رکورد عجیب ایران در جهان : ایران در حال حاضر 33 بانک دارد با 21 هزار شعبه. ...

ایران در حال حاضر 33 بانک دارد با 21 هزار شعبه. این در حالی است که ترکیه با 49 بانک تنها شش هزار و 500 شعبه بانکی دارد. کشور پهناور پاکستان نیز 38 بانک با 8 هزار و 300 شعبه در اختیار دارد. گفته می شود تعداد شعب بانکی در ایران بیشتر از کشور نفت خیز عربستان و کشور تجارت محور امارات است.



روزنامه هفت صبح: در راسته جمهوری که شاید بتوان آن را خیابان بانک ها نامگذاری کرد بیشتر از مغازه ها توجه تان به بانک های مختلف جلب می شود. اهالی یوسف آباد هم هر روز شاهد تولد یک بانک جدید در منطقه خود هستند. بانک هایی که با تغییر کاربری سایر املاک تجاری ایجاد شده اند. یک روز گلفروشی دو دهنه بزرگ تبدیل به بانک می شود و روزی دیگر فروشگاهی که بنا بود بوتیک لباس باشد. این موضوع در سایر خیابان های تهران نیز به وفور اتفاق می افتد. شعبه های بزرگ و کوچک بانکی اما همیشه پر مشتری و شلوغ به نظر نمی رسند. در یکی از بانک های خصوصی که شعبه بسیار بزرگ و خیره کننده ای در منطقه یوسف آباد تهران دارد تک و توک مشتری به چشم می خورد. حتی گاهی ممکن است خیال کنید، شعبه تعطیل است. این داستان درباره سایر بانک ها هم تکرار می شود. شعب شیک و زیبا و پرخرجی که حداقل مشتریان را دارد و این پرسش را برایت ایجاد می کندکه لزوم احداث آن شعبه چه بوده است؟

ایران رکورددار شعب بانکی در جهان

از سال 1304 خورشیدی که نخستین بانک ایرانی به احداث رسید تا سال 85 به طور میانگین هر سه سال، یک بانک در کشور ایجاد شد. پس از آن سرعت ایجاد بانک ها در ایران به یک ماه و نیم رسید.این افزایش خیره کننده سرعت تاسیس بانک ها در ایران، بانک مرکزی را به این فکر انداخت که از سال 90 قانونی تصویب کند تا برای ایجاد بانک های جدید محدودیت هایی قائل شود. جذابیت های بازار پول باعث شده بود هر موسسه و نهاد دولتی و خصوصی به فکر ایجاد یک بانک و در نهایت ایجاد یک صندوق اعتباری بیفتد و مشتریان را هر روز با نامی جدید در صنعت بانکداری مواجه کند.

ایران در حال حاضر 33 بانک دارد با 21 هزار شعبه. این در حالی است که ترکیه با 49 بانک تنها شش هزار و 500 شعبه بانکی دارد. کشور پهناور پاکستان نیز 38 بانک با 8 هزار و 300 شعبه در اختیار دارد. گفته می شود تعداد شعب بانکی در ایران بیشتر از کشور نفت خیز عربستان و کشور تجارت محور امارات است. به گفته علی سلیمانی، کارشناس بانکی، ایران بیشتر از بسیاری از کشورهای با درآمد متوسط به بالا و کشورهای شرقی برای ایجاد شعب بانکی هزینه کرده است. در کشور ما به ازای هر صد هزار نفر جمعیت 28 بانک وجود دارد.

بیشترین شعب از آن بانک های دولتی

بیشترین شعب بانکی در کشور از آن بانک های دولتی است. بانک ملی با 3 هزار و 299 شعبه در صدر قرار دارد. بانک صادرات با 3 هزار و 299 شعبه در صدر قرار دارد. بانک صادرات با 3 هزار و 149 شعبه و بانک تجارت با 3 هزار و 149 شعبه در رده های دوم و سوم قرار دارند. پس از آن بانک های کشاورزی، سپه، ملت، مسکن و رفاه کارگران بیشترین شعب را به خود اختصاص داده اند. از بانک های تازه تاسیس انصار در صدر بیشترین شعب موجود قرار دارد. بانک قرض الحسنه مهر ایران، توسعه تعاون و پاسارگاد در رده های بعدی قرار دارند.

سرمایه گذاری ملکی به اسم گسترش شعب

ایجاد شعب متعدد یکی از انتقادهای کارشناسان بانکی به شمار می رود. آنها می گویند ایجاد شعب جدید بهانه بانک ها برای زمین داری و توسعه املاک است. آنها این مسئله را انحراف از فعالیت های بانکداری می دانند و می گویند هزینه این کار از جیب مشتریان تامین می شود بی آنکه سود واقعی را به آنها برساند.

پرویز عقیلی نخستین بنیانگذار بانک خصوصی در ایران و مدیرعامل دو بانک کارآفرین و خاورمیانه با انتقاد به این مسئله می گوید اقتصاد بیمار باعث شده است که در سه، چهار دهه گذشته فعالیت بانکداری به شعبه زدن خلاصه شود و رقابت بانک ها تنها در توسعه شعب باشد به گونه ای که دور از انتظار نیست تعداد بانک ها و شعب بانکی در ایران کم کم به تعداد بقالی ها و سوپرمارکت ها برسد. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته شمار بانک ها و موسسات مالی رو به کاهش است.

او به تجربه شخصی خود در این مورد اشاره می کند و می گوید 20 سال پیش که من در آمریکا تحصیل می کردم 16هزار بانک در این کشور وجود داشت اما در حال حاضر تعداد این بانک ها به شش هزار مورد رسیده است.این به آن معنا نیست که این بانک ها ورشکست شده اند، آنها ادغام شده اندو بنگاه های مالی قدرتمندتر و قوی تری تشکیل داده اند.

روند احداث شعب بانکی در کشورهای پیشرفته نیز سیر کاهشی دارد زیرا این کشورها به جای هزینه کردن سرمایه برای احداث شعب، نگهداری آنها و حقوق کارمندان ترجیح می دهند سرمایه ها را در فعالیت های بانکداری هزینه کنند و کارهای جاری شعب بانکی را به بانکداری الکترونیک ارجاع دهند.

سلیمانی کارشناس بانکی دلیل گرایش بانک ها به توسعه شعب خود را سرمایه گذاری در بخش زمین و ملک می داند و می گوید رشد شعب بانکی در ایران بیشتر از نیاز اقتصاد کشور است. بانک ها به بهانه افزایش شعب، اقدام به سرمایه گذاری در بخش زمین و ساختمان می کنند.این در حالی است که مطابق تعریف جهانی، بانک ها باید سرمایه خود را در توسعه صنعت، خدمات و کشاورزی و ایجاد شغل هزینه کنند اما اقتصاد بیمار ایران باعث شده است فعالیت های بانکداری از تعریف اصلی آن منحرف شود و به سوی دلالی گرایش پیدا کند.

هادی حق شناس، کارشناس بانکی و نماینده دوره هفتم مجلس شورای اسلامی نیز به هفت صبح می گوید اقتصاد ایران یکی از 20 اقتصاد بزرگ جهان است که می تواند بازار بسیار سودآوری در بخش مالی و پولی داشته باشد اما کشور ما در 40 سال گذشته به صورت مداوم نرخ تورم دو رقمی را تجربه کرده است.

این گره های اقتصادی باعث شده است که بانک ها به جای سرمایه گذاری در فعالیت های تولیدی در بازارهای بی تاثیری مانند طلا و ارز سرمایه گذاری کنند. خرید زمین و ملک به بهانه اضافه کردن شعب نیز یکی از راه هایی است که بانک ها برای حفظ و توسعه سرمایه و دارایی های خود انتخاب کرده اند. این موضوع نوعی انحراف از فعالیت بانکداری به شمار می آید.

هزینه شعب جدید را مشتری ها می پردازند

رقابت بانک ها برای تاسیس شعب جدید در شرایطی اتفاق می افتد که سود پرداختی این بانک ها به سپرده های مشتریان خود تقریبا نصف نرخ تورم است. در شرایطی که کشور نرخ تورم حدود 40 درصدی راتجربه می کند، حداکثر سودی که بانک ها به سپرده های مشتریان خود می پردازند تنها 21 درصد است. این بانک ها برای پرداخت تسهیلات قرض الحسنه و وام به مشتریانشان نیز شرایط سختگیرانه ای لحاظ کرده اند.

شاهین شایان آرانی دیگر کارشناس بانکی در این زمینه به هفت صبح می گوید مشکلات سیستم بانکداری در ایران باعث شده است که به منافع مشتریان بی توجهی شود و بانک ها هزینه ضعف عملکرد خود، تاسیس شعب اضافی و حقوق کارمندان شان را از سپرده ها و سرمایه های مردمی تامین کنند.

این کارشناس ادامه می دهد این در حالی است که افزایش نرخ سود سپرده های بانکی نیز با محدودیت و موانعی روبروست زیرا اگر نرخ سود بانکی بدون کارشناسی و غیرحساب شده بالا رود به افزایش نرخ تورم در کشور دامن می زند. از طرفی اعمال سودهای غیرجذاب برای مشتریان سبب شده است که آنها از منافع واقعی سرمایه گذاری در بانک ها بهره چندانی نبرند و بانک ها همواره با خطر ریزش سرمایه مواجه باشند. همانطور که این موضوع در زمان ایجاد بحران در بازار طلا و ارز رخ داد و مردم ترجیح دادند به جای سرمایه گذاری در بانک ها، سرمایه های خود را به بازار طلا و ارز منتقل کنند.

با وجود تمام مشکلات بانکداری و سودهای غیرجذاب، هنوز بانک ها مهمترین گزینه برای مردمی هستند که سرمایه های کوچکی دارند یا سواد ناچیز اقتصادی به آنها اجازه نمی دهد که دارایی و پس انداز خود را در بخش های پرریسک تولیدی یا بازارهای ناآرام و غیرقابل پیش بینی سرمایه گذاری کنند. ثبات نرخ ارز در ماه های گذشته به بسیاری از صاحبان سرمایه های کوچک ضررهای بزرگ رسانده است و مردم را از خطر کردن ترسانده است. گویا نصف شدن ارزش دارایی تنها راه پیش پای مردمی است که سرمایه های کوچک دارند.

محدودیت های ایجاد شعب رعایت نمی شود

بانک مرکزی در بخشنامه های متعدد تاسیس بانک های جدید و ایجاد شعب بانکی را با محدودیت مواجه کرده است. براساس این بخشنامه ها متناسب با جمعیت هر منطقه نیاز به شعبه جدید بانکی ارزیابی می شود اما گویا بانک ها چندان به این قوانین پایبندی نشان نمی دهند. حق شناس در توصیف میزان پایبندی بانک ها به بخشنامه ها و ضوابط ایجاد شعبه جدید می گوید این انتظار مانند آن است که توقع داشته باشیم تمام رستوران های شهر به آیین نامه های بهداشتی پایبند باشند.