یكسال دیپلماسی برد- برد : اخبار سیاست خارجی - عملكرد یك ساله سیاست خارجی ...
اخبار سیاست خارجی - عملكرد یك ساله سیاست خارجی دولت درگفت‌وگو با كارشناسان
یكسال دیپلماسی برد- برد
از زمستان سال 90 بود كه سایه تحریم ها سنگین تر و جابه‌جایی پول برای شركت‌ها سخت‌تر شد. اما هیچ تابستانی برای تولید‌كنندگان و بازرگانان سخت تر از تابستان 91 نبود.برخی یا شاید بهتر است گفته شود بسیاری از مشتریان و شركای بازرگانی خارجی دیگر جواب صادر و وارد‌كنندگان داخلی را نمی‌دانند؛ اگر هم جوابی داده می شدگران می‌دادند و ارزان می‌خواستند.پولی هم برای جابه‌جایی نبود.
تابستان دو سال پیش تولید‌كنندگان و به‌طور كل اقتصاد ایران با دو مشكل اساسی مواجه بود مشكل اول تصمیمات خلق الساعه دولتیان، دلار چند نرخی. با وعده هم كه چرخ اقتصاد و معیشت مردم نمی چرخید. معدود دوستان دیپلماتیكی كه برای ایران باقی مانده بودند، تحت تاثیر حوادث سوریه راه هواپیمای خود را به سوی كشورهای حاشیه خلیج فارس كج می‌كردند. تركیه در آن روزها آرزوی برقرار شدن سیادت خود مانند زمان عثمانی را در ذهن می‌پروراند و بی‌پروا سیاست‌های را دنبال می‌كرد كه امروز نتیجه آن را به وضوح در منطقه می‌بینیم.
در این شرایط دیپلمات‌های ایرانی با محدودیت‌هایی مواجه بودند چه آنكه می‌دیدند تندروها و رفتارهای غیر دیپلماتیك هر روز چه آسیبی به اعتبار ایران وارد می كند. اگر هم توصیه‌ای بود به گوش جان شنیده نمی شد؛ گرمای تابستان شدید بود. در این شرایط كسی باید به زمستان دیپلماتیك و فرودگاه‌های یخ‌زده نمك می‌پاشید.
دیگر صدای مارش قطع نمی‌شود
مرداد 92فرودگاه امام خمینی (ره) ؛ صدای مارش نظامی قطع نمی‌شود هیات‌های مختلف یكی پس از دیگری وارد می‌شوند. دیپلمات‌های كه یكی، پس از دیگری راه بهارستان را هموار می‌كنند. برای حضور در مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید. برای سربازان تشریفات، این صدای مارش قطع ناشدنی یعنی فصلی تازه از دیپلماسی ایرانی. یك ماه بعد دیدارهای رئیس جمهور در سازمان ملل توجه رسانه‌های جهانی را به خود جلب كرد به راستی چه اتفاقی افتاد كه دیپلمات‌های خارجی برای دیدار با رئیس جمهور كشورمان در نیویورك صف بستند و پیشنهاد جهان برای صلح او را به گوش جان شنیدند و بر آن مهر تایید زدند. برای توصیف دیپلماسی جدید ایران در دولت یازدهم دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد اما آنچه بیش از همه مورد توجه محافل كارشناسی قرار گرفته است، مناسبات مبتنی بر برد-برد ایران با غرب و جهان خارجی بوده است كه در دستور كار دولت قرار گرفت.
چرا سیاست خارجی دولت یازدهم، موفقیت آمیز است؟
اما درباره سیاست خارجی دولت یازدهم باید تركیبی از عوامل مختلف را مدنظر قرار داد. عناصر و اجزای سیاست خارجی دولت یازدهم، تداوم چارچوب‌های مصرح در قانون اساسی و مبانی تعیین‌كننده رفتاری سیاست خارجی ایران است كه صرفاً به اشخاص ارتباط ندارد و برگرفته از یك تداوم فكری و نگرشی است.رویكرد دولت روحانی به حوزه سیاست خارجی از ویژگی‌هایی برخوردار است كه در موضعگیری‌ها و مصاحبه‌های مطبوعاتی رئیس‌جمهوری و عملكرد دستگاه دیپلماسی قابل تشخیص است زیرا ماشاهدیم دولت یازدهم یك دیدگاه مشخص و معینی درباره جایگاه بین‌المللی، چالش‌ها و فرصت‌های فراروی ایران دارد و این رویكرد،مبتنی بر یك نگرش منسجم و همراه با تجربه شخصی و پیشین است.
حاصل عملكرد سیاست خارجی در همین چند ماه نشان‌دهنده تفاوت‌هایی است كه دولت روحانی هم در حوزه نظری و هم در حوزه اجرایی به نمایش گذاشته است. از جمله این‌كه اولویت با پرونده هسته‌ای بوده كه گام‌های مهمی درباره آن برداشته شده است. در كنار این، یك نگرش منطقی هم مورد توجه بوده كه آن هم توجه به منطقه و كشورهای پیرامونی بوده است.
بازتاب دو حضور پر رنگ
حضور پررنگ رئیس‌جمهور کشورمان در شصت‌وهشتمین مجمع عمومی سازمان ملل و همچنین شرکت در اجلاس جهانی داووس دستاوردهای بزرگی را در سال 92 برای کشورمان در حوزه سیاست خارجی به ارمغان آورد.
معجزه ای با نام ظریف
به‌طور حتم در بینابین موفقیتهای دیپلماسی ایران در خارج از مرزهای کشورمان نباید از نقش برجسته محمد‌جوادظریف گذر کوتاهی کرد. بی‌شک وی در پیشبرد اهداف کشور در مذاکرات با کشورهای 1+5 و همچنین گسترش روابط ایران با جهان نقش تاثیرگذاری داشته است لذا هوشمندی دکتر روحانی در انتخاب وی به عنوان وزیرامورخارجه قابل تقدیر است.دولت یازدهم در سال 92 با پیشرفت‌های چشمگیری در حوزه سیاست خارجی روبه رو بود به‌طوری که در عمر یك ساله این دولت در سال 92 بسیاری از هیأت‌های تجاری و مقامات شاخص کشورهای اروپایی با سفر به ایران خواهان گسترش روابط کشورشان با ایران شدند.ظریف از فراز رسانه‌های داخلی عبور كرد و خود به یك رسانه بدل شد. ویدئوهای توئیتری ظریف، به خوبی پیام این مذاكره‌كننده ارشد را به آن سوی میز مذاكره می‌رساند.
زنگ گفت‌وگوی قرن نواخته شد
برقراری اولین گفت‌وگوی تلفنی میان روسای جمهور ایران و آمریکا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به درخواست مقامات آمریکایی از دیگر موضوعاتی بود که حوزه سیاست خارجی ایران در سال 92 را درگیر خود کرد هر چند ابتكار عمل این‌بار در دستان وزارت خارجه ایران بود. یك روز قبل از گفت‌وگوهای تلفنی زنگ گفت‌وگوهای قرن را محمد جواد ظریف در نیویورك نواخت. انجام مذاکرات سازنده با گروه 1+5 با تاکید بر حق مسلم خود در استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای گام روبه جلویی را درعرصه جهانی برداشت هر چند این گفت‌وگوها ادامه دارد اما ما با كدخدای دنیا بدون هیچ گونه عقب نشینی وبا عزت و تاکید بر منافع ملی مقابل هم نشستیم.
از وین 1 تا وین 6
ازسوم آذر 1392 پس از آن که وزیران امورخارجة گروه 1+5 و جمهوری اسلامی ایران در ژنو سوئیس توافق کردند که درشش ماه آینده برای دستیابی به توافق نهایی و جامع در راستای برنامه و اقدام مشترک، نشست‌های دیگری را در پایتخت اتریش (مقر اروپایی سازمان ملل) برگزار کردند، تاکنون 6دورمذاکرات در وین برگزارشده است كه مهم ترین حاصل آن نگارش 70 درصد پیش‌نویس توافق نامه جامع است.مذاکرات وین 1، از 29 بهمن تا یکم اسفند 1392 (هجدهم تا بیستم فوریه 2014) در هتل «پاله کوبورگ» وین، محل استقرار تیم‌های مذاکره‌کننده ایرانی و شش قدرت جهانی، برگزارشد.
حاصل آن اذعان دو طرف به حقوق هسته‌ای ایران و بررسی كارشناسی توافق مدنظر طرفین بود. درمذاکرات وین 2، بیشتر مذاكرات كارشناسان بود. بحث درباره رآکتور آب سنگین اراک، از موضوعات محوری بود که معاونان وزیران خارجه ایران و گروه 1+5 در این خصوص چهار نشست تخصصی برگزار کردند.دراین دور از مذاکرات همچنین دکتر ظریف و خانم اشتون و نیز هیأت‌های ایران و روسیه و آمریکا دیدارهای جداگانه دوجانبه برگزار کردند که طرف آمریکایی، نتایج این دیدارها را در نزدیک کردن دیدگاه های دوطرف بسیار مهم ارزیابی کرد.
وین 3، این دورمذاکرات هجدهم تا بیستم فروردین 92 (هفتم تا نهم آوریل) برگزار شد ولی پیش از آن، کارشناسان ایران و گروه 1+5 سه روز گفت‌وگو و موضوعات فنی گوناگون را که به کارشناسی های بیشتری نیاز داشتند (مانند رفع نگرانی طرف مقابل درخصوص موضوع رآکتور آب سنگین اراک با حفظ ماهیت آن، بررسی کردند.دکتر ظریف که در این دور از مذاکرات، «امیرحسین زمانی‌نیا معاون اسبق وزیر امور خارجه» و «دکتر جمشید ممتاز، استاد دانشگاه در رشته حقوق بین‌الملل» را به عنوان مشاور خود به هیأت همراه افزود. وین 4چهارمین دورمذاکرات وین 24 تا 26 اردبیهشت برگزارشد؛ دراین دور، قراربود دوطرف وارد فرآیند نگارش پیش‌نویس توافقنامه دایم و نهایی شوند ولی موفق نشدند.
هرچه به دورنهایی مذاکرات ودستیابی به چهارچوب کلی برای تنظیم متن پایانی توافقنامه نزدیک‌تر می‌شدیم بهانه‌تراشی گروه 1+5 به‌ویژه طرف آمریکایی باعث کندی در روند آن می شد.این‌بارمذاکره‌کنندگان تعداد سانتریفیوژهای ایران را بهانه کردند ومعتقد بودند که تهران به چند صد و حداکثرچند هزار سانتریفیوژ بیشتر نیاز ندارد درحالی که طرف ایرانی بارها تأکید داشت که به تعداد بیشتری سانتریفیوژ نیاز جدی دارد. وین 5، این دور از مذاکرات 26 خرداد (سه روز مانده تا پایان زمان شش‌ماه اول توافقنامه ژنو) شروع شد و قرار بود کار نگارش متن پیش‌نویس توافقنامه جامع هسته‌ای بین ایران و گروه 1+5 که در دور قبلی و به دلیل اختلاف‌نظرهای بسیار ناتمام مانده بود، آغاز شود.
اما در نهایت متن با پرانتزهای فراوان پایان یافت وین 6 برای گفت‌وگوها یك ضرب الاجل بود كه به‌رغم پیشرفت‌ها منتهی به یك توافق با بازه زمانی 4ماه‌ها شد در این دور از گفت‌وگو ها ایران و آمریكا بیش از 48 ساعت با یكدیگر دیدارو گفت‌وگوی دو جانبه و چند جانبه داشتند.
نظر كارشناسان
جاوید قربان اوغلی در گفت‌وگو با آرمان عملكرد یك ساله دستگاه دیپلماسی ایران را موفق و در خور توجه ارزیابی می‌كند. حشمت ا...فلاحت پیشه می‌گوید: دولت آقای روحانی زمانی که شکل گرفت دو عملکرد عمده داشت یکی در سیاست خارجی که از جمله مسائل مهم کشور بود و دیگری در مسائل اقتصادی. به نظر من عملكرد سیاست خارجی دولت روحانی كاملا موفقیت‌آمیز بود. سید محمد صدر مشاورارشد وزیر خارجه نیز عملكرد دولت را در حوزه سیاست خارجی موفقیت‌آمیز می داند. او معتقد است ما در حوزه خاورمیانه موفقیت‌آمیز عمل كردیم. تحرك دیپلماتیك ما نشان‌دهنده عملكرد مثبت ما در حوزه خاورمیانه است.
حضور هیات‌های عربی و درخواست های مرتب برای سفر ظریف به پایتخت‌های عربی نشان‌دهنده؛ قدرت بازیافته ایران در عرصه خاورمیانه است. محمدهاشمی عضو ارشد حزب كارگزاران و فعال سیاسی معتقد است عملكرد دولت در سیاست خارجی موفقیت آمیز و مثمر ثمر بوده است. با توجه به تصویب چهار قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل عملكرد دولت موفقیت آمیز بوده است. او معتقد است تنها می‌توان با گسترده كردن فعالیت در حوزه سیاست خارجی به دستاوردهای چشمگیری دست یافت، بی‌تردید عملكرد دولت در عرصه سیاست خارجی نشان‌دهنده توان دستگاه دیپلماسی است.
سید دكترمحمد صادق خرازی هم معتقد است ما تنها در زمان ظریف به‌طور واقعی مذاكره می كردیم. گفت‌وگو‌كنندگان قبلی فقط پیام می‌بردند.مهدی سنایی سفیر ایران در مسكو معتقد است. از آغاز دولت یازدهم توجه ویژه‌ای از سوی كشورهای حوزه اوراسیا به ایران شده است، این امر به دلیل تغییر نگاه دیپلماتیك دولت یازدهم به جهان بین‌الملل است. من عملكرد دولت در عرصه دیپلماسی را موفقیت آمیز می‌دانم.غلامعلی خوشرو سفیر ایران در سوئیس معتقد است، سیاست خارجی دولت تدبیر و امید تاكنون موفق عمل كرده است شاید بتوان گفت، موفقیت آمیزترین بخش دولت كه بعدها می‌تواند دیگر بخش ها را فعال كند. همین دستگاه دیپلماسی است.
سیدحسین موسویان، دیپلمات پیشین كشورمان هم عملكرد سیاست خارجی دولت یازدهم را اعتدال گرا و همراه با عقلانیت توصیف می‌كند. او معتقد است اوضاع ما نسبت به گذشته بسیار تفاوت پیدا كرده است. در یک دهه اخیر دو چالش جدید نیز بر چالش‌های هسته‌ای ایران اضافه شد: ۱) مخالفت غرب با غنی‌سازی در خاک ایران ۲) مقاومت در مورد وجود تأسیسات آب سنگین در ایران. ناگفته‌های مهمی که متأسفانه هیچ کس از آن حرفی نمی‌زند آن است که با پایان این دور از مذاکرات و پس از یک دهه مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی، اکنون در شرایطی هستیم که غرب در مورد هر پنج چالش اول به‌طور کامل کوتاه آمده است. آمریکا و غرب دیگر نه تنها با وجود نیروگاه هسته‌ای بوشهر، بلکه با ایجاد نیروگاه‌های هسته‌ای بیشتر هم مخالفتی ندارند.
آنها آماده‌اند که درهای بازار‌های جهانی سوخت هسته‌ای را برای ایران باز کرده و نه تنها پروژه‌های هسته‌ای اصفهان و تهران را به رسمیت شناخته، بلکه رآکتورهای تحقیقاتی مدرن در اختیار ایران قرار دهند و درهای تکنولوژی‌های صلح‌آمیز هسته‌ای در زمینه‌های مختلف پزشکی، کشاورزی و غیره را روی ایران بگشایند. اینها دستاورد اصلی و کلانی است که مسئولان و مردم ایران نباید از آن غافل بوده و حل و فصل اصلی‌ترین چالش‌های هسته‌ای دو دهه اول انقلاب را دست‌کم بگیرند یا خدای ناکرده فراموش کنند.
همه مردان دیپلماسی در یك سال
به جرات می توان ادعا كرد كه دولت در حوزه دیپلماسی گام‌های محكمی را برداشته است.اما هنوز تا فرصت زیادی باقی است تا عملكرد دولت را موفقیت‌آمیز بدانیم. در این راه دولت یازدهم از مردانی بهره می‌گیرد كه تاثیر گذار هستند. ظریف به مدت ۵ سال (از ۱۴ مرداد سال ۱۳۸۱ تا ۵ تیر سال ۱۳۸۶) سفیر و نماینده دایم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد بوده‌است. او یك ویژگی دارد كه شاید بتوان نام جسارت را بر آن نهاد .قبل تر هم ظریف، در سخنرانی ۹ مرداد 85 در جلســه شورای امنیت سازمان ملل تبحر یك دیپلمات را به رخ دیگران كشیده بود.
چنانكه بعدها دیپلمات‌ها گفتند «این ســخنرانی را باید در كلاسـ‌ـهای دیپلماســی برای دیپلمات‌های انگلیسی تدریس كنیم تا بفهمند كه چطور باید از منافع ملی شــان دفاع كنند»این جمله را نماینده بریتانیا پس از آن جلســه معروف گفت. البته ظریف یك ویژگی دیگر هم دارد او بیش از سایر وزرای دیگر در تاریخ انقلاب اسلامی در صحن مجلس و در کمیسیون امنیت ملی حاضر شده است و درباره مسائل گوناگون به نمایندگان پاسخ داده است. وی از این لحاظ یك رکورددار است.
دستیار ویژه خرازی یار همراه ظریف
مجید تخت روانچی یکی از دیپلمات‌های شناخته شده وزارت خارجه. او پس از انتخاب خرازی به عنوان سفیر و نماینده دایم ایران در نیویورک راهی آمریکا می شود و به عنوان سفیر و نفر دوم نمایندگی دایمی ایران نزد سازمان ملل متحد مشغول فعالیت می‌گردد.مجید تخت روانچی در زمره افرادی است که دکتر حسن روحانی در شامگاه آخرین یکشنبه مرداد سال 84، در جلسه تودیع خود از او به عنوان یکی از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای و یاران شیخ دیپلمات یاد می کند. روحانی در وصف این تیم از آنها به عنوان دیپلمات های عزیز و تیم مذاکره کننده مظلوم هسته‌ای یاد می کند.
مرد، دود سفید از مذاكرات
عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه دولت یازدهم ایران، با انتصاب از جانب محمدجواد ظریف، از تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۹۲ به عضویت تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران درآمد.عراقچی در کلیه مذاکرات دوجانبه ایران با گروه پنج به علاوه یک حضور داشت. در آخرین روز از مذاکرات ژنو (۲۴ نوامبر ۲۰۱۳) عراقچی با ثبت پیغامی با مضمون «برخاستن دود سفید از مذاکرات ژنو» در صفحه توییتر خود، موفقیت در دستیابی به توافق اولیه در خصوص برنامه‌ای اتمی ایران را اعلام رسانه‌ای کرد. وندی شرمن معاون وزیر امور خارجه آمریکا همتای ایرانی خود سید عباس عراقچی را مذاکره‌کننده‌ای حرفه‌ای و سرسخت نامیده است.
دانشمندانی در كنارمذاكره كنند گان
علاوه بر همه اینها محمد كاظم سجادپور، دانشمند دیپلمات‌ها، جمشید ممتاز اساتید حقوق و روابط بین‌الملل از دیگر كسانی هستند كه نباید فراموش شوند. هر چند در میان اصحاب رسانه ای وزارت خارجه ؛ نام هایی مانند سیروس ناصری، سید حسین موسویان، صادق خرازی و ... به عنوان افراد آگاه و البته مشاوره‌دهنده نام برده می شود.
اخبار سیاست خارجی - آرمان
ویدیو : یكسال دیپلماسی برد- برد