای آن پیمان به وجود آمده بود. بزرگترین ایراد به سازمان ملل، قرارداده شدن حق رد (وتو) در دست پنچ دولت (فاتحان جنگ جهانی دوم) در شورای امنیت - بازوی اجرایی آن سازمان - است. هدف اصلی از ایجاد سازمان ملل جلوگیری از جنگ و خونریزی است که این حق رد (امتیاز پنچ دولت) مانع از اعمال آن می شود و جنگهایی که پس از تاسیس سازمان ملل رخ داده به همان دلیل بوده است. ضعف بزرگ دیکر سازمان ملل که که شمار اعضای آن تا سال 2008 به 192 کشور رسیده است بی اختیار بودن مجمع عمومی آن است که هرسال یک نشست عادی دارد که در ماه سپتامبر آغاز می شود. این مجمع درحقیقت یک تریبون آزاد برای نطق کردن است.

جهانیان عدم وقوع جنگ سوم جهانی را در نیمه دوم قرن 20 باید مدیون معارضه دو ابر قدرت وقت باشند تا سازمان ملل، كه بسیاری از اصحاب نظر آن را «سازمان علیل» لقب داده و خواهان یك تجدید نظر جامع در آن شده اند و گفته اند كه باظهور قدرتهایی چون هند، برزیل، آلمان، ژاپن و ... لزوم چنین اصلاحاتی بیش از هروقت دیگر احساس می شود و در غیر این صورت احتمال انشعاب وجود خواهد داشت.

 

 

2004م:«الكساندر ورشبو A. Vershbow » سفیر وقت آمریكا در مسكو، دهم ژانویه 2004 در مركز جهانی «كارنگی» در نطقی فرهنگی گفت كه پوتین مرد قدرتمند روسیه، دیگر آن یوتین پیش از انتخابات (دسامبر 2004) نیست. او بر موج پیروزی سوار است، قاطع و خشن سخن می گوید - مخصوصا با دولتهای عضو شوروی سابق، از مخالفت با اقداماتی ازجمله گسترش ناتو و استقرار آمریکا در عراق و ... دست بر نمی دارد و حاضر نیست درباره لیبرالیسم (به سبك غرب) و این گونه مقوله وارد بحث شود و ....

وی گفت كه با این تغییر ناگهانی روش، آینده رفتار روسیه با آن همه تسلیحات اتمی ـ موشكی اش و نیز وجود احساسات ناسیونالیستی ذاتی در روس ها و شیفته قدرت دولتی و مردان نیرومند بودن، روشن و قابل پیش بینی نخواهد بود. ورشبو قبلا سفیر آمریكا در مقر ناتو بود.

 

 

1766: «توماس پین» تالیف معروف خود ـ «عقل سلیم» را که محتوای آن از عوامل برانگیخته شدن مهاجرنشینان آمریکایی شمالی به کسب استقلال از انگلستان بشمارآمده است منتشر ساخت.

1799: 1799 ویلیام پیت W. Pitt نخست وزیر وقت انگلستان برای تامین هزینه های جنگ با ناپلئون که کمر به نابودی انگلستان از طریق جنگ و تحریم اقتصادی و محاصره دریایی بسته بود یک مالیات ویژه به همان نام وضع کرد و اعلام داشت که پس از رفع خطر این مالیات لغو خواهد شد. تاثیر روانی وضع این مالیات؛ افزوده شدن انزجار انگلیسی ها از ناپلئون بود.

1815: آخرین جنگ انگلیسی ها با آمریكا كه به جنگ نیوارلئان معروف است به شكست انگلیسی ها انجامید. فرمانده نیروهای آمریكا دراین جنگ ژنرال اندرو جاكسون بود كه بعدا رئیس جمهوری این کشور شد.

1870: «جان راکفلر» ثروتمند آمریکایی کمپانی «استاندارد اویل» را به ثبت داد که قراربود در اهایو فعالیت داشته باشد که در اندک مدتی دارای شعب متعدد شد و همه ایالت های نفتدار آمریکارا با اضافه کردن نام ایالت بر نام کمپانی دربرگرفت و چون به صورت کارتل درآمد در سال 1911 دیوان عالی آمریکا فعالیت آن را از شمول قانون ضد تراست دانست و حکم به تجزیه داد که کمپانی های بزرگ نفتی از اکزان تا موبیل و شوران و ... از بطن آن بوجودآمده اند. تاسیس استاندارد اویل بود که راکفلر را در زمان خود میلیاردر اول جهان کرد. سرمایه کمپانی های نفتی که از تجزیه استاندارد اویل بوجود آمده اند بیش از یک تریلیون دلار است.

1928: دولت استالین «تروتسكی» را برغم وصیت نامه لنین از شوروی تبعید كرد.

1946: شیخ عبدالله پسر شیخ خزعل با عده ای افراد مسلح به خرمشهر حمله برد.

1950: جاكوب مالیك نماینده شوروی در سازمان ملل در جلسه شورای امنیت اعلام كرد كه اگر نماینده تایوان به جای جمهوری خلق چین در این شورا شركت کند وی در جلسات شورا حاضر نخواهد شد.

# 1972: شیخ مجیب الرحمن رهبر جنبش استقلال بنگلادش (پاکستان شرقی سابق) پس از 9 ماه از زندان دولت پاکستان آزاد شد و به عنوان رئیس کشور تازه تاسیس وارد بنگلادش شد. وی قبلا نماینده پاکستان شرقی در پارلمان پاکستان بود. استقلال بنگلادش بدون مداخله نظامی هند امکان پذیر نبود.

1989: در پی خروج نیروهای دولت مسکو از افغانستان، واحدهای نظامی کوبا نیز تخلیه آنگولا را آغاز کردند که این دو رویداد آغاز پایان یک دوره از تاریخ بشمار آورده شده است زیرا که این عقب نشینی کمونیستها ادامه یافت. واحدهای نظامی کوبا به کمک دولت کمونیست آنگولا که با شورشیان هوادار غرب این کشور بالقوه بسیار ثروتمند (دارای نفت و الماس و محصولات کشاورزی فراوان) فرستاده شده بودند.

ویدیو : تقویم تاریخ -20دی