با احساس پوچی چه كنیم؟ :       در این دنیا هیچ مشكلى نیست كه آسان نشود، هیچ ...



 

 

احساس خوب , احساس تنهایی , احساس گناه

 

در این دنیا هیچ مشكلى نیست كه آسان نشود، هیچ دردى نیست كه درمان نداشته باشد، هیچ غمى بى پایاننیست، هیچ دریایى بى ساحل نیست، انتظار ممكن است طولانى باشد، اما سرانجامش فَرَج است.

 

شما به خوبی می دانید با غم و غصّه و اظهار ضعف و افسردگى , ناامیدى و بى حركت بودن هیچ مشكلى حل نمى شود.

 

امتیاز عالى انسان و ملاك انسانیت او به اواست. هستى و حیات دو واقعیت خود را با خودت ثابت كن.

 

دكارت فرانسوى مى گوید: یك وقتى به همه چیزبدبین شدم و در همه چیز حتى خودم و خدا شك كردم و به خودم گفتم فهمیدم پس دو چیز واقعیت دارد یكى و دیگرى كه فكر مى كند و لحظه اى بعد فهمیدم كه سه چیزواقعیت دارد چون تا ارادهء فكر كردن نكنم , فكر نخواهم كرد. پس اراده وجود دارد و اراده است كه فكرم را فعال مى كند و مرا به حركت در مى آورد به من حیات و زندگى مى بخشد و مرا از شك و تردید و جهل و تنهایى بیرون مى آورد. سر نخ این كلاف زندگى فكرى به هم پیچیده را بشناسم . او سرانجام شناخت و به حقیقت زندگى با نشاط دست یافت.

 

باید دانست كه زندگى مجموعه‏اى از شادى و رنج كامروایى و ناكامى تلخى و شیرینى و خلاصه میدان جنگى است كه هركس در آن سهمى از پیروزى و شكست دارد: «زندگى جنگ است جانا بهر جنگ آماده شو». آرى همه اینها به انحاى گوناگون در زندگى هرفرد وجود دارد و در ایام جوانى و تحصیلى این فشارها شدیدتر است اما چه باید كرد؟ نكته مهم و اساسى نحوه برخورد انسان با این مسائل است. در این رابطه دو گونه برخورد مى‏توان داشت:

 

1- واكنش انفعالى؛ در برخورد انفعالى انسان همواره مشكلات را بزرگ مى‏بیند. در اكثر صحنه‏ها خود را شكست خورده مى‏پندارد. على‏رغم این كه از خود انتظاراتى بیش از حد دارد در گشودن راه و گام نهادن به سوى هدف خود را ناتوان مى‏بیند. امكانات، توانمندى‏ها و موفقیت‏هاى خویش را فراموش مى‏كند. كم كم احساس یأس، ضعف و سستى در او فزونى گرفته و خود را بیمار مى‏پندارد.

 

2- واكنش فعال؛ در برخورد فعال انسان به مقایسه معقول و منطقى بین خواسته‏ها و توانمندى‏ها و شكست‏ها و پیروزى‏ها مى‏پردازد. توقع از خویش را با واقعیات و توانایى‏هاى فردى و شرایط محیطى و اجتماعى تنظیم مى‏كند و با جدیت نشاط و روحیه بالا به فعالیت و تلاش مى‏پردازد.

 

هجوم و فشار سختى , بى محبتى ها, بى اعتنایى و احساس تنهایى , گاهى ممكن است هر انسانى رادچار غم و اندوه نماید و او را در جاده هاى بى علامت و بدون تابلو راهنماى زندگى سرگردان و متحیر سازد ـمخصوصاً جوان و نوجوانى كه هنوز كوچه , پس كوچه هاى زندگى پر پیچ و خم امروزى را طى نكرده و با فراز ونشیب هاى آن آشنا نیست ولى انسان اندیشه ورز و جوانى مثل شما كه اراده كرده است راه درست زندگى كردن رابشناسد و مى خواهد بداند پیوسته خود را دركوچه پس كوچه هاى شهر نازیبا گم و اسیر نمى كند, بلكه باتفكر و اندیشه خویش و مشورت با افراد آگاه و دل سوز, دروازه اصلى و خروجى شهر غم و غصه را جست و جو مى كند و مى یابد و از آن خارج مى شود و در فضاى مصفا و فرح زاى طبیعت چون پرنده اى بلند پرواز, اوج مى گیرد..

 

پس بیا, مشكل خودت را ریشه یابى كن . با برنامه اى جهت دار و حقیقت یاب , جلو برو و عواملى كه ممكن است مزرعه زیباى زندگى جوانى شما را به آتش كشیده باشد و گل هاى سبز و سرخ و سفید آن را به زردى وپزمردگى مبدّل ساخته , شناسایى كن . خیال نكن نمى توانى . خودت را دست كم نگیر. خودت را باور كن و اعتماد به نفس داشته باش .

 

ممكن است سؤال كنید از كجا شروع كنم ؟ راه علمى و مجرّب براى كشف علل مشكلات و راه حل آن , فرضه سازى و طرح سؤال و یافتن پاسخ آن است . بنابراین , سؤالاتى طرح كنید و خود به آن ها پاسخ دهید.

 

به نمونهء سؤالات زیر توجه كنید:

 

ناراحتى من از چیست ؟ برا ی چه غصّه مى خورم ؟ چرا تنهایم ؟ چرامی گریم ؟

 

سؤألات جزیى یا پاسخ هاى احتمالى : ممكن است یك یا چند تا از احتمالات زیر, علت بروز مشكل اساسى وسؤال كلى شما باشد. ابتدا علت را پیدا كنیم , سپس به سراغ حل مشكل برویم .

 

ناراحتى , غصّه , و تنهای ام به خاطر:

 

1 شكست یا عدم موفقیت در تحصیل است ;

 

2 فقر و ضعف بنیه مالى و اقتصادى است ;

 

3 از زیبایى اندام و چهره برخوردار نیستم ;

 

4 برخورد غلط و غیر اخلاقى اطرافیان كه با توهین و تمسخر همراه است ;

 

5 هر چه خوبى و محبت در حق دیگران مى كنم , نه تنها محبت نمى بینم , بلكه نامهربانى مشاهده مى كنم ;

 

6 از سختى ها و مشكلات و گرفتارى هاى خانواده , فامیل یا دوستان رنج مى برم ;

 

7 پدر و مادر یا برادر و خواهر خوبى ندارم یا از اختلاف میان آن ها رنج مى برم ;

 

8 گناهان زیاد یا تخیّلات و ذهنیّت هایى است كه گاهى براى جوانان پیش مى آید و آنان را حتى نسبت به خدادچار شك و تردید مى كند.

 

9 دوست داشتم با كسى ازدواج كنم , ولى او به من اعتنا نكرد;

 

10 خیال مى كنم ازدواج كردن و ارضاى شهوت و غریزه جنسى انسان را از معنویت و خدا دور مى كند.

 

به سؤالات ذكر شده و هر سؤال دیگرى كه تصور مى كنید در ارتباط با مشكل شما است , اضافه كنید. به هر سؤالى كه نتوانستید پاسخ دهید به شما كمك خواهیم كرد.

اگر به زندگى گذشته خود توجه كنید همه جا و در همه مراحل لطف و رحمت خداوند را آشكارا مى‏بینید و توجه به نعمت‏هاى بى‏پایان خداوند انسان را شكرگزار خدا مى‏كند؛ مثلا یكى از نعمت‏هاى خدا امكان تحصیل در مراكز آموزش عالى است. در سال هزاران نفر در كنكور شركت مى‏كنند و عده زیادى از آنان به هر دلیل در این آزمایش ناموفق هستند. استعداد و امكاناتى كه خداوند به شما عطا كرده است دلیل موفقیت شما بوده است و لذا عقل سلیم حكم مى‏كند كه انسانى چون شما شكرگزار خدا باشد.

 

سعدى در دیباچه گلستان چه زیبا گفته است:

 

باران رحمت بى حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بى‏دریغش همه جا كشیده پرده ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد و وظیفه روزى به خطاى منكر نبرد.

 

اى كریمى كه از خزانه غیب گبر و ترسا وظیفه خور دارى!

دوستان را كجا كنى محروم تو كه با دشمنان نظر دارى

 

قطعا در وجود شما، نقاط مثبت و خوبى‏هایى وجود دارد كه اگر به آنها توجه داشته باشید و به شكوفایى آنها بپردازید، از بدى‏ها و نقاط منفى خود گریزان خواهید شد و سعى خواهید كرد كه آنها را از وجود خود، ریشه‏كن سازید.

 

طبیعى است جوان و نوجوانان كه هنوز كوچه هاى زندگى پر پیچ و خم امروزى را طى نكرده و با فراز و فرود هاى آن كمتر آشنایى دارند. حیرتشان بیشتر باشد. تنها شما نیستید كه این گونه مى اندیشید و با این گونه مشكلات مواجه شده اید. جوانان زیادى هستند كه در عالم تخیّلات «واقعیت نما» و ذهنیات «سراب گونه» سیر مى كنند و با برداشت هاى ویژه خود، جهانى انباشته از غم و غصه و غربت و تنهایى براى خویش ساخته اند.

 

در این دنیا هیچ مشكلى نیست كه آسان نشود. هیچ دردى نیست كه درمان نداشته باشد. هیچ غمى بى پایان نیست. هیچ دریایى بى ساحل نیست. انتظار ممكن است طولانى باشد، اما سرانجامش فَرَج است...

 

بسیارى از جوانان حیرت زده و سرگردان، با هدایت الهى و راهنمایى افراد آگاه و دلسوز توانستند با عزم و اراده اى كه شایسته انسان و لازمه حیات او است «راه چون زیستن و چرا زیستن» را بیاموزند و با شناخت «هدف زندگی» به حقیقت حیات نزدیك گردند و انقلابى عمیق و تحوّلى به یاد ماندنى در افكار و اخلاق و افعال خود ایجاد كنند. خوشبختانه شما از جهت علمی،فكرى و سنى در وضعیتى هستید كه مى توانید بر پایه خردِ فعّال و كمال طلب جوانى خویش تصمیم بگیرید و بر نگرانى هاى خود غلبه نمایید.

 

یكى از عوامل مهم، احساس پوچى و از خود بیگانگى، عدم شناخت واقعى مبدأ و معاد است. اگر انسان جهان را در چارچوب ماده محدود نماید و براى جهان هدف و غایت قایل نشود، احساس پوچى و از خود بیگانگى مى‏كند؛ زیرا دنیاى بدون خداوند مانند خانه بدون صاحب است كه فضاى پوچى و بى هویتى در آن حاكم مى‏شود. اطلاعات تاریخى نیز این مطلب را تأیید مى‏كند. آن دسته از انسان‏هایى بیشتر احساس پوچى مى‏كنند كه با رویكرد مادى، جهان را شناخته و براى جهان خالق و هدف قایل نیستند. در قرآن نیز به جهان بینى مادى اشاره شده(1) و یكى از پیامدهاى آن احساس پوچى و عدم آرامش روانى ذكر شده است.(2)

 

راه حل برای درمان احساس پوچی

 

1- خدا باوری:

 

اسلام براى از بین بردن احساس پوچى و از خود بیگانگى، انسان‏ها را به خداشناسى و معاد باورى فراخوانده و همگان را به تفكر در نظام هستى دعوت نموده و براى جهان و انسان هدف تعریف نموده است: "أولم یتفكروا فى انفسهم ما خلق اللَّه السّموات والأرض و ما بینهما إلاّ بالحق؛ آیا در پیش نفوس خود تفكر نكردند كه خدا آسمان‏ها و زمین و هر چه در بین آن‏ها است (از انواع بى شمار مخلوقات) همه را جز به حق و به وقت معین نیافریده است."(3): "ربّنا ما خلقتَ هذا باطلاً؛ پروردگارا این دستگاه با عظمت (جهان) را بیهوده نیافریده‏اى".(4) و به انسان مى‏گوید: كه تو را بیهوده و پوچ خلق نكرده‏ایم:"افحسبتم انّما خلقناكم عبثاً؛ آیا گمان مى‏كنید كه ما شما را بیهوده خلق كرده‏ایم؟!" (5) و بازگشت انسان را به سوى حق بیان نموده است و به انسان تذكر مى‏دهد كه فكر نكن كه بازگشتى نیست: "و انكم الینا لا ترجعون؛ و گمان كردید كه به سوى ما باز نمى‏گردید!؟" (6)

 

اگر انسان براى جهان خالق و مدبر بشناسد و براى آن هدف قایل باشد، احساس پوچى نمى‏كند، زیرا در اثر ایمان به خدا و معاد، جهان هدفمند بوده و انسان جایگاه خود را در آموزه‏هاى دینى درك مى‏كند. انسان در اسلام جایگاه بلند داشته و اشرف مخلوقات بوده و زندگى او محدود به این جهان نیست و دنیا مقدمه‏اى براى جهان برتر محسوب مى‏شود. در انسان این باور تقویت مى‏شود كه او به سوى كمال مطلق در حركت مى‏باشد: "إنّا للَّه و إنّا إلیه راجعون؛ همه از خداییم و به سوى خدا باز مى‏گردیم".(7)

 

2-یاد خدا:

 

اسلام انسان را به تقویت باورهاى دینى سفا رش نموده و یاد خدا را عامل آرامش روانى دانسته است: "ألا بذكر اللَّه تطمئن القلوب؛ با یاد خدا دل‏ها آرامش مى‏یابد".(8)

 

3- خود شناسی:

 

در آموزه‏هاى دینى انسان‏ها به خودشناسى دعوت شده و یكى از عوامل از خود بیگانگى، "خود فراموشى" دانسته شده است. همچنین در برخى از آیات یكى از عامل "خود فراموشى" غفلت ازدیاد خدا ذكر شده است: "نسوااللَّه فأنساهم أنفسهم؛ خدا را فراموش كردند، خدا هم نفوس آنان را از یادشان برد".(9)

 

حكماى اسلامى براى رهایى از "خود بیگانگى" انسان را به خودشناسى و خداجویى دعوت نموده و عامل احساس پوچى را دورى از خدا دانسته‏اند. شهید مطهرى مى‏نویسد: ".. باز یافتن خود علاوه بر این دو جهت... شرایط دیگر هم دارد و آن شناختن و باز یافتن علت و خالق و موجِد (= به وجود آورنده) خود است، یعنى محال است كه انسان بتواند خود را جدا از علت و آفریننده خود به درستى درك كند و بشناسد...".(10)

 

براى راهنمایى شما مى‏توان گفت :

 

الف) آینده نگر باشید و براى چند سال آینده برنامه‏ریزى كنید.

 

ب ) با افراد شاد، خوشبین و امیدوار مجالست داشته باشید و از روحیه آنان الهام بگیرید.(مهم)

 

ج ) به شدت از منفى گرایى بر حذر باشید و افكار منفى را از خود دور كنید.

 

د ) با هسته‏هاى مشاوره در این زمینه ارتباط داشته باشید.

 

ه ) از اساتید دلسوز و متعهد كمك بگیرید.

 

و ) منزوى نباشید و با افراد با تجربه و متعهد ارتباط صمیمانه برقرار كنید.

 

ز ) كتاب‏هایى را كه در زمینه شادكامى، رمز موفقیت، راز موفقیت مردان بزرگ و... نوشته شده، با دقت بخوانید و به دستورات آنها عمل كنید.

 

ح ) ورزش كنید؛ زیرا ورزش در شادى روح و سلامت جسم مؤثر است.

 

ط ) در محیط‏هاى شاد و سالم، به استراحت و تفریح بپردازید.

 

ى ) از افراد منفى‏گرا بر حذر باشید.

 

ك ) از بحث‏هاى رنج‏آور با این و آن اجتناب كنید.

 

ل ) به خود اجازه ندهید مادیات و دنیای زودگذر شما را ناراحت کند. شمارا خدا برای مادیات نیافریده، خود را به خود بسپارید و ایمانتان را به او قوی کنید.

 

م ) توجه داشته باشید كه مشكلات و رنج‏ها، همیشگى نیست و روزگار در تحوّل و تغییر است و چه بسا حوادث پیش‏بینى نشده‏اى نیز در حل مشكلات به یارى انسان بشتابد.

 

ن ) سفرهاى شاد و سیر و سیاحت‏هاى علمى براى شما لازم و مؤثر است.

 

س ) خاطرات تلخ را به دست فراموشى بسپارید و از بازگو كردن آن براى دیگران، پرهیز كنید.

 

ع ) اگر ذوق هنرى دارید، به كارهاى هنرى از قبیل كاریكاتور، گرافیك، نقاشى، خط، نویسندگى و... بپردازید. ضمنا نیایش و دعا مؤثر و نافذ است.

 

بنابراین از دعاها و مناجات‏هاى دلنشین غافل نباشید. در این راستا نیایش‏هایى هم چون: مناجات خمسه‏عشر، كمیل و نیز صحیفه سجادیه بویژه دعاى بیستم (مكارم الاخلاق) را همواره بخوانید و باور داشته باشید كه نیایش و دعا سرنوشت‏ساز است، با خدا انس بیشترى داشته باشید و با او درد دل كنید.

 

پیشنهاد مى‏شود كه در اوقات فراغت، به تفصیل نعمت‏ها و الطاف الهى از قبیل اصل وجود، سلامتى، توفیق تحصیل و... هم‏چنین بلایایى را كه خدا از شما دور كرده است، یادآور شوید و ضمن سپاسگزارى از او، قلب خویش را مالامال از محبت و عشق الهى كنید.

 

قرآن كلام خداست. از تلاوت و تدبّر در آیه‏هاى آن هر چند اندك، دریغ نكنید. این جهت علاوه بر ارزش‏هاى گوناگون دیگر، شما را با خدا مأنوس‏تر مى‏سازد.

 

آنچه مهم است ایجاد فضایى لطیف و دوست داشتنى در خانه، محل كار، تحصیل و اجتماع است كه اگر با تنظیم یك‏سرى اهداف بزرگ و متعالى عجین گردد، مشكلات و محدودیت‏ها نه تنها غیر قابل تحمل نیست؛ بلكه گاهى این مشكلات شیرین نیز مى‏گردد.

 

توصیه: این مطلب را تا یك ماه هر هفته دقیقا مطالعه و مرور نمایید. سپسس بررسى كنید كه چه مقدارى از آن را عمل نموده‏اید.

 

به امید روزى كه فعّال , با نشاط, پرتلاش و داراى قلبى شادو لبى خندان باشید و در برابر مشكلات و بى مهرى ها صبور و بردبار هم چون كوه قائم و استوار باشید.

منبع:راسخون



ویدیو : با احساس پوچی چه كنیم؟