آب كارتی در قم : مدیرعامل شركت آب و فاضلاب قم، از مرگ سفره‌های آب زیرزمینی ...
مدیرعامل شركت آب و فاضلاب قم، از مرگ سفره‌های آب زیرزمینی (آبخوان‌ها) حرف می‌زند؛ آبخوان‌هایی كه هرچه آب داشته‌اند استفاده شده و دیگر آبی باقی نمانده كه نصیب قمی‌ها شود. اعتماد: مدیرعامل شركت آب و فاضلاب قم، از مرگ سفره‌های آب زیرزمینی (آبخوان‌ها) حرف می‌زند؛ آبخوان‌هایی كه هرچه آب داشته‌اند استفاده شده و دیگر آبی باقی نمانده كه نصیب قمی‌ها شود.
دبه‌های سفید كوچك و بزرگ، بیشتر از هرچیزی در خیابان‌های شهر خودنمایی می‌كنند. زنان و مردان حتی بچه‌ها، در ساعات مختلف روز، دبه به دست، در راه باجه‌های خرید آب (آبسارها) هستند تا آب بخرند؛ آبی كه شور نباشد.
در میانه‌های روز، داغی هوا، خیابان را خلوت كرده. مرد میانسالی، ماشینش را پارك می‌كند، دبه‌ای را از صندلی عقب برمی‌دارد، دكمه ٢٠ لیتر را می‌زند و دبه‌اش سنگین می‌شود.
در كوچه پهن دیگری، زنی جوان، دبه كوچك‌تری را به همراه دارد و سرراهش كه خرید كرده، دبه آبش را هم پر می‌كند و دستانش سنگین‌تر و راهی خانه می‌شود. گوشه دیگری از شهر، روحانی جوانی كه همراه با پسر خردسالش برای آب خریدن آمده، دبه‌هایش را ردیف می‌كند و كوچك و بزرگ‌شان را پر می‌كند، همه را می‌چیند در صندوق عقب و راهی خانه می‌شود.
آب در قم، فروشی است، نه در شكل و شمایل بطری‌های آب معدنی یا آب‌های آشامیدنی، كه در قالب دبه‌های سفید. هنوز لوله‌های آب شهر، شورند و مردم برای نوشیدن آب شیرین، باید هر روز دبه‌هایشان را پر كنند، آن‌هم با كارت آب با حجم هزار لیتر.
باجه‌های كارت آب، شبیه باجه‌های تلفن كارتی‌اند، مصرف‌كننده كارت را داخل جایگاه قرار می‌دهد، از میان دو گزینه ١٠ لیتری و ٢٠ لیتری، یكی را انتخاب می‌كند و دكمه‌اش را می‌فشارد. دبه‌اش را زیر لوله باجه می‌گذارد و كارت را از دستگاه بیرون می‌آورد. آب به اندازه انتخاب شده درون دبه می‌ریزد. این روند، آب‌دار شدن صاحبان كارت است؛كارتی شش هزار تومانی با حجم هزار لیتر آب.
بحران آب، در كشور گرم و تقریبا خشكی چون ایران كه در میانه سرزمین‌های گرم واقع شده، مساله‌ای مزمن است، تقریبا همه شهرهای كشور را گرفته و كوی و برزنی باقی نمانده كه از مشكلات كم آبی در امان مانده باشد.
روزی، آب تهران، جزو گواراترین آب‌ها محسوب می‌شد و مردم شهرهای دیگر، آرزوی داشتن و نوشیدن آب تهران را داشتند؛ آبی كه در حال حاضر، به اندازه‌ای از گوارا بودن دور شده كه خیلی از تهرانی‌ها، زحمت خرید دستگاه تصفیه آب را به خود می‌دهند تا پیشگیری كرده باشند از دوا و درمان‌های آتی.
در میان شهرهای بزرگ كشور، بعضی شهرها هم هستند كه از قدیم‌الایام به ناگوارا بودن آب‌های‌شان معروف بوده‌اند. قم، شهری است كه بعد از جاذبه‌های گردشگری زیارتی، به آب شورش معروف بوده؛ آبی كه قرار بود و هست تا ابد شور بماند.
زمین‌های آهكی و نمكی اطراف استان قم، جز شوری و تلخی آب، هبه دیگری ندارند. آب از هرجا كه به این استان برسد، هرچقدر كه شیرین و تمیز و آماده نوشیدن باشد، شور می‌شود و بعضا تلخ. منابع آبی كه برای استان درنظر گرفته شده، در طول سالیان بعد از انقلاب، متفاوت بوده، از سد ١٥ خرداد تا سد كوچری تا انتقال آب از منابع آبی لرستان و استان مركزی و دشت علی‌آباد، اقدامات نجات‌بخشی بوده كه قرار بود آب قم را از شوری دربیاورد، اما این اقدامات، نتیجه‌ای در پی نداشت تا جایی كه مردم قم مجهز به كارت آب شدند؛ كارتی شبیه به كارت بنزین، اما این‌بار به جای مایع قرمز رنگ بدبو، قرار است آب شیرین توی دبه‌ها بریزد.
مدیرعامل شركت آب و فاضلاب قم، از مرگ سفره‌های آب زیرزمینی (آبخوان‌ها) حرف می‌زند؛ آبخوان‌هایی كه هرچه آب داشته‌اند استفاده شده و دیگر آبی باقی نمانده كه نصیب قمی‌ها شود.
همه منابع آبی كه به قم رسیدند، اول آب شیرین داشتند، اما انگار هر آبی كه به قم قرار است برسد، باید شور شود. عبدالحمید توكلی بینا، رییس آب و فاضلاب شهر قم به «اعتماد» می‌گوید: دیگر آبی نیست كه از جایی تامین كنیم. منابع تامین فقیر شده.
آنقدر فقیر شده كه حركت آب كه سابقا از سمت حوضه‌ها به دریاچه نمك بود، حالا معكوس شده و از دریاچه نمك، آب به سمت سفره آب شیرین می‌رود. سفره‌های آب زیرزمینی مثل اسفنج می‌مانند، وقتی از آب خالی شوند، سطوح بالایی خاك به آن فشار می‌آورند و فشرده می‌شود.
وقتی آب به سفره‌ها برمی‌گردد، دیگر سفره به حالت سابق خود برنمی‌گردد و حجم آبی كه می‌تواند در خود نگه دارد به یك چندم كاهش می‌یابد. نتیجه این می‌شود كه آب به جای رفتن به زیرزمین، روی زمین جاری می‌شود، روان‌آب‌ها سیلاب درست می‌كنند و در نهایت تبخیر می‌شوند و اثری ازشان باقی نمی‌ماند.
دستگاه تصفیه یا دبه
دست و پنجه نرم كردن مردم قم با آب شور، طی سال‌های سال، آنها را مبتكر كرده. در سال‌های دور، مردم برای رسیدن به آب شیرین، راهی روستاها می‌شدند و با تانكر آب می‌آوردند. در چند سال اخیر كه دستگاه‌های تصفیه آب، وارد شد، قمی‌ها شاید نخستین افرادی بودند در كشور كه از این تكنولوژی استقبال و اقدام به خرید كردند.
چند سالی هم هست كه كارت آب راه افتاده و مردم به تكنولوژی دبه و كارت روی آورده‌اند. یكی از شهروندان قم، در گفت‌وگو با «اعتماد» از دستگاه تصفیه خانگی‌اش می‌گوید. مرد جوان فروشنده‌ای در یكی از فروشگاه‌های شهر، معتقد است: بیشتر مردم دستگاه تصفیه خانگی دارند. آنهایی كه از لحاظ مالی بیشتر در مضیقه هستند، مجبورند با كارت آب بخرند. او با مقایسه مزه آب كارتی و آب دستگاهی می‌گوید: درست است كه می‌گویند آب كارتی آب شیرین است، اما در مقایسه با مزه آب دستگاه تصفیه، كیفیت پایین‌تری دارد. من و خانواده‌ام حاضر نیستیم آبی غیر از آب دستگاه تصفیه خانگی را بنوشیم.
سرباز جوانی كه اهل قم است، هم از دستگاه تصفیه خانگی‌شان می‌گوید. بخشی از خانواده‌اش از دستگاه استفاده می‌كنند و بخشی دیگر از آب كارتی دبه‌ای. بنا به گفته شهروندان، دستگاه‌های تصفیه موجود در قم، قیمتی بین ٣٠٠ تا ٦٠٠ هزار تومان دارند، با هزینه ماهانه تعویض فیلتر كه به طور متوسط حدود شش تا هفت هزار تومان می‌شود.
لوله‌های جدا، مصارف جدا
اما آنچه از سخنان مدیرعامل فاضلاب قم مشهود است، جداسازی خط‌های لوله آب در سطح شهر در میان مشتركان بزرگ است؛ مشتركانی چون دانشگاه‌ها، سازمان‌ها و ادارات، مدارس، صحن حرم حضرت معصومه (ع) و جمكران. توكلی در این خصوص به «اعتماد» می‌گوید: حالت ایده‌آل، این است كه به هر خانه‌ای لاین آب جداگانه شرب و بهداشتی بدهیم.
ما از ٣٠٠ هزار مشتركی كه داریم، تنها ٨٥٠ مشترك‌مان كه مشترك بزرگ‌مان هستند، از این جداسازی بهره‌مندند. برای جداسازی دیگر خطوط لوله كه به منازل مسكونی می‌رسد، بودجه‌ای حدود ٢٠٠ تا ٣٠٠ میلیارد تومان لازم داریم كه برای مشتركان‌مان لوله‌گذاری كنیم. جداسازی آب شرب از آب غیرشرب در قم، بحثی است كه سال‌هاست در جریان است.
به گفته این مدیر آبی، مشتركان بزرگی چون حرم، دارای سه لاین آب جداگانه‌اند با كاربری‌های متفاوت. آبی برای خوردن با ECهای متفاوت (EC یا هدایت الكتریكی آب، نشان‌دهنده میزان املاح هادی موجود در آب است.)
هرچه میزان ECپایین‌تر باشد، گوارایی آن برای نوشیدن بیشتر خواهد بود. آب با EC٤٠٠، برای نوشیدن و تاسیسات برودتی، آب با EC سه هزار برای مصارف بهداشتی، آب با EC پنج هزار برای شیر آتش‌نشانی، فلاش تانك و آبیاری فضای سبز. مصارف صنعتی هم آب با ECهای مختلف دارند، زون چوب‌بری‌ها، سنگبری‌ها، زون صنعت و كارخانجات همه جدا شده‌اند. آب مورد نیاز برای صنعت، EC هفت هزار لازم دارد و برای سنگبری‌ها پنج هزار كفایت می‌كند.
رساندن خطوط لوله تا منازل مسكونی، مساله دیگری است كه باید توسط وزارت نیرو و شركت آب و فاضلاب مورد توجه قرار گیرد. خریدن آب توسط مردم با قیمت نازل شش تومان برای هر لیتر و جداسازی آن، امری مثبت است و باید در شرایط بحران آبی كه در كشور با آن مواجهیم، الگوی شهرهای دیگر شود، اما نحوه خریدن آب توسط مردم، دست گرفتن دبه‌های سفید و پر كردن آن به شكل سنتی، نه‌تنها زیبایی بصری ندارد كه زحمتی مضاعف بر دوش آدم‌های شهر است.
باید آبی كه به طور عادی در لوله‌های آشپزخانه داشته باشند را بر دوش بگذارند و راهی خانه شوند. پیك‌های آب‌آور و شركت‌های پستی، یكی از راه‌های كمتر كردن این‌بار اضافی‌اند، اما رسیدن لوله‌های آب‌شرب به خانه‌ها، انتخاب دیگری است كه شاید با تدبیر درست‌تر بتوان به این گزینه فكر كرد؛ گزینه‌ای كه با همیاری دولت و ورود بخش خصوصی ممكن شود؛ انتخابی كه همه هزینه‌اش هم بر دوش مردم قرار نگیرد و تنها مشاركت مردم به میدان فراخوانده نشود.
ویدیو : آب كارتی در قم