احمدی نژاد رئیس اوپک می شود؟ : یکصد و پنجاه و نهمین نشست عادی و سالانه ...
یکصد و پنجاه و نهمین نشست عادی و سالانه ۱۳ کشورعضو اوپک ۱۸ خردادماه ( ۲۰ ژوئن ۲۰۱۱ میلادی) به ریاست ایران در وین برگزار می شود. همزمان با آغاز شمارش معکوس برای برگزاری این نشست، گمانه زنی ها درباره انتخاب رئیس اوپک افزایش یافته است. ایران پس از ۳۸ سال از ابتدای سال ۲۰۱۱ ریاست اوپک را برعهده گرفته است. این به معنای ریاست ایران بر عالی ترن رکن اوپک یعنی کنفرانس است. کنفرانس از نمایندگان کشورهای عضو که به طور معمول وزیران نفت، منابع و انرژی هستند، تشکیل می شود و هر سال دست کم دو بار کنفرانس تشکیل می شود و تصمیمات آن به اتفاق آرا اتخاذ می شود.
در کنار کنفرانس، هیات عامل و دبیرخانه دیگر ارکان اوپک هستند که اگر چه به لحاظ اجرایی اهمیت دارند ولی سطح اهمیت آن به اندازه کنفرانس نیست. ریاست هیات عامل نیز به صورت الفبایی انتخاب می شود. با این وجود دبیرکل را کنفرانس به صورت اجماعی برای یک دوره سه ساله والبته یک بار قابل تمدید به مدت سه سال منصوب می کند.
اگرچه کنفرانس نقش اجرایی چندانی ندارد ولی از نظر شان و اهمیت در مرتبه اول است. ریاست کنفرانس به صورت الفبایی است. به این معنا ایران بر کنفرانس اوپک، به صورت نوبتی به ایران رسیده است. یعنی ایران برای به دست آوردن این جایگاه تلاشی نکرده است. ریاست کنفرانس اوپک، قبلا انتخابی بود ولی چهار سال پیش این مسئله به تصویب اوپک رسید که ریاست کنفرانس الفبایی شود. بر این اساس کشورهای الجزایر، اندونزی و آنگولا به ریاست کنفرانس دست یافتند. ایران از ابتدای سال جاری ریاست را بر عهده گرفته است و بعد از ایران در سال ۲۰۱۲ عراق این منصب را در اختیار خواهد داشت. در ادامه کویت و دیگر کشورها خواهند بود تا نوبت به ونزوئلا برسد. بنابراین ایران نوبتی و بر اساس حروف الفبا رئیس کنفرانس شده است.
رئیس کنفرانس هیچ شغل و مسئولیتی ندارد مگر این که جلسه وزرا را اداه کند. درواقع رئیس کنفرانس متن سخنرانی ده دقیقه ای که دبیرخانه برای او می نویسد را در ابتدای اجلاس می خواند و پس از خروج خبرنگاران، جلسه را اداره می کند و فقط وظیفه اختصاص وقت به وزرا را بر عهده دارد.
رئیس کنفرانس معمولا وزیری همتای بقیه وزراست که از سوی کشوری که ریاست کنفرانس را بر عهده دارد انتخاب می شود. چنانچه این وزیر به دلایلی نتواند شرکت کند قائم مقام یا معاون او نمی تواند ریاست کنفرانس را بر عهده بگیرد. به عنوان مثال وقتی وزیری هنوز از سوی پارلمان رای اعتماد نگرفته یا هنوز معرفی نشده یا مریض باشد، اگر کشورش ریاست کنفرانس را بر عهده داشته باشد، عملا آن کشور نمی تواند در جلسه رئیس کنفرانس باشد و رئیس جایگزین (Alternate Chairman) جلسه را اداره خواهد کرد. بنابراین چنانچه تا نشست اوپک وزیر نفت ایران مشخص نشود و وزیر نتواند در کنفرانس شرکت کند و معاون او در آن جلسه شرکت کند، وزیر نفت عراق جلسه را اداره خواهد کرد.
اما اگر رئیس جمهور یا نخست وزیر که مقام ارشد تر است در جلسه شرکت کند باز هم به عنوان یک میهمان افتخاری شناخته می شود. یعنی در جلسه فقط ده دقیقه حضور خواهد داشت و سخنرانی خواهد کرد ولی بعد جلسه را ترک می کند و جلسه را وزیر اداره خواهد کرد. یعنی اگر وزیر ایران مشخص نشود و آقای احمدی نژاد در نشست شرکت کند، با این حال وزیر جایگزین ایران، یعنی وزیر نفت عراق جلسه را اداره خواهد کرد.
حضور روسای جمهور در نشست های اوپک اگر چه امری معمول نیست ولی سابقه داشته است. به عنوان مثال آقای هوگوچاوز رئیس جمهور ونزوئلا، یک بار در نشست وزرای اوپک شرکت کرد و در ابتدای جلسه افتتاحیه سخنرانی کرد و سپس نشست را ترک کرد. یعنی اعضای اوپک از حضور رئیس جمهور در نشست تشکر می کنند، ولی نمی تواند به عنوان رئیس کنفرانس عمل کند. بنابراین رئیس جمهور حتی اگر سرپرست وزارت خانه اش باشد نمی تواند رئیس کنفرانس باشد. با این وجود، این اتفاق نیز مسبوق به سابقه است که روسای جمهور کشور میزبان در جلسه افتتاحیه شرکت می کند و به ایراد سخنرانی می پردازد.
اگرچه اوپک از نظر حقوقی می تواند مانع حضور یک رئیس جمهور در اجلاس شود ولی تا به حال چنین چیزی مسبوق به سابقه نبوده است و اوپک از حضور سران کشورها استقبال کرده است. با این وجود، شرکت سران کشورها با اطلاع قبلی می تواند صورت گیرد، چرا که سازمان می خواهد تمام تدارکات این برنامه را پیشاپیش انجام دهد.
با این شرایط، حضور احتمالی آقای احمدی نژاد در نشست آینده اوپک می تواند دلایل داخلی و بین المللی داشته باشد. رئیس جمهور با شرکت در این نشست می تواند جایگاه و موقعیت خود در داخل ایران را ارتقا دهد و نشان دهد که به عنوان سرپرست وزارت نفت در امور این وزارتخانه و نیز در مسائل بین المللی فعال است. اگرچه مخالفین او معتقدند نشستن رئیس جمهور ایران در کنار وزرای نفت اوپک بر سر یک میز شان و اعتبار وی را کاهش می دهد.
علاوه بر این رئیس جمهور می تواند برای استفاده از این فرصت در جهت ابراز نظرات خود در نشست وزرای نفت کشورهای صادر کننده نفت شرکت کند. او می تواند در سخنرانی خود نظرات و تمایلات و برنامه های ایران را در خصوص مسائل جهانی به ویژه در حوزه نفت بیان کند.... / تحلیل : دیپلماسی ایرانی
ویدیو : احمدی نژاد رئیس اوپک می شود؟