23 آوریل روز جهانی كتاب و حق مؤلف : مراسم روز جهانی کتاب برای نخستین بار سال ...
مراسم روز جهانی کتاب برای نخستین بار سال 1995 میلادی برگزار شد
23 آوریل روز جهانی كتاب و حق مؤلف
روز 3 اردیبهشت برابر با 23 آوریلِ هر سال به عنوان روز جهانی كتاب و حق مؤلف از سوی اتحادیة بین‌المللی ناشران، دولت اسپانیا و فدراسیون روسیه به بیست وهشتمین اجلاس كنفرانس عمومی یونسكو در سال 1995 ( 1374) پیشنهاد گردید و در این كنفرانس به تصویب رسید.
از جمله دلایل انتخاب این روز یكی سنت مردم كاتالونیای اسپانیا است كه هر سال در این روز با فروش هر كتاب یك گل رُز به خریدار داده می‌شود و از سوی دیگر تقارن آن با تولد یا مرگ تعدادی از نویسندگان و چهره‌های ادبی مشهور جهان نظیر : میگل سروانتس، ویلیام شكسپیر، اینكا گارسیلاسو دلاوگا، مانوئل وایه خو و ولادیمیر نابوكف و تنی چند از شخصیتهای فرهنگی جهان است.
هدف از اختصاص روزی برای بزرگداشت كتاب و حق مؤلف ، تجلیل جهانی از كتاب و مؤلفین، تشویق همگان و به‌خصوص جوانان برای كشف لذت خواندن، تقدیر و حمایت از كسانی كه در رشد و اعتلای فرهنگی و اجتماعی جامعة بشری نقش و سهم بسزایی داشته‌اند، توسعة صنعت نشر، ترویج جریان آزاد كتاب و تضمین دسترسی عموم به آن و بالاخره جلب توجه سازمانها، انجمن‌ها، نهادهای دولتی و خصوصی به این آسانترین و ارزنده‌ترین روش كسب دانش، بیان احساس و اندیشه و قدیمی‌ترین وسیلة ارتباط معنوی و كلید توسعة آموزش پایه، مبارزه با فقر و توسعة فراگیر است.
اولین تلاش یونسكو برای ترویج نقش مهم كتاب در جهان، انعقاد موافقت‌نامة فلورانس در سال 1950 است. این موافقت‌نامه جریان آزاد كالاها و مواد فرهنگی، آموزشی و علمی را تشویق می‌كند. متعاقب آن یونسكو سلسله مطالعاتی را با عنوان «كتاب برای همه» آغاز كرد. این مطالعات، كمبود فاحش كتاب در كشورهای در حال توسعه و شكاف عمیق بین این كشورها را با كشورهای پیشرفته نشان داد و دخالت بیشتر یونسكو را در این زمینه مطرح ساخت.
بین سالهای 72ـ1966 كنفرانس‌های متعددی با عنوان «گسترش كتاب و كتابخوانی» توسط سازمان برگزار شد كه تأسیس شبكه‌ها و مؤسسات منطقه‌ای ترویج كتاب، نظیر مركز فرهنگی یونسكو در ژاپن و مركز منطقه‌ای ترویج كتاب در آمریكای لاتین و كارائیب را می‌توان از جمله نتایج این كنفرانس‌ها تلقی كرد. اما مهمترین اقدام یونسكو اعلام سال 1972 به عنوان «سال جهانی كتاب» با شعار «كتاب برای همه» است. هدف اصلی سال «آگاه‌سازی افكار عمومی نسبت به اهمیت كتاب و كتابخوانی» بود. این اقدام با اقبال و موفقیت فراوانی روبه‌رو شد. بیش از 100 كشور ، كمیتة ملی تشكیل دادند و بودجه بخش كتاب در پاره‌ای از كشورها افزایش یافت.
هرچند امروزه بر خلاف 50 سال پیش، یونسكو تنها نهادی نیست كه می‌تواند در سطح جهان و در زمینة كتاب تغییرات مثبت ایجاد كند و سازوكارهای دیگری در این امر دخالت دارند، اما در زمینه‌های تحلیل بخش كتاب،سیاستگذاری، تدوین قانون‌های مربوط به كتاب و آموزش و بالاخره تشویق كتابخوانی و نتایج مثبت آن، تجربیات فراوانی كسب كرده است كه می‌كوشد آن را به سایر صنایع فرهنگی نیز بسط دهد.
هدف از اختصاص روزی برای بزرگداشت كتاب و حق مؤلف ، تجلیل جهانی از كتاب و مؤلفین
اهداف یونسكو در زمینة گسترش و توسعة كتاب را می‌توان به صورت زیر خلاصه كرد:
* ترویج سیاستهای ملی كتاب به عنوان بخشی از یك نگرش جامع و فراگیر در مورد توسعة كتاب؛
* توجه به انتشارات آموزشی و عمومی به عنوان دو عنصر مهم و جدانشدنی بخش كتاب؛
* پركردن شكاف آموزشی و اطلاعاتی موجود بین كشورهای شمال و جنوب ، و جنوب جنوب؛
* توجه به كلیة عوامل و عناصر مؤثر در تولید و توزیع كتاب؛
* تجدید نظر در تعاریف و ضوابط كنونی مربوط به كتاب؛
* برقراری گفتگوی سازنده بین بخشی دولتی و خصوصی در زمینة كتاب؛
* حمایت از توسعة صنعت انتشارات محلی با اعطای كمك به آنها.
سازمان برای تحقق اهداف فوق محورهایی را برای دو سال آیندة خود تعیین كرده است:
ـ تقویت ظرفیت‌های محلی در زمینة كتاب و سایر صنایع فرهنگی با ارائه كمكهای فنی و خدمات مشاوره‌ای برای تنظیم سیاست‌ها، راهبردها و برنامه‌هایی كه هدفشان افزایش ظرفیت‌های تولید و توزیع كتاب در سطح ملی و منطقه‌ای است و همچنین كمك به تدوین سیاستهای ملی كتاب؛
ـ ترویج ایجاد شبكه‌های منطقه‌ای و ایجاد یك سازوكار همكاری بین منطقه‌ای با عنوان interbook و همكاری با مراكز منطقه‌ای فعال در این زمینه، نظیر مركز منطقه‌ای ترویج كتاب در آمریكای لاتین و كارائیب به مركز فرهنگی یونسكو در ژاپن، شبكة ناشران آفریقایی و برنامه همكاری آسیا و اقیانوسیه در زمینة ترویج كتابخوانی و توسعة كتاب و اتحادیة ناشران كارائیب؛
ـ تشویق جریان آزاد كتاب و سایر كالاهای فرهنگی از طریق ترویج موافقت‌نامة فلورانس و پروتكل نایروبی و سایر اسناد حقوقی؛
ـ ترغیب كودكان و نوجوانان به كتابخوانی با استفاده از تكنولوژی‌های جدید و رسانه‌ها؛
ـ ترجمه و انتشار و توزیع آثار ادبی و فرهنگی مهم كشورها به زبانهای دیگر در چارچوب مجموعه آثار ادبی برگزیدة جهان؛
ـ انتشار نمایه ترجمه، تنها منبع آماری مربوط به ترجمه در جهان؛
ـ ارائه برنامه‌هایی به منظور تسهیل دسترسی به كتاب و تشویق كتابخوانی بین جوانانی كه از اینترنت استفاده می‌كنند، نظیر باشگاه كتابخوانی رایانه‌ای ؛
ـ زنان در رایانه، جایزة ادبی برای كودكان و نوجوانان، طرح «كتاب فی جریده» در كشورهای عربی، طرح كتابخوانی برای همه در كشورهای امریكای لاتین .
در جریان سی‌ویكمین اجلاس كنفرانس عمومی یونسكو در تاریخ آبان 1380 برنامة جدید دیگری با عنوان پایتخت جهانی كتاب تصویب شد. طبق این برنامه هر سال یك شهر توسط اتحادیه‌های بین‌المللی مربوط به كتاب و صنعت نشر و مؤلفین با همكاری یونسكو با عنوان پایتخت جهانی كتاب انتخاب شده و به مدت یك سال (از آغاز روز جهانی كتاب تا شروع آن در سال بعد) مناسبت‌هایی به صورت متمركز در این شهر اجرا خواهد شد.
روز جهانی کتاب و حق مؤلف در 5 مارس 2005 در ایرلند و بریتانیا برگزار شد و برای ترویج کتابخوانی طی مراسمی 13 میلیون کتاب بین مدارس و مراکز پیش‌دبستانی توزیع گردید. هر چند روز جهانی كتاب و حق مؤلف برنامة جدیدی است اما از سال 1995 تاكنون میلیون‌ها نفر در بیش از 100 كشور جهان به‌طور مرتب در فعالیتهای مربوط به روز جهانی شركت‌كرده‌اند.
كمیسیون ملی یونسكو ـ ایران نیز طی فعالیت خود همواره در جهت ترویج كتاب و كتابخوانی تلاش كرده است. انتشار مجموعه‌ای از آثار نفیس برای معرفی فرهنگ و تمدن ایران زمین و ترجمه آثار مهم یونسكو در زمینه‌های فرهنگی، علمی و آموزشی و رسانه‌ای به زبان فارسی و برگزاری نشست‌های تخصصی بررسی كتاب با حضور كارشناسان و صاحبنظران كتاب و نشر از جمله فعالیتهای عمده كمیسیون به منظور تحقق هدف فوق محسوب می‌شود.
منبع : irunesco.org
ویدیو : 23 آوریل روز جهانی كتاب و حق مؤلف