گلایه های امیرحسین مدرس از سخنان تکراری کارشناسان مذهبی تلویزیون : در گفت‌وگو ...
در گفت‌وگو با شبکه ایران مطرح شد:
گلایه های امیرحسین مدرس از سخنان تکراری کارشناسان مذهبی تلویزیون
خطا و اشتباه همه ما این است که دین را به یک سری ظواهر و نشانه‌هایی منحصر کرده‌ایم در حالی که مگر هرکدام از ما در زندگی شخصی‌مان از صبح تا شب سر سجاده نشسته‌ایم. مگر ما باید کل روز را تسبیح به دست بگیریم و ذکر بگوییم تا زندگی دینی داشته باشیم. نخیر همین که حق کسی را ضایع نکنیم، با دیگران خوش اخلاق باشیم، احترام و حرمت‌ها را رعایت کنیم، همین که دروغ نگوییم می‌شود زندگی دینی. در برنامه‌های دینی و مناسبتی هم باید همین قاعده رعایت شود.هر ساله با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان ویژه برنامه‌های نمایشی و غیرنمایشی ویژه این ایام روانه آنتن سیما می‌شود. با وجود این‌که برنامه‌های نمایشی تلویزیون همواره سهم مهمی در تولیدات تلویزیون داشته و مخاطبان بیشماری هم دارد اما واقعیت این است که طبق نظر کارشناسان رسانه برنامه‌های ترکیبی، گفت‌وگومحور و مستندهای مناسبتی سهم مهمی در اطلاع‌رسانی، آموزش و افزایش آگاهی مخاطب دارند.
اما آیا تلویزیون ما توانسته در این گونه برنامه‌ها بدرستی از گوهر دین استفاده کند؟ شک نیست یکی از ارکان مهم محقق شدن اهداف برنامه‌های ترکیبی و گفت‌وگو محور انتخاب درست مجری به عنوان برند برنامه است.
در این خصوص و آسیب‌شناسی برنامه‌های دینی در تلویزیون با امیرحسین مدرس مجری، خواننده و بازیگر به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
شاخصه‌های یک مجری موفق برای برنامه‌های مناسبتی و مذهبی کارآمد چیست؟
مجریان تلویزیون علاوه بر یکسری ویژگی‌های عمومی مثل اشراف کامل به موضوع برنامه، برخورداری از بیان، صدا و تصویر مناسب و اقبال عمومی بین مخاطبان و هوشمندی در اداره برنامه؛ در برنامه‌های مناسبتی بخصوص ماه رمضان باید با پرهیز از ریا، صداقت، صمیمیت و یکرنگی داشته باشد تا بتواند ارتباط مناسب و مؤثری با مخاطب و میهمانان برنامه برقرار کند.
پس به اعتقاد شما تصور و تلقی مخاطب از شخصیت مجری در دریافت پیام‌های اخلاقی و اعتقادی موثر است.
بله یکی از جنبه‌های تاثیرگذار شدن برنامه این است که مجری برای مخاطب باورپذیر باشد تا اهداف برنامه محقق شود.
ظاهر مجری چطور؟ به نظر می‌رسد شمایلی که طی این سال‌ها از افراد مذهبی در میان مجریان ترسیم کرده‌ایم قدری کلیشه‌ای و تنگ نظرانه است.
طبق روایات و سیره‌ای که از معصومین داریم هیچ‌گاه در خصوص ظاهر افراد نباید قضاوت کرد مگر این‌که یک استثناء بوده و به قولی خیلی خیلی خلاف عرف جامعه باشد و تعجب همگان را برانگیزد. با اتکاء به سیره و بیان معصومین به شخصه هیچگونه حساسیتی روی این موضوع ندارم که ظاهر افراد چگونه است و این‌که حتما باید ظاهری داشته باشند که به تعبیر این روزها ظاهر مذهبی باشد. خیلی ضربه‌ها را هم از همین ظواهر خوردیم بنابراین من اعتقادی به این موضوع ندارم در حالی که چیزی که رسانه یعنی صداوسیما تکلیف می‌کند بحثی دیگر است.
یعنی در صداوسیما با چنین ضوابطی برای گزینش مجریان برنامه‌های مناسبتی مواجه هستید؟
بله. معمولا هست.
فکر می‌کنید برای جذب مخاطب در امر مباحث اعتقادی و دینی چه کارهایی باید کرد. از یکسو با هجوم شبکه‌های ماهواره‌ای مواجه هستیم که با تکیه بر تمام ابزارهای سرگرم‌سازی مخاطبان تلویزیون را ربوده‌اند و از سوی دیگر با توجه به این‌که ماه مبارک رمضان ماه اخلاق، تعالی و معرفت الله است انتظار می‌رود که برنامه‌های تلویزیونی فقط جهت رفع اوقات فراغت نباشد.
برای پاسخ به این سوال باید یک ارجاعی بدهم به حال و هوای اجتماعی کشور خودمان و فرهنگ کشورهای مسلمان عربی در ماه مبارک رمضان. من در ماه مبارک رمضان به خیلی از کشورهای عربی سفر کرده‌ام، شاید بتوان گفت بزرگترین جشن‌ها و شادی‌هایشان در این ماه است. شب‌ها فستیوال‌های مختلف شادمانی و نورافشانی و برنامه‌هایی که طراوت اجتماعی را تسری دهد برگزار می‌شود و برنامه‌های تلویزیونی‌شان هم طبق همین سیاست فرهنگی تولید و پخش می‌شود.
اما در کشور ما اینگونه نیست و برنامه ماه رمضان تلویزیون به غیر از سریال‌ها هیچ تفاوتی با بقیه ایام سال ندارد. تلویزیون به عنوان یک رسانه موظف است چه در ماه مبارک رمضان و چه در ایام دیگر سال شادی و طراوت اجتماعی را به جامعه تزریق کند و مخاطب جذب کند.
حتما هیچ عامل جذبی در برنامه‌های تلویزیونی نیست که مردم به ماهواره گرایش پیدا کرده‌اند. نمی‌توانیم مردم را مقصر بدانیم بلکه این قصور ازضعف سیاست‌های برنامه‌سازی رسانه است اگر توان رقابت داشتند که در این سال‌ها می‌بایست کاری می‌کردند مگر ماهواره برای یکی دو سال اخیر است که بخواهیم به عنوان یک پدیده جدید به آن نگاه کنیم.
تنگ‌نظری‌ها و محدودیت‌هایی که به خاطر سیاست‌گذاری‌های غلط در این حوزه وجود دارد مانع از آن شده است که مخاطب تلویزیونی بیشتر از مخاطبان ماهواره باشد. باید یک بازنگری اساسی در سیاست‌های رسانه شود تا یک برنامه در جذب مخاطب موفق شود؛ در حین این‌که فرهنگ‌سازی هم داشته باشد.
از نظر من برنامه دینی حتما نباید مسجد نشان بدهد و ذکر بگویند و بر سر سجاده بنشینند و روایت و آیه بخوانند و کارشناسان روحانی بیاورند و....اصلا اینها نیست بلکه برنامه دینی و مذهبی با رویکرد معارفی می‌تواند هیچ‌کدام از اینها را نداشته باشد و با اتکاء به شیوه‌های برنامه‌سازی روز دنیا خیلی غیرمستقیم مفاهیم‌اش را برساند.
خطا و اشتباه همه ما این است که دین را به یکسری ظواهر و نشانه‌هایی منحصر کرده‌ایم در حالی که مگر هرکدام از ما در زندگی شخصی‌مان از صبح تا شب سر سجاده نشسته‌ایم. مگر ما باید کل روز را تسبیح به دست بگیریم و ذکر بگوییم تا زندگی دینی داشته باشیم. نخیر همین که حق کسی را ضایع نکنیم، با دیگران خوش اخلاق باشیم، احترام و حرمت‌ها را رعایت کنیم، همین که دروغ نگوییم می‌شود زندگی دینی. در برنامه‌های دینی و مناسبتی هم باید همین قاعده رعایت شود.
بله اما متاسفانه نه تنها وجه سرگرم‌سازی در برنامه‌سازی تلویزیون لحاظ نمی‌شود وجه معرفتی و به قول شما فرهنگ‌سازی هم نادیده گرفته شده و مضامین عمیق ادعیه‌ها و مناسک این ماه مورد غفلت واقع شده است.
به خاطر این‌که در برنامه‌های مذهبی و معارفی حرف‌های تکراری بیان می‌شود و سال‌هاست که هیچ حرف جدیدی گفته نشده است. هر کارشناسی که به تلویزیون می‌آید همان حرف‌ها را می‌زند در حالی که مردم ما بخصوص نسل جوان تشنه دریافت‌های صحیح جدید از دین هستند، ائمه همیشه برای مردم حرف تازه داشتند.
بله اصول ثابت و تغییرناپذیر است و همه ما به آن باور و اعتقاد داریم اما اجتهاد و فقه پویا یعنی این‌که بر اساس شرایط زمان دریافت تازه و حرف تازه داشته باشیم. طی این سال‌ها هر زمان که تلویزیون را روشن کرده‌ایم همه کارشناس‌ها دارند حرف‌های تکراری می‌زنند فقط چهره‌هایشان فرق می‌کند.
اگر بخواهید از یکی از برنامه‌های مناسبتی سیما به عنوان نمونه موفق برنامه‌سازی اشاره کنید از کدام برنامه یاد خواهید کرد؟
من مدتهاست که بخصوص در ماه مبارک رمضان وقتم را جور دیگری می‌گذرانم و اصلا تلویزیون تماشا نمی‌کنم به خاطر این‌که محافل دیگری هست که خیلی بهتر جوابگوی عطش و تشنگی من است. همان‌طور که گفتم خیلی پیگیر برنامه‌های تلویزیون نیستم مگر این‌که جایی دعوت باشم و تلویزیون را تماشا کنم. ضمن این‌که یکی دو سال اخیر در رادیو و پیش از آن هم در تلویزیون برنامه زنده داشتم.
اما در مجموع باید بگویم که به اعتقاد من طی سال‌های گذشته برنامه «ماه عسل» یکی از برنامه‌های موفق مناسبتی تلویزیون است که تا حدی توانسته ویژگی‌های یک برنامه موفق معارفی را با رویکرد جدید و تازه داشته باشد.
در پایان از برنامه ویژه افطار خودتان هم برایمان توضیحاتی دهید.
امسال هم مثل سال گذشته در رادیو ایران برنامه زنده ویژه افطار را اجرا خواهم کرد. این برنامه را از صحن امامزاده‌های تهران روانه آنتن می‌کنیم و طبق قرار اولین اجرای برنامه روز چهارشنبه در امامزاده حمیده خاتون (س) در باغ فیض خواهد بود.
شبکه ایران
ویدیو : گلایه های امیرحسین مدرس از سخنان تکراری کارشناسان مذهبی تلویزیون