دلایل اصلی پایین بودن دستمزد در ایران : از نگاه نایب رئیس كانون عالی انجمن‌های ...
از نگاه نایب رئیس كانون عالی انجمن‌های صنفی كارگران ایران موانع پایین بودن دستمزد در ایران باید شناسایی و ریشه‌یابی شود و دولت و مجلس راهكارهای لازم را در این خصوص پیش‌بینی كنند تا سهم دستمزد در كارگاه‌ها به آن مقداری برسد كه باید باشد و هزینه‌های زائد در بخش‌های تولید و بهره‌وری حذف شود و به سمت مزد سوق یابد. روزنامه آرمان: بررسی‌ها نشان می‌دهد كه در سال‌های پس از انقلاب اسلامی، نرخ رشد حداقل دستمزد تقریبا معادل نرخ رشد تورم بوده است به عنوان مثال حداقل دستمزد در ایران از سال 1358 تا 1389 به‌طور متوسط سالانه حدود 2/18 درصد رشد داشته و نرخ تورم نیز متوسط 8/18 درصد رشد كرده است اما با وجود نزدیكی این دو به نظر می‌رسد كه فاصله بین حداقل دستمزد و تامین معاش خانوارهای ایرانی هر سال سخت‌تر شده است. به نحوی كه اگر در سال‌های نه چندان دور یك نفر می‌توانست به تنهایی با داشتن یك شغل تامین‌كننده هزینه‌های خانواده خود باشد اكنون با داشتن دو یا سه شغل است كه از عهده خرج و مخارج زندگی برمی‌آید.
اسفند ماه سال گذشته بود كه در جریان تعیین دستمزد سال 93 تشكل‌های كارگری پیشنهادات و مدل‌های مختلف تعیین مزد را مطرح كردند اما به دلیل نبود فرصت كافی در آن زمان وزیر تعاون، كار و رفاه اجتماعی پیشنهاد كرد این مدل‌ها در قالب یك كارگروه تخصصی از ابتدای امسال مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. در خلال موضوع با تلاش معاونت روابط كار وزارت كار، كارگروه تخصصی مزد و بهره‌وری شكل گرفت و مقرر شد تا در نخستین جلسه، الگوی جدیدی برای تعیین و پرداخت دستمزد مشمولان قانون كار طراحی شود.
نخستین جلسه كارگروه
هفته گذشته نخستین جلسه كارگروه مزد و بهره‌وری با حضور نمایندگان تشكل‌های كارگری، كارفرمایی و دولتی برگزار شد و كمیته 9 نفره‌ای ماموریت یافت تا كار طراحی مدل جدید تعیین دستمزد را آغاز كند؛ مدلی كه بر خلاف بهره‌وری نیروی كار، رویكرد پرداخت بر مبنای بهره‌وری كارگاه‌ها و كارخانه‌ها را دنبال می‌كند و ویژگی‌های آن به گونه‌ای است كه تورم را افزایش نمی‌دهد. وزارت كار به شدت مصمم است تا طراحی این مدل به نحوی صورت گیرد كه سهم مزد در قیمت تمام شده بالا برود و موجب بروز تورم نشود.
این مدل جدید كه ساختار دستمزد كارگران را می‌شكند دو شاخصه اصلی دارد: اول اینكه هزینه‌های زائد تولید را كاهش می‌دهد و دوم این هزینه‌ها را به سمت مزد سوق می‌دهد و به سهم دستمزد اضافه می‌كند. ابوالفضل فتح‌اللهی - نایب رئیس كانون عالی انجمن‌های صنفی كارگران ایران - در این‌باره می‌گوید: قرار است ساختار دستمزد شكسته و یك ساختار جدید ارائه شود كه در صورت تغییر و اصلاح این ساختار، از این پس یك مبنای اساسی به عنوان مبنای تعیین مزد در شورای عالی كار و همه ادوار سال دنبال خواهد شد. وی می‌افزاید: اگر بررسی كنیم كه چرا در یك بنگاه اقتصادی سهم كمتری از درآمد به دستمزد اختصاص می‌یابد می‌بینیم كه هزینه‌هایی به اسم دلالی و واسطه‌گری وجود دارد كه به بخش تولید و كارفرمایان تحمیل می‌شود در صورتی كه اگر این هزینه‌های زائد از بخش تولید حذف و به سمت دستمزد سوق داده شود، سهم دستمزد افزایش می‌یابد.
شناسایی موانع
از نگاه نایب رئیس كانون عالی انجمن‌های صنفی كارگران ایران موانع پایین بودن دستمزد در ایران باید شناسایی و ریشه‌یابی شود و دولت و مجلس راهكارهای لازم را در این خصوص پیش‌بینی كنند تا سهم دستمزد در كارگاه‌ها به آن مقداری برسد كه باید باشد و هزینه‌های زائد در بخش‌های تولید و بهره‌وری حذف شود و به سمت مزد سوق یابد. وی می‌گوید: وزارت كار در تلاش است تا كارگران رضایت شغلی و انگیزه فعالیت در محیط كار داشته باشند و در كنار آن تولید هم بهبود یابد. به گفته فتح‌اللهی اگر افزایش بازدهی اقتصادی را در كنار بهبود تولید داشته باشیم و هزینه‌های زائدی كه به كارفرما تحمیل می‌شود به سمت دستمزد سوق دهیم در آن صورت كارگران دنبال شغل دوم نمی‌روند و سهم دستمزد هم افزایش پیدا می‌كند. به گزارش ایسنا، هم اكنون سهم دستمزد در بسیاری از كشورهای اروپایی و آمریكایی بین 40 تا 50 درصد است. تردیدی نیست كه پایین بودن سطح دستمزد میزان بهره‌وری را كاهش می‌دهد. بررسی شاخص‌های بهره‌وری نیروی كار در سطح بین‌المللی حاكی از آن است كه ایران در این زمینه از جایگاهی كه باید برخوردار نیست و بیش از آنكه نیروی انسانی در تولید نهایی نقش آفرین باشد منابع طبیعی و زیرساخت‌ها تاثیرگذار بوده است.
شناسایی عوامل
علی خدایی - مشاور كانون عالی شوراهای اسلامی كار كشور - علت اصلی پایین بودن دستمزد در ایران را موانع قانونی پیش روی كارگران ایرانی می‌داند. از نگاه خدایی عمده‌ترین دلیل عقب افتادگی دستمزد كارگران در كارگاه‌ها، عدم اجرای قانون‌های حداقلی است و نرخ بالای بیكاری دست كارفرمایان را برای اخراج كارگر به راحتی بازگذاشته است. پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهد كه ارتباط معناداری بین مهاجرت افراد تحصیلكرده با سطح توسعه و درآمد سرانه كشور وجود دارد، پایین بودن سطح دستمزد در كشور پیامدهای سوء و جبران‌ناپذیری به دنبال دارد كه پدیده فراز مغزها از جمله عوارض آن به شمار می‌رود. بسیاری از متخصصان و افراد ماهر و تحصیلكرده كشورمان به دلیل پایین بودن سطح دستمزد اقدام به مهاجرت می‌كنند و تحصیل و كار در كشورهای دیگر را به دلیل وجود امكانات و پرداخت دستمزدهای بالا ترجیح می‌دهند.
در همین زمینه عبدا... مختاری - فعال كارگری - با هشدار نسبت به اثرات پایین بودن حقوق و دستمزد در ایران، می‌گوید: پایین بودن دستمزد موجب كاهش قدرت خرید و انگیزه كار می‌شود در نتیجه كیفیت كالا تنزل می‌یابد و به همان نسبت متقاضی برای خرید و مصرف آن در بازار كم می‌شود. وی می‌افزاید: دستمزد كارگر در تولید در برابر هزینه‌های آب و برق و عوارض و مالیاتی كه كارفرما در قبال تولید می‌پردازد به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. به اعتقاد مختاری كارگر در قبال كاری كه انجام می‌دهد ایجاد تولید كرده است بنابراین دستمزدش سربار نیست و كارفرما نباید از افزایش دستمزد نیروی كار خود برنجد چون همان‌طور كه یك كارگر بیكار بدون سرمایه دارای كار نیست كارفرما هم بدون نیروی كار سرمایه‌اش قابل تولید و بهره‌وری نیست.
ویدیو : دلایل اصلی پایین بودن دستمزد در ایران