روایت این‌روزهای دو‌آیت‌الله : دو آیت‌ا... سالهاست که بر مدار سیاست ایران حضور ...
دو آیت‌ا... سالهاست که بر مدار سیاست ایران حضور دارند؛ دو وزنه که البته روی کفه ترازوی تاثیرگذاری برابر نیستند. دو آیت‌ا... که هر دو در سال 1313به دنیا آمدند یکی در شهریور و دیگری در بهمن، یکی در کرمان چشم به جهان گشود و آن دیگر در یزد. هریک مدعی کمک به دیگری در برهه‌‌ای از تاریخ هستند اما یکی سند ارائه می‌کند و دیگری سکوت! هریک از آنها خود را پاسدار ارزش‌ها می‌دانند یکی اما بر آنچه از ابتدا آموخته پافشاری می‌کند و دیگری تاکید بر پیش رفتن با واقعیات روز دارد.
حامیان یک آیت‌ا... در ادوار مختلف تغییر کرده است و در نهایت اکنون تنها یک گروه به دور او جمع شده‌اند که اکثریت را تشکیل می‌دهند و آن دیگر آیت‌ا... اما حامیانی دارد که سالهاست تغییرات زیادی نداشتند و سکوت در تفکرات ویژگی بارز این آیت‌ا... و حامیانش است.
آنچه نگاشته شد، روایتی ساده از آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی و آیت‌ا... مصباح یزدی است. دو آیت‌ا... که طی ماه‌های اخیر اختلاف‌سلیقه‌ها و روایت‌هایشان به عرصه رسانه‌ها وارد شده است، روندی که شاید مطلوب دو طرف هم نباشد اما تداوم آن منجر به رسانه‌ای شدن شده است و گریزی از آن نیست.
هاشمی سیاستمدار و مصباح ایدئولوگ نباید با یكدیگر مشکلی داشته باشند اما اختلافات از جایی آغاز می‌شود كه آیت‌ا... مصباح یزدی حضور در عرصه فعالیت‌های سیاسی را چاشنی تئوری‌پردازی می‌کند و به صورت علنی وارد عرصه می‌شود و هاشمی که به خوبی برنامه مصباح را پیش‌بینی کرده بود برخی تناقضات نظریات مصباح با سیاست ورزی انقلابی را یادآور می‌شود و در مواقعی که سخن در لفافه اثربخش نباشد مجبور به بیان علنی می‌شود. آنچه این روزها بیش از همه در چالش میان دو آیت‌ا... به چشم می‌خورد بازگشت به گذشته آنهاست بویژه دوران مبارزه با رژیم سابق و اعتماد امام خمینی(ره). مصباح یزدی از ورود به مسایل روز با ذکر نام آیت‌ا... هاشمی پرهیز می‌کند چرا که به‌خوبی به نقش‌آفرینی او در عرصه سیاست آگاه است و بهتر از آن واقف به شکست تفکر سیاسی خود در انتخابات‌های چندین سال اخیر چه آن زمان که احمدی‌نژاد را تا عرش بالا آورد و سپس از این حمایت‌ها پشیمان شد و چه دوره‌ای که جلیلی را تحت حمایت انتخاباتی در سال92 قرار داد و نتیجه‌ای کسب نکرد.
پس او به گذشته می‌رود تا شاید از آنچه که دیگر در اذهان باقی نمانده است روایت‌هایی داشته باشد که بتواند وزنه ترازوی خود را در مقابل هاشمی کمی تراز نماید. رقابت سیاسی آیت‌ا... مصباح‌یزدی و آیت‌ا... هاشمی از سال‌ها پیش به‌ویژه پس از انتخابات سال 84 و روی كار آمدن محمود احمدی‌نژاد پررنگ‌تر شد اما شاید مهم‌ترین اختلاف این دو حوزوی را بتوان به جایگاه مردم در اندیشه سیاسی آنان نسبت داد. آیت‌ا... مصباح‌یزدی در این باره رای مردم را مشروعیت‌‌‌‌بخش نمی‌داند و معتقد به الهی بودن مشروعیت حاكم اسلامی است. او رای مردم را مقبولیت می‌داند.
سایت شخصی آیت‌ا... مصباح به نقل از وی در تفسیرش از نگاه امام خمینی(ره) به شأن رای مردم نوشته است: «كسانی كه فرمایشات حضرت امام(ره) را در سخنرانی‌ها و كتاب‌هایشان دیده باشند، می‌دانند كه امام(ره) از لفظ حكومت اسلامی استفاده می‌كردند، اما از آنجا كه واقعه انقلاب در این جهان اتفاق می‌افتد و جهان می‌خواهد بداند چه حكومتی در ایران قرار است بر سركار بیاید، امام از ادبیات سیاسی روز استفاده كرده و منطقی را اتخاذ كردند كه مورد توافق و فهم دیگران باشد.» از سوی دیگر اما آیت‌ا... هاشمی درست نقطه مقابل نظر او را دارد و تفسیر دیگری از نگاه امام(ره) ارائه می‌دهد. او معتقد است كه جمهوریت نظام به اندازه اسلامیت نظام دارای ارزش است. هاشمی معتقد است براساس دیدگاه امام رای مردم تزئینی نیست و بر همین اساس امام تاکید داشتند که میزان رای ملت است.
اكنون دو انتخابات مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی آوردگاه جدیدی پیش روی این دو روحانی قرار داده است. آیت‌ا... مصباح به دنبال كسب كرسی‌های بیشتر یا حداقل حفظ كرسی‌هایی است كه هم‌اكنون نیز با نام اعضای جبهه پایداری در مجلس در اختیار دارد. شكست نامزد مورد حمایت او در انتخابات ریاست‌جمهوری 92 این كرسی‌ها را بیش از پیش برای آیت‌ا... قم‌نشین حائزاهمیت كرده است، از سوی دیگر اما هاشمی پیروزی بزرگی در این رقابت به دست آورد. او اكنون شاید چندان از بابت كرسی‌های مجلس نگران نیست و بیشتر در اندیشه كرسی‌های مجلس خبرگان است.
روایتی از پساانقلاب با عینک مصباح
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان در جایی دیگر به افرادی اشاره می‌کند که اسلام را به‌زعم وی به گونه‌ای دیگر می‌بینند، وی درباره آنها می‌گوید: «این دسته معتقد هستند اسلام و دین مردم وسیله‌ای بود تا شاه را ساقط کنیم، حالا خودمان جای شاه هستیم؛ مدتی خانواده پهلوی حکومت کردند و چون ما زندان رفتیم، زحمت کشیدیم و شکنجه شدیم حکومت حق ماست. دولتی هم که این افراد تشکیل می‌دهند همانند دولت‌‌های دیگری است که وجود دارد.» به طور واضح این سخنان کنایه به شخصیت‌هایی دارد که برای پیروزی انقلاب هزینه‌های زیادی دادند و یکی از مصادیق این سخن می‌تواند آیت‌ا... هاشمی باشد.
در این شرایط، سوالی مطرح می‌شود که آیا آیت‌ا... هاشمی تاکنون ادعاهایی اینچنینی داشته است که مصباح یزدی اینچنین گفته و مگر غیر این است که هاشمی بارها بر حق مردم بر اداره امور سخن گفته و هیچ فرد و گروهی را تنها صاحب انقلاب و کشور معرفی نکرده است؟ بلکه او مردم را همه کاره نظام می‌داند. به نظر می‌رسد اکنون او که خود به نقش مهم آیت‌ا... هاشمی آگاه است می‌خواهد او و امثال وی را اینگونه تعریف و اذهان را به سمت دیگری سوق می‌دهد اما در اینجا لازم است به اظهارات یکی از شاگردان سابق مصباح یزدی مراجعه شود.
حجت‌الاسلام محسن غرویان می‌گوید: «آیت‌ا...مصباح یزدی، مثل مقام معظم رهبری یا مثل شهید بهشتی و آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی، وارد متن کار‌های نظام و انقلاب نشدند و بیشتر به همان کار‌های حوزوی و علمی پرداختند.» در همین موضوع رضا صنعتی که نویسنده دو كتاب درباره مصباح و دو كتاب درباره هاشمی است و خود در زمره حامیان مصباح تعریف می‌شود به خاطره‌ای از دیدارش با هاشمی اشاره می‌كند: «وجه مشترك یک بحث که مطرح کردم، عدم همراهی آیت‌ا... مصباح با انقلاب بود.
من در آن جلسه اشكال كردم كه اعلامیه‌های متعددی از سال42 وجود دارد كه حاكی از همراهی آقای مصباح با نهضت است. آقای هاشمی گفتند: بله! من هم در خاطراتم به برخی از فعالیت‌های ایشان اشاره كرده‌ام اما این مربوط به یك مقطع خاص بود و بعد ادامه پیدا نكرد. من باز اشكال كردم كه حتی در سال‌های 56 و 57 اعلامیه‌هایی با امضای ایشان موجود است. آقای هاشمی پاسخ دادند: از سال 46 تا 56 چه چیزی هست؟! بعد اضافه كردند كه در سال‌های 56 و 57 خیلی‌ها همراه شدند: اما از 46 تا 56 چه؟!» این جملات نشان می‌دهد که هاشمی اسناد مهم و قابل استنادی دارد در مورد اتفاقات پیش از انقلاب دارد.
از تئوری‌پردازی تا سیاست‌ورزی
اما آیت‌ا... مصباح یزدی این روزها رویکردی را در باب سیاست‌ورزی آغاز کرده که برخی فعالان سیاسی که آشنایی قدیمی با فعالیت‌های وی دارند آن را رویکردی جدید می‌دانند. محمدرضا خباز از سیاسیون اصلاح‌طلب در این باره با آرمان به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
چرا در زمان حیات آیت‌ا... مهدوی‌کنی آنچنان زعامت سیاسی آیت‌ا... مصباح‌یزدی در جناح اصولگرا جدی گرفته نمی‌شد؟
دلیلش آن است که بعد از ارتحال آیت‌ا... مهدوی‌کنی، اصولگرایان فاقد محور شدند و در جست‌وجوی محور بودند. روزی خبرنگاران مجلس از من سوال کردند فکر می‌کنید بعد از آیت‌ا... مهدوی‌کنی این مسئولیت از سوی اصولگرایان به آیت‌ا... مصباح سپرده خواهد شد که پاسخ دادم تفاوت زیادی بین آیات مهدوی‌کنی و مصباح یزدی وجود دارد. اولین اختلاف این است که آقای مهدوی کنی در زمان قبل انقلاب از مبارزین بودند و از شاگردان امام که در این راه، فداکاری‌‌های زیادی کردند، زندان رفتند و شکنجه دیدند. مرحوم مهدوی‌کنی در دوران سخت قبل از انقلاب و در عالم ناامیدی، ایستادند و از انقلاب حمایت کردند.
به هر حال اصولگرایانی هستند که تمایل به قرار گرفتن در زیر چتر آیت‌ا... مصباح‌یزدی به عنوان لیدر سیاسی دارند.
به یک موضوع دیگر اشاره کنم تا شاید پاسخ این سوال را داده باشم. هر دو جریان اصولگرا و اصلاح‌طلب کشور افتخار تقلید و ارتباط معنوی داشتن با امام خمینی را داشته و دارند و خواهند داشت. چگونه ممکن است اصولگرایان حول شخصیتی جمع شوند که علایق عمیقی به حضور در جایگاه‌های سیاسی ندارد و با نیروهای به‌اصطلاح خط امام زاویه دارد. حامیان آقای مصباح یزدی باید به این سوال در کنار حمایت‌هایشان پاسخ دهند.
مگر آیت‌ا... مصباح‌یزدی در آن زمان به عنوان یکی از علما شناخته نمی‌شد؟
درست است. روزی که بحث آقای مصباح یزدی در مجلس مطرح شد به خبرنگاران گفتم صحیفه نور را جستجو کنند و ببینند آیا نامی از ایشان هست یا نه و این در صورتی است که ایشان در آن زمان از بزرگان حوزه بودند. من از آقای مصباح یزدی این سوال را دارم دلیل این مساله چیست؟
شاید اسم برخی دیگر از شخصیت‌های کشور هم در صحیفه نباشد.
نام همه مقامات حداقل یکبار ذکر شده است از جمله مقام معظم رهبری، شهیدان بهشتی و مطهری و همچنین آیت‌ا... یزدی و اعضای شورای نگهبان و دیگران که نام برخی دو سه بار و برخی دیگر حتی بیشتر نامشان آمده است. همین جمله معروف «هاشمی زنده است تا نهضت زنده است» جمله کوچکی نبود و امام(ره) این جمله را به هیچ شخص دیگری نگفتند. حالا چطور ممکن است فردی که امام درباره او با این عزت و کرامت سخن می‌گفتند را همتراز با افرادی کنیم که حتی یکبار نامشان در در صحبت‌ها، بیانیه‌ها و مکالمات نیامده است.
به نظر می‌رسد آقای مصباح از آن چهره تئوری‌پرداز به چهره‌ای سیاسی تبدیل شده است و شاید یکی از دلایل اختلافات را باید در ابعاد سیاسی وی جست‌وجو کرد.اینطور نیست؟
در این حوزه هم حرف فراوان است و تنها به یک موضوع که تفاوت آقای هاشمی با آقای مصباح را هویدا می‌کند اشاره می‌کنم. آقایان هاشمی و مصباح از خبرگان تهران هستند. در دور گذشته چه تعداد رای به آقای هاشمی و چه تعداد به آقای مصباح یزدی داده شد؟ رای مردم معنادار است. مردم با رای بالا به هاشمی خبرگی ایشان را بیشتر از دیگران تایید کردند.
در نهایت
با این اوصاف باید دید در انتخابات مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی در اسفند ماه جاری، «رای مردم» چه سرنوشتی پیش روی این دو روحانی سیاستمدار و حامیان و همفکران آنها قرار خواهد داد.
اخبارسیاسی - ارمان
ویدیو : روایت این‌روزهای دو‌آیت‌الله