پاسخ گویی به «اسمشو نبر»ها : برای پدر و مادرهای امروزی که همیشه در برابر این ...

برای پدر و مادرهای امروزی که همیشه در برابر این موضوعات سکوت کرده اند، پاسخ دادن به سوال ها و رو به رو شدن با کنجکاوی های جنسی کودکشان آسان نیست. ماهنامه همشهری تندرستی: «اسمشو نبر»هایی که شاید شما هم تا بزرگ سالی چیزی از آن نشنیده و بر زبان نیاورده بودید، می تواند تکلیف خیلی چیزها را در زندگیتان روشن کند. بعید نیست شما هم صحبت در مورد یافتن پاسخی برای سوالات جنسی را سال های سال به تعویق انداخته باشید و مثل بسیاری افراد دیگر، سوال هایتان را پشت هاله ای از شرم و تردید پنهان کرده باشید.

برای پدر و مادرهای امروزی که همیشه در برابر این موضوعات سکوت کرده اند، پاسخ دادن به سوال ها و رو به رو شدن با کنجکاوی های جنسی کودکشان آسان نیست. اگر شما هم در جریان رشد کودکتان با سوال هایی که در گروه «اسمشو نبرها» جا می گیرند و کنجکاوی هایی که نمی دانید چطور باید در برابرشان بایستید، رو به رو شده اید، با دکتر فخری مرقاتی خویی، سکسولوژیست و مدرس دانشگاه علوم پزشکی تهران همراه شوید. او به شما می گوید که در جریان تربیت جنسی کودکتان باید چه ریزه کاری هایی را رعایت کنید.



کار، کار مغز است

از اینکه می شنوید فرزندتان از همان زمان تولدش رفتارهای جنسی را ابراز می کند تعجب نکنید. مغز تنها ارگانی است که یکبار و برای همیشه تشکیل می شود و از آنجا که منشا رفتارهای جنسی در انسان مغز است، باید بگوییم که همزمان با کامل شدن مغز، شکل گیری این رفتارها هم آغاز شده و به اشکال مختلف خود را نشان می دهند.

این در حالی است که برخی افراد به غلط تصور می کنند برزو رفتارهای جنسی تنها به دوره بزرگسالی مربوط می شود. عامل مهم متمایزکننده رفتار جنسی بزرگسالان با یک کودک، مربوط به شناخت انسان نسبت به رفتاری است که از او سر می زند. به عبارتی کودکان بعد از تجربه یک رفتار جنسی آن را می شناسند و از آن لذت می برند؛ در حالیکه فرد بالغ با آگاهی، یک رفتار جنسی را انتخاب می کند؛ گذشته از این، میزان و چگونگی درک کودک از آن لذت، کاملا متفاوت از یک فرد بالغ است و فرد بزرگسال رفتار جنسی را با شناخت کامل و عمیق تجربه کرده، اما کودک چنین تصوری از رفتارش ندارد، پس وقتی رفتاری جنسی را از سوی فرزندتان می بینید، وحشت نکنید و تنها به نشان دادن واکنشی مناسب برای آن رفتار فکر کنید.

چرا سکوت می کنیم؟

هرچقدر هم که در این مورد صحبت کنیم، باز هم نمی توانیم تابوی صحبت کردن در مورد موضوعات جنسی را بشکنیم. در حوزه سلامت جنسی و تربیت جنسی، والدین به دو دلیل محکم: 1) ترس و واهمه از تربیت غلط، 2) احساس عدم آمادگی برای رویارویی با مسائل جنسی کودکان؛ صورت مسئله را پاک می کنند و تربیت درست را هم اعمال نمی کنند.



از این موضوع می ترسیم

در جامعه ای که کمتر صحبتی از این موضوعات به میان می آید و با آن ها به عنوان حوزه ممنوعه برخورد می شود، این باور غلط که بچه ها نیازی به تربیت جنسی ندارند و دلیلی  برای پرداختن به این موضوع وجود ندارد شکل می گیرد. در حالی که والدین با این توجیه ها، از این واقعیت که کودکان هم موجوداتی جنسی هستند و از طرف دیگر بحث تربیت جنسی کودکان درواقع مفاهیم، رفتارها و انگیزه جنسی دوره بزرگسالی را در بر نمی گیرد، غافل می شوند.

از قدم برداشتن نترسید

یادتان برود که بچه ها هم موجوداتی جنسی هستند و طبیعی است که با پرسیدن سوالات و یا نشان دادن یک رفتار جنسی دست به اکتشاف بزنند و کنجکاوی شان را ارضا کنند. ناآگاهی شما از رفتار درست و ناتوانی تان در نشان دادن واکنش مناسب و دادن پاسخ مناسب به رفتار جنسی کودک می تواند چالش های زیادی را برای او ایجاد کرده و یک کنجکاوی طبیعی و ساده را به مشکلی و حل کردنش سخت و زمان بر است تبدیل کند.

انتظار می رود که کودکان بین سنین 3-5 سالگی اولین سوال هایی را که نشانه کنجکاوی جنسی هستند، مطرح کنند. البته پرسیدن این سوال ها از طرف کودکان الزامی و حتی نیست، اما اگر با آن ها مواجه شدیم، نباید تعجب کنیم یا آن ها را نشانه وجود مشکلاتی در تربیت و روان کودک بدانیم. فراموش نکنید که در جوامع بدون آموزش جنسی مدون ویژه کودکان جای تعجب ندارد که کودکی 7-8 سال، سوالی از مادرش بپرسد که انتظار می رفت در 3 سالگی بپرسد! در چنین شرایطی طبیعی است که والدین در شرایط سخت تری قرار بگیرند، چرا که جوابی که به آن سوال می توانند بدهند، در 3 سالگی کودک را قانع می کرده اما مسلما کودک 8 ساله را قانع نخواهد کرد.



چرا من در عروسی تان نبودم؟

شاید با توضیح یک نمونه از سوالات جنسی کودکان، درک موضوع برایتان آسانتر شود. اولین سوالی که اغلب والدین با آن رو به رو می شوند، این است که  چرا من در عکس عروسی شما نیستم؟ این سوال که در صورت مواجه شدن با پاسخ نامناسب بارها و بارها به شیوه های مختلف تکرار می شود، برخی والدین را نگران می کند. بسیاری از این والدین نمی دانند با جواب غلط و نامناسب، شاید چند روزی کودک را از سد خود باز کنند، اما درواقع خود را به دردسر بزرگ تری می اندازند و در آینده مجبور به پاسخ گویی به سوالات دیگر کودکی که از جوابشان قانع نشده می شوند.

تو پیش خدا بودی؛ خدا تو را به دنیا آورد!

والدینی که از ترس گسترش کنجکاوی های کودک به او پاسخی نادرست می دهند، سه ماه بعد دوباره سوال قدیمی را از زبان کودکشان می شنوند و وقتی کودک می پرسد «پس من چطور درست شدم؟» گیج و سردرگم می شوند و با گفتن «خدا تو را درست کرده!» خود را به دردسر تازه ای می اندازند. 6 ماه بعد بچه ای که نمی تواند درک کند چطور خدا او را درست کرده و به این دنیا آورده، دوباره سوالش را تکرار می کند و فکر این موضوع را از سرش بیرون نمی کند. البته جواب های والدین همیشه به این گزینه ها محدود نیم شوند. برخی از آن ها با گفتن جملات عجیبی مثل «کلاغ ها تو را آوردند!» و... بچه را از ای هم سردرگم تر می کنند و با چنین پاسخ غیرمنطقی، یک سوال کودکانه ساده را به چالش بزرگی تبدیل می کنند.



من و پدرت تصمیم گرفتیم تو را به دنیا بیاوریم

بهترین جوابی که بچه ها برای سوال های جنسی می توانند از شما بگیرند، جواب های کوتاه، دقیق و درست است. شما قرار نیست فرزندتان را فریب بدهید، او را سرگردم تخیلات کنید و یا با گفتن جملاتی مثل «تو نباید به این چیزها فکر کنی!» او را سردرگم کنید. از طرف دیگر، لازم نیست هنگام مواجه شدن با این سوال ها، به فرزندتان زیست شناسی و علوم زیستی-  جنسی یاد دهید!بلکه تنها جواب سوال او را دقیق و کوتاه بدهید.

فراموش نکنید اگر کودکتان با جوابی که داده اید شما را به حال خودتان رها نکرد و به طور مداوم برای جواب گرفتن سراغتان آمد می توانید حدس بزنید که به او جواب مناسب سن و درکش را نداده یاد! پس کافی است به او بگویید «زمان عروسی ما تو هنوز به دنیا نیامده بودی!» یادتان نرود که بچه ها معمولا سوال های پیچیده نمی پرسند و اگر جواب مناسب را بشنوند، بیش از اندازه در مورد آن موضوع کند و کاو نمی کنند. البته انکار نمی کنیم کودکی که این جواب را می شنود، سه ماه بعد دوباره سراغ شما می آید و می گوید «پس من کجا بودم و چطور درست شدم؟» در چنین شرایطی، دلیلی برای نگران شدن وجود ندارد.

فرزند شما قرار نیست به حریم خصوصی شما و همسرتان وارد شود و ذهن بچه های 3 تا 5 ساله، اصلا وارد حوزه هایی که نگرانشان هستید، نمی شود. در این شرایط کافی است به او بگویید «پدر و مادرها خیلی دوست دارند بچه را به دنیا بیاورند. من و بابا هم چون خیلی دوست داشتیم تو را داشته باشیم، تصمیم گرفتیم تو را به دنیا بیاوریم.» اگر فرزندتان بلافاصله یا چند ماه بعد از شنیدن این جواب دوباره سراغتان آمد و گفت «من کجا بودم؟ و چگونه به دنیا آمدم؟» نگران نشوید. قرار نیست همه جزییات تولد را برایش تشریح کنید.

کافی است به کودکتان بگویید «تو در شکم مامان بودی، مامان به تو غذا داد بزرگ شدی! بعد هم دکتر کمک کرد از شکم مامان خارج شدی.» انتظار نداریم کودکان زیر 6 سال برای نحوه خروج نوزاد کنجکاوی کنند و نیازی هم نیست شما والدین در آموزش پیش دستی یا شتاب زدگی کنید! اما اگر در سال های بعد فرزندتان سراغ شما آمد و در این مورد کنجکاوی کرد، می توانید به او بگویید «بدن مامان ها کانالی دارد که بچه ها از آن بیرون می آیند.»

چرا اینجا اینجوریه؟

بعد از سه سالگی رفتار جنسی فاحشی که از کودکان سر می زند توجه به بدن عریان دیگران و نیز نشان دادن بدنش به دیگران است. آن ها کنجکاوی شان در این مورد را بر بدن نزدیک ترین فرد زندگی شان که معمولا یکی از والدین است معطوف می کنند.



باید حواسش را پرت کنید

گرچه پرت کردن حواس می تواند رفتار موثری باشد اما در کودکان، صرفا انحراف توجه نیست که به حل مسئله کمک می کند، بلکه انحراف ذهن کودک از رفتار جنسی با استفاده از رفتارهای مناسب جایگزین می تواند شما را به هدفتان نزدیک کند. برای مثال وقتی کودک چندماه شما به محض باز شدن پوشک دستش را به سمت اندام های تناسلی اش می برد، می توانید دست هایش را گرفته، ببوسید و توجه او را به موضوعی دیگر جلب کنید.

نباید شرمنده اش کنید!

اگر کنجکاوی جنسی فرزندتان به این شکل بروز پیدا کرد، به جای شرمنده کردنش، با آرامش به او قوانین را آموزش دهید. به جای اینکه به بچه ای که با بدن عریان از توالت بیرون آمده و خودش را به مهمان هایتان نشان داده بگویید «چرا عیبت را به دیگران نشان دادی!» و او را تنبیه و سرزنش کنید، می توانید کودکتان را بغل کنید، دوباره به توالت برگردانید و به او یادآوری کنید که باید لباسش را در همان مکان بپوشد و دوباره تکرار کنید که «قبلا نگفته بودم نباید جای خصوصی بدن را به کسی نشان داد؟»

به عبارت دیگر شما برای تربیت جنسی کودکتان سراغ سرزنش و تنبیه بدنی یا کلامی نمی روید، بلکه رفتارهای جایگزین را جست و جو می کنید. یادتان نرود که تنبیه کردن کودک، درست به اندازه رهاکردنش می تواند آسیب زا باشد. شما قرار نیست به خاطر طبیعی بودن رفتار کودکتان، او را به حال خودش بگذارید، گرچه رفتارش طبیعی است، اما تکرار آن رفتار غیرطبیعی است.