آشنایی با صنایع دستی کرمانشاه : گلیم بافیگلیم بافی از صنایع دستی خانگی است ...
گلیم بافی
گلیم بافی از صنایع دستی خانگی است كه در بیشتر نقاط استان كرمانشاه رواج دارد. اكثر كارگاههای گلیم بافی در خانه های روستاییان هرسین به عنوان مركز عمده تولید گلیم در استان از شهرتی خاصی برخوردار است. گلیم بافی از صنایع دستی خانگی است كه در بیشتر نقاط استان كرمانشاه رواج دارد. وجود مراتع مساعد جهت پرورش دام ها كه تأمین كننده الیاف لازم گلیم هستند خود دلیلی بر متداول بودن گلیم بافی در این نواحی است.
نقوش چشمه نظامی، و نقوش تركیبی درخت و لانه گنجشك، مرغابی، مار، عروسك، قیچی، خطوط افقی، عمودی، نقش قرقره راه راه، پنجه گربه، قاچ خربزه، گل مشرفی، گل ترمه و سوزنی از جمله نقوشی هستند كه در گلیم های استان به ویژه هرسین دیده می شود. همچنین در زمینه گلیم های هرسین نشانه های بسیاری از درهم تنیدگی تمدن و فرهنگ ها ملاحظه می شود. از جمله مناطق دیگری كه در آن گلیم بافته می شود می توان به جوانرود، گیلان غرب و ریجاب اشاره كرد.
موج بافی
موج و در اصطلاح محلی رختخواب پیچ و مفرش از پشم خالص بافته می شود كه تولید آن بیشتر جنبه رفع نیازهای محلی و سفارش دهندگان آشنا را دارد موج و در اصطلاح محلی رختخواب پیچ و مفرش از پشم خالص بافته می شود كه تولید آن بیشتر جنبه رفع نیازهای محلی و سفارش دهندگان آشنا را دارد. موج بافی یكی از هنرهای خانگی است كه هنوز در منطقه اورامانات رواج دارد. موج های رنگین كمان در اورامانات و جوانرود از شهرتی خاص برخوردار است در جوانرود این صنعت شكل كارگاهی پیدا كرده به طوریكه در در این كارگاه ها جولاها هنوز در پشت دستگاه ها به كار موج بافی مشغولند.
امروزه موج هنوز مورد استفاده قرار می گیرد به طوری كه در مواردی هم به جای پتو یا روانداز یا رویه كرسی، زیر انداز، پرده و حتی به جای بقچه های بزرگ كاربرد دارد. جانماز یا سجاده تولید دیگر كارگاه موج بافی است. قطع جانماز كوچك و حدود 60*110 سانتی متر است. رنگ آمیزی و نقش پردازی جانماز متأثر از جنبه معنوی كاربرد آن است و برخلاف موج كه دارای رنگ های شاد است. تركیب رنگی آن، سیاه، سفید و قهوه ای می باشد.
مهمترین طرح های موج بافان عبارتند از كشكولی، چهار خانه، سیاه و سفید، تخت قرمز، برمالی و شطرنجی ضمناً موج بافان قادرند هر گونه پیشنهاد سفارش دهندگان را بافته و ارائه دهند.
نمد مالی
نمد مالی از جمله هنرهای سنتی كاربردی منطقه عشایری كرمانشاه است كه از دیرباز در این استان وجود داشته و تاریخی به قدمت دست بافی دارد نمد مالی از جمله هنرهای سنتی كاربردی منطقه عشایری كرمانشاه است كه از دیرباز در این استان وجود داشته و تاریخی به قدمت دست بافی دارد. در گذشته انواع پوشش های پشمی و زیر اندازها، حتی زین اسب ها از نمد تهیه می شد.
در حال حاضر مصرف پوشش آن از قبیل كلاه نمدی، جلیقه و فرجی می باشد و چه زیباست نقش های رنگین این نمدها كه هنوز در كف سیاه چادرها و بر دوش چوپانان خودنمایی می كنند. كاربرد نمد در بین عشایر به ویژه آنهایی كه درحال كوچ هستند بیشتر می باشد نمدهای زیر انداز منطقه معمولاً به دو رنگ سیاه و سفید به صورت سفید در زمینه سیاه در نقش می باشد. البته رنگ های سبز، سرخ، پرتغالی و بنفش هم در زمینه سفید برای تزئین كردن آن می افزایند. نقش های متداول در روی نمدهای نقاط مختلف كرمانشاه عبارتند از: شمشیر و تپانچه، رنگین كمان، گل ترنج، تبرزین، درخت و گنجشك، كله قوچی، نیلوفر، بز كوهی، مرغ، گل، پله، جقه شاهی.
چیغ بافی
چیغ یا چیخ عبارت از حصیری به پهنای تقریبی 150 سانتی متر است كه روی آن نقش های متفاوتی به وسیله نخ های رنگارنگ پشمی ایجاد می شود. از چیغ برای حفاظت اطراف سیاه چادرها استفاده می شود و گاهی نیز برای تقسیم داخل چادرهای عشایری به چند بخش جدا از هم كاربرد دارد.
گیوه كشی
گیوه كشی یكی از صنایع دستی استان كرمانشاه است كه از قدمت دیرینه ای برخوردار است. گیوه را به اصطلاح محلی كلاش هم می گویند. مناطق كوهستانی، و گذرهای صعب العبور و سنگلاخی استفاده از گیوه به عنوان پاپوش نرم، سبك، راحت و مقاوم را در كرمانشاه رواج داده است. مراكز ساخت گیوه، پاوه هرسین و كرمانشاه می باشد.
گیوه از دو قسمت كفی و رویی تشكیل می شود. كفی معمولاً از لاستیك و چرم است ولی رویی از نخ می باشد. تا قبل از پیدایش صنعت لاستیك سازی، گیوه كش ها در كرمانشاه زیر كلاش ها را از پوست گاومیش تهیه می كردند و رویه آن را از نخ یا ابریشم می بافتند كه اكثر اعیان از آن استفاده می كردند. با پیدایش صنعت لاستیك برای كارگران و كشاورزان زیر لاستیك به كار می بردند. نوع دوم كلاش معروف به كلاش اورامی است كه گیوه باف های آن منطقه كه به « دوم » شهرت دارند. در نهایت استادی زیر گیوه را از كهنه پارچه كه كوبیده می شود و با روده خشك حیوانات كه تیره می گویند به هم وصل می كنند كه از لحاظ فرم و طرح با گیوه های كرمانشاه و هرسین كاملاً متفاوت است .
مهمترین انواع فرآورده های گیوه بافی عبارتند از دم پایی، پاشنه بلند، گیوه عاج دار، پشت بسته، كفشی، حوله ای، منجوقی، قیصری، جاوی، توری و ملكی.
ابزارهای فلزی
در حال حاضر در شهر كرند كارگاه هایی وجود دارد كه كم و بیش به ساخت وسایل فلزی و ابزار كار فعالیت دارند. صنعتگران كرندی در تهیه ابزار و وسایل كار و شكار، چاقو، كارد، قندشكن، ابزار زین و یراق، قفل و كلید شهرت زیادی داشته و دارند. متأسفانه در حال حاضر به علت عدم توجه به فلز كاری كرند این صنعت رو به نابودی است و جز چند كارگاه سنتی عموماً از میان رفته و رو به زوال نهاده اند كه كارگاه های دایر هم به تهیه وسایل خانگی و زیستی اشتغال دارند علاوه بر كرند در شهر كرمانشاه نیز چند كارگاه آهنگری نیز وجود دارد كه بیشتر آلات كشت و زرع را می سازند.
قلم زنی
هنر قلمزنی در این استان روزگاری جلوه ای خاص داشته است و قلمزنان بزرگی در این خطه مشغول فعالیت بوده اندهنر قلمزنی در این استان روزگاری جلوه ای خاص داشته است و قلمزنان بزرگی در این خطه مشغول فعالیت بوده اند كه آخرین فرد از تبار قلمزنان حرفه ای شهر كرمانشاه استاد علی اكبر عین القضایی است كه با تدریس قلمزنی به جوانان كرمانشاهی دست به احیاء این هنر زده است. قلمزنان هنرمند كرمانشاهی با الهام از آثار تاریخی دوره هخامنشی و ساسانی و طبیعت منطقه، در نهایت ظرافت و زیبایی آثار هنری عظیمی را خلق كرده اند كه شهرت جهانی دارد.
پرده بافی – جاجیم بافی
پرده بافی نیز یكی از صنایع دستباف كرمانشاه می باشد. جاجیم بافی یكی دیگر از صنایع دستی كرمانشاه است كه از دیرباز بین خانواده های روستایی و عشایر رواج داشته است.
پرده بافی نیز یكی از صنایع دستباف كرمانشاه می باشد و هنوز چند نساجی در كرمانشاه به بافت پرده های نخی به اندازه های متفاوت مشغول می باشند. برای بافت پرده از همان دستگاهی استفاده می شود كه در موج بافی به كار می رود، جاجیم بافی یكی دیگر از صنایع دستی كرمانشاه است كه از دیرباز بین خانواده های روستایی و عشایر رواج داشته است.
جاجیم به عنوان بالاپوش گرم مورد استفاده قرار می گیرد. حتی در بین برخی از خانواده های روستای جاجیم را به عنوان چشم روشنی و جهیزیه نوعروسان هدیه می دهند و به عنوان یادگاری ارزنده سال ها در خانوارها باقی می ماند مواد اولیه جاجیم پشم است و بافت آن شبیه به گلیم است با این تفاوت كه جاجیم در چهار تخته بافته می شود و پس از بافتن به هم متصل و دوخته می شود. در منطقه اورامان و ثلاث زنان جاجیم هایی را با نقوش متنوع و جنس مرغوب می بافند كه در نوع خود كم نظیر می باشد.
قالی بافی
قالی بافی به صورت یك فعالیت جنبی با ارزش خود مصرفی و با نقوش بومی و محلی از سال ها پیش در میان روستائیان كرمانشاه وجود داشته است. نقش های محلی شناخته شده ، نام روستاهای معینیقالی بافی به صورت یك فعالیت جنبی با ارزش خود مصرفی و با نقوش بومی و محلی از سال ها پیش در میان روستائیان كرمانشاه وجود داشته است. نقش های محلی شناخته شده، نام روستاهای معینی را برخود دارد كه از جمله می توان به نقش های حسین آباد و اكبر آبادی و كیونانی اشاره كرد.
امروزه تقریباً در بیشتر روستاهای سنقر و در اغلب روستاهای صحنه، كنگاور، دینور و بیستون، قالی بافی دایر است. در میان عشایر منطقه غربی كرمانشاه به ویژه ثلاث باباجانی اگرچه قالی بافی صنعت دستی اصلی نیست ولی در كنار گلیم بافی و سایر دست بافت ها قالی هم بافته می شود. در فرهنگ قالی بافی كرمانشاه واژه گل به معنی نقش به كار برده می شود چنانكه در گل اكبرآباد، گل ترنجی، منظور از گل نقشه گل قالی است. نقش های شناخته شده در قالی بافی این منطقه عبارتند از دارگل، بازوبندی، سماوری، عبداللهی، اكبر آبادی، كیونانی و حسین آبادی كه هر یك از این نقش ها، خود مجموعه ای از خرده نقش ها را در بر دارند.
منبع:ichto.ir
ویدیو : آشنایی با صنایع دستی کرمانشاه