چه افرادی مهاجرت نکنند؟ : معمولا زمانی که فرد قصد مهاجرت می کند، دلایلی برای ...

معمولا زمانی که فرد قصد مهاجرت می کند، دلایلی برای این کار دارد اما هرچقدر هم که مهاجرت با دلیل باشد، باز هم این نوع خاص از سفر نیازمند وجود آمادگی های روانی مختلف در فرد مهاجر است.



هفته نامه سلامت - دکتر محمدرضا خدایی*: معمولا زمانی که فرد قصد مهاجرت می کند، دلایلی برای این کار دارد اما هرچقدر هم که مهاجرت با دلیل باشد، باز هم این نوع خاص از سفر نیازمند وجود آمادگی های روانی مختلف در فرد مهاجر است. متاسفانه، گاهی برخی از افراد بدون برنامه و هدف تنها براساس تصورات ذهنی نادرست اما زیبایی که خود را اطرافیانشان از مهاجرت به کشورهای خارجی (مخصوصا کشورهای آمریکایی و اروپایی) ساخته اند، تصمیم به مهاجرت می گیرند. این تصورات ذهنی، همان خطاهای شناختی هستند که فرد مهاجر را با چالش های فراوانی هم مواجه می کند. در این مطلب به این موضوع (مهاجرت) پرداخته ایم که امروزه ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده است، بدون اینکه از پیامدهای آن باخبر باشند یا حتی به دقت آن اندیشیده باشند.

خطاهای شناختی به اشتباه های ناشی از تجزیه و تحلیل های خود فرد یا اطرافیان او گفته می شود که فرد، ادامه زندگی و تصمیم گیری های خود به عنوان مثال، خیلی از افراد گمان می کنند حتی اگر بدون برنامه ریزی های مناسب هم به کشورهای پیشرفته مهاجرت کنند، حتما شرایط مالی، شغلی و اجتماعی بهتر و به مراتب مناسب تری نسبت به کشور خودشان خواهند داشت. یعنی متاسفانه برخی از افراد، کشوری را که علاقه به مهاجرت به آن دارند یک آرمان شهر می دانند و نسبت به آن از نوعی مکانیسم دفاعی به نام برون فکنی استفاده می کنند تا خودشان و دیگران را متقاعد کنند که در این آرمان شهر، حتما به تمام خواسته های خود با کمترین مشکل و تلاشی، خواهند رسید.

از این رو، چنین افرادی بدون برنامه شروع به بریدن مالی و اجتماعی از وطن خود برای رسیدن هرچه سریع تر به آرمان شهرشان می کنند و در این راه هم با عوارض بسیار شدید روانی، مالی، اجتماعی و فرهنگی در کشور مقصد مواجه می شوند.



به طور کلی، افرادی که با خودشان مشکل دارند و دارای مشکل های روان شناختی هستند، نمی توانند برای فرار از این مشکل ها، مهاجرت کنند چون هر جای دنیا هم که بروند، این مشکل ها را حتی شدیدتر و عمیق تر با خودشان می برند. مثلا کسی نمی تواند برای فراموش کردن عشق از دست داده خود، مهاجرت کند یا با مهاجرت امید به درمان افسردگی ای داشته باشد.

مهاجرت، هیچ گاه باعث برطرف شدن مشکل های فردی، روانی و اجتماعی نمی شود و هرچقدر که بی برنامه تر باشد، این مشکل ها را بیشتر تشدید خواهد کرد. بهتر است بدانید لازمه یک مهاجرت خوب و سالم، داشتن برنامه ریزی، مشورت با افراد با تجربه، هدف مشخص و درست کنار آینده نگری مناسب است. به علاوه، افرادی که قصد مهاجرت دائمی دارند، باید به صورت موفقی در کشور مورد نظرشان اقامت داشته باشند تا ببینند آیا قادر به پذیرش روانی فضای جدید هستند یا نه؟ در این صورت، مهاجرت می تواند خوب و بدون مشکل باشد.

مهاجرت هم خوب و بد دارد

مهاجرت به 2 نوع خوب و بد تقسیم می شود. مهاجرت های خوب، مهاجرت های بابرنامه ای هستند که برای تکامل فرد انجام می شوند. این در حالی است که بی برنامگی و بی هدفی در مهاجرت های بد، باعث انحطاط فرد در زمینه های مختلف روانی، مالی و اجتماعی می شود. ما در مهاجرت های خوب با عوارض روانی جدی مانند افسردگی یا از دست اعتماد به نفس مواجه نیستیم و اگر هم این عوارض برای فرد به وجود بیایند، بسیار کوتاه مدت و گذرا خواهند بود، اما یکی از مهم ترین اتفاق هایی که در مهاجرت های بد می افتد، بروز اختلال های شدید روان شناختی و اجتماعی در فرد مهاجر است.

یعنی امکان بروز افسردگی های شدید، به حاشیه رفتن، منزوی شدن، پوچ گرایی، اضطراب، اختلال خواب، مسخ فرهنگی، کاهش اعتماد به نفس یا حتی انکار اجباری مذهب در افرادی که مهاجرت بد می کنند، وجود دارد. کنار تمام این مشکل ها، گاهی ممکن است بازگشت به وطن هم چالش های اجتماعی و روانی مجددی برای فردی که مهاجرت بد داشته است، پیش بیاورد. به همین دلیل هم ما تاکید بر وجود برنامه ریزی و هدف برای مهاجرت داریم.

چه افرادی مهاجرت نکنند؟

سوالی که درباره مهاجرت، خیلی ها از ما روان پزشکان می پرسند، این است که چه افرادی نباید مهاجرت کنند؟ به طور کلی، ما به این گروه از افراد توصیه می کنیم تا تثبیت شرایط روانی خود، اقدام به مهاجرت نکنند:

•    افراد با اعتماد به نفس پایین
•    افراد مبتلا به اختلال های روان پزشکی شدید
•    افراد مبتلا به اضطراب شدید
•    افرادی که ثبات هیجانی ندارند
•    افسرده ها و افرادی که سابقه خودکشی داشته اند.



در سن بلوغ بچه هایتان مهاجرت نکنید

دکتر کتایون خوشابی**: یکی از مهم ترین نکته هایی که باید پیش از تصمیم نهایی برای مهاجرت درنظر گرفته شود، توجه به سن افرادی است که قصد مهاجرت دارند. این سن، هم درباره زوج ها و هم درباره فرزندان آنها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به طور کلی، اگر قرار باشد مهاجرتی در طول زندگی صورت بپذیرد، بهتر است در سنین زیر 40 سالگی باشد.

مهاجرت در سنین بالای 40 سال، هم انطباق با محیط جدید را برای زوج ها سخت می کند و هم برای فرزندان آنها. البته باید توجه داشته باشیم در این میان، توجه به سن بچه ها هنگام مهاجرت از اهمیت بالاتری برخوردار است.  هرچه سن بچه ها هنگام مهاجرت کمتر باشد، شانس کنار آمدن و سازگاری با محیط جدید هم برای آنها ساده تر خواهدبود.

از طرف دیگر ، وقتی والدین با بچه های کم سن خود مهاجرت می کنند، یادگیری زبان دوم و پیدا کردن شبکه اجتماعی و دوستانی در محیط جدید را هم برای آنها ساده تر خواهندکرد. بدیهی است بچه ها با مهاجرت، شبکه اجتماعی، دوستان، اطرافیان، اتاق و حتی اسباب بازی های خود را از دست می دهند.

از این رو، مهاجرت می تواند به عنوان یک منبع استرس بزرگ برای والدین و کودکان آنها باشد. این در حالی است که پایین بودن سن بچه ها، کنار آمدن با وضعیت، محیط و افراد جدید را برای آنها راحت تر و استرسشان را هم کمتر می کند.



نکته دیگری که باید به آن اشاره کنیم، این است که بدترین سن برای مهاجرت بچه ها، سن بلوغ است. اگر خانواده ای تصمیم بگیرد در سن بلوغ فرزندان خود مهاجرت کند، بیشترین آسیب روانی را به آنها خواهد رساند. درواقع، امکان مواجهه با شوک فرهنگی ناشی از اختلاف فرهنگی کشور محل زندگی با کشور مقصد، در بچه هایی که در سن بلوغ مهاجرت می کنند، وجود دارد. گاهی این شوک فرهنگی و عوارض ناشی از آن مانند افزایش سطح اضطراب، افسردگی، اختلال در برقراری ارتباط با دیگران و مشکلات عاطفی، می توانند برای بچه های در سن بلوغ جبران ناپذیر باشند.

در نهایت والدینی که قبل از سن مدرسه رفتن بچه ها به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند، بدانند اعتماد به مهدهای کودک کشور مقصد و سپردن بچه ها به آنها، از اصول عقلانی مهاجرت و ایجاد شرایطی برای سازگاری بیشتر کودک با محیط جدید است. اگر بچه ها بلافاصله پس از مهاجرت به مهدهای کودک کشور مقصد بروند، از همان ابتدا می توانند سازگاری با محیط جدید و آموزش زبان دوم را یاد بگیرند. شاید رفتن به مهدکودک در روزهای اول پس از مهاجرت برای بچه ها کمی سخت باشد اما انطباق با شرایط جدید برای بچه هایی در این سن، بسیار ساده تر از آن چیزی است که ما فکرش را می کنیم.

*روان پزشک، عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

**فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی