تقویم تاریخ - 14 تیر : 527م:قباد یكم، شاه ساسانی ایران، پس از عقب راندن خزرها ...
527م:قباد یكم، شاه ساسانی ایران، پس از عقب راندن خزرها به آن سوی رود ولگا و بازگرداندن نظم و آرامش به قفقاز شمالی، در ژوئیه سال 527 میلادی (طبق محاسبه تقویم نگاران، پنجم ژوئیه) دستور بازسازی شهر دربند (واقع در داغستان امروز و تلفظ كنونی: دربنت) را صادر و بودجه لازم را اختصاص داد. قباد خسروانوشیروان ولیعهد خود را به عنوان ناظر بر این نوسازی تعیین كرد. خسرو در دوران پادشاهی خود هم بر استحكامات این شهر افزود و آن را آبادتر كرد. داریوش بزرگ و شاپور یكم (پسر اردشیر پاپكان) در سنگنبشته های خود، مناطق ایرانی قفقاز را ذكر كرده اند. شهر دربند میان دریای مازندران و كوههای قفقاز در تنگه ای به عرض سه كیلومتر قرار گرفته و پادگان ایرانی آن قرن ها مانع ورود اقوام مهاجر (آوارها، خزرها و ...) به قلمرو ایران و روم می شد و امپراتوری روم بابت این عمل، هرساله به ایران مقداری طلا می داد. منطقه داغستان كه اینك یك ایالت (جمهوری خودمختار) فدراسیون روسیه است در طول حكومت ساسانیان، علاوه بر حكمران غیر نظامی یك مرزبان (ژنرالی با درجه اسپهبد) داشت كه عملا مقام برتر منطقه بود. مرزبانان قفقاز پس از حمله عرب، بمانند مرزبانان «فرارود» سازمانهای خود را منحل نكردند بلكه مستقلا و یا با كمك حكمرانان ایرانی محل تا زمان صفویه بكار ادامه دادند. ایستادگی آنان در سال 728 میلادی در برابر حمله عرب كه قصد ورود به داغستان امروز را داشتند مشهور است و گور مقتولان این ایستادگی كه به «چهل قهرمان» معروفند هنوز مورد احترام است.
1813م:«جان ملكم John Malcolm» كه به پاس خدماتش به دولت متبوع خود انگلستان لقب «سر Sir» گرفته است پنجم ژوئیه سال 1813 تالیف خود «تاریخ ایران» را كه كلا حدود هزار صفحه است و آن را در هند تكمیل كرده بود به دست چاپ داد ولی تاریخ انتشار نسخه های اصلی، كه از آن به جای مانده «سال 1815» را نشان می دهد كه از آن چنین بر می آید كار چاپ و صحافی نزدیك به دو سال طول كشیده بود.
«سرجان ملكم» یك «نظامی- دیپلمات» بود كه از سال 1800 میلادی تا 1810 سه بار به عنوان مامور دولت انگلستان به ایران آمده بود. انگیزه او در نوشتن این كتاب كه قسمتهایی از آن، مخصوصا آن قسمت كه درباره رفتار و روانشناسی ایرانیان است به عنوان «راهنمای» دولت های اروپایی (غرب) بكار رفته و مدّ نظر آنها بوده است هنوز به درستی شناخته و روشن نیست.
1951م:برغم حضور دكتر مصدق نخست وزیر وقت در جلسه دادگاه بین المللی لاهه و مدافعات بعدی وكیل بلژیكی ایران، پنجم ژوئیه 1951 دادگاه لاهه به سود شاكی پرونده (دولت انگلستان) و بر ضد ایران رای داد!. ترومن رئیس جمهوری وقت آمریكا از حزب دمكرات برای حل مسئله از طریق تراضی طرفین، ده روز بعد اورل هریمن دیپلمات آمریكایی را برای مذاكره با دكتر مصدق به تهران فرستاد كه نخست وزیر وقت، ملی شدن صنعت نفت ایران را عملی پایان یافته اعلام كرد و حاضر به سازش نشد، تهدید انگلستان كه مسئله را در شورای امنیت مطرح خواهد كرد دست کم گرفت و بعدا نیز مناسبات ایران با انگلستان را قطع كرد.
1687م:ایزاك نیوتن دانشمند انگلیسی (1643 ـ 1727) پنجم ژوئیه 1687 تالیف مهم خود «اصول ریاضی فلسفه طبیعی» را منتشر ساخت. وی با توسل به قواعد كپلر و حركت ستارگان، نیروی جاذبه و 3 قاعده حركت را كه پایه علم «مكانیك» هستند (در مورد اجسام متحرك بر روی كره زمین) به دست داد. او با تجزیه نور خورشید از طریق عبور دادن آن از منشور، همچنین ثابت كرد كه آن نور (اصطلاحا سفید) از طیفی از انوار به وجود می آید كه دارای طول موج مختلفند. نیوتن همچنین كلكولس (حساب فاضله) تكمیل شده را ارائه داد.
1895م:گوگلیلمو مارکونی (1874 ـ 1937) ایتالیایی در سال 1895 و یک سال پس از درگذشت فردریک هرتز آلمانی و با استفاده از تجربه او روی امواج الکترومانیتیک موفق به استفاده از این امواج در انتقال پیام و ساخت بی سیم شد. وی که اطاق زیر شیروانی خانه اش (اتک=اتیک و با تلفظ آمریکایی: ادک)را تبدیل به آزمایشگاه فیزیک کرده بود بعدا به انگلستان رفت و به تکمیل اختراع خود پرداخت و دوم ژوئیه 1897 اختراع «بیسیم» را در لندن به نام خود به ثبت داد. از این اختراع نخست در ارسال تلگرام و سپس سخن پراکنی استفاده شد و رادیو بوجود آمد.
1934م:چهارم ژوئیه 1934 (پنجم ژوئیه به وقت تهران) ماری کوری دانشمند فرانسوی فیزیک که به اتفاق شوهرش «پیر» در سال 1898 موفق به کشف عنصر رادیواکتیو «رادیوم» شده و در طول چهار سال بعد از آن به تکمیل کشف خود پراخته بودند درگذشت.
"پیر کوری" شوهر ماری قبلا در یک حادثه رانندگی کشته شده بود. این زن و شوهر دانشمند در سال 1903 برنده جایزه نوبل فیزیک شده بودند.
2009م:فیلیپ کورتین تاریخدانی که نیم قرن از عمر خودرا صرف پژوهش درباره انتقال نزدیک به ده میلیون برده سیاهپوست از آفریقا به قاره آمریکا کرد و به تشریح جزئیات این بزرگترین و غم انگیز ترین تجارت انسان در بیش از ده کتاب پرداخت که داستان نگاران و سینماگران به یافتن سوژه از میان آنها سرگرم شده اند 15 ژوئن 2009 در 87 سالگی درگذشت. پیش از تلاش پروفسور کورتین، بسیاری از نکات حساس این تجارت انسان در پرده ابهام بود. وی ضمن پژوهش های خود از چند شورش سیاهپوستان که در آفریقا و عمدتا آفریقای غربی شکار و با کشتی به قاره آمریکا منتقل می شدند پرده برداشته که سه چهار مورد آن در میان راه و در کشتی های حامل برده صورت گرفته بود. کورتین برای یافتن جزئیات این جنایت که حدود 250 سال طول کشیده بود 48 سفر به قاره آفریقا و کشورهای آمریکای لاتین و جزایر کارائیب کرده و آرشیوها و گزارش های ناخدایان کشتی ها را خوانده بود. بیشتر این تجارت توسط پرتغالی ها صورت گرفته بود.
2004م:در تفسیر و اظهار نظرها در باره فیلم مستند «فارنهایت - ناین ایلون» ساخت مایكل مور كه نمایش آن از اواخر ژوئن 2004 آغاز شده بود سخن از یك انقلاب در صنعت فیلم سینمایی به میان آمده بود.
طبق این تفسیرها، ابتكار «مایكل مور»، سینما و ژورنالیسم را كه دو پیكر، از مجموعه رسانه های همگانی هستند به صورت یك رسانه واحد درآورده است و گفته شده است؛ كار او كه یك پدیده تازه بود اقتباس و دنبال خواهد شد و در آینده نمونه های دیگر فیلمهای سینمایی از این دست به بازار خواهد آمد كه از تلفیق گزارشهای مستند و مصاحبه با افراد حقیقی و نمایش صحنه های واقعی با هدف مشخص، و تحت عنوان یك سوژه تولید خواهند شد و این، چیزی جز ازدواج ژورنالیسم و صنعت سینما نیست و نسل نو خواهان مشاهده واقعیات است تا تخیل. این نسل بیش از نسلهای گذشته مشكلات سیاسی ـ اجتماعی را لمس می كند و در جستجوی یافتن ریشه آنها و شناخت مسئول و یا مسئلان است.
1770م:جنگ دریایی سه روزه «چشمه» میان ناوگان روسیه و عثمانی در دریای اژه از پنجم ژوئیه (15 تیرماه) 1770 آغاز شد و آخر وقت هفتم ژوئیه این سال با شكست سخت ناوگان عثمانی پایان یافت و دولت روسیه خبر این پیروزی را توسط یك فرستاده ویژه به دولت ایران اطلاع داد كه در تاریخ، اقدامی تعجب برانگیز توصیف شده است. در آن زمان برای سیاست خارجی دولت روسیه دو هدف در اولویت قرار داشت؛ یكی گرفتن سهم در منطقه مدیترانه و دیگری رسیدن به آبهای اقیانوس هند تا در سلطه بر ملل فاقد توپ دورزن و ناو توپدار از سایر استعمارگران اروپایی عقب نماند. تزار وقت برای رسیدن به هدف یكم، ناوگان خود را برای جنگ با عثمانی، از بالتیك به دریای اژه فرستاده بود كه نتیجه اش نبرد دریایی چشمه بود.
1811م:ونزوئلا پنجم ژوئیه 1811 به همت سیمون بولیوار، به عنوان نخستین سرزمین آمریكای لاتین كه از استعمار اسپانیا خلاص می شد اعلام استقلال كرد كه روز ملی این كشور است. ولی این استقلال دیری نپایید و اسپانیا بولیوار و یاران او را فراری داد.
بولیوار پس از دیدار از اروپا، این بار با توسل به جنگ اسپانیا را از ونزوئلا و چند سرزمین دیگر امریكای لاتین بیرون راند. با این كه اسپانیا از 1821 دیگر توان جنگ با بولیوار را نداشت، استقلال ونزوئلا از سال 1823 صورت عمل به خود گرفت.
1830م:دولت فرانسه در سال 1830 در صدد تصرف الجزایر بر آمد و پنجم ژوئیه این سال شهر الجزیره و مناطق اطراف آن را گرفت ولی برای استعمار همه الجزایر مجبور شد چهل سال جنگ كند كه 17 سال، قهرمان بزرگ این جنگ عبدالقادر (1883 - 1808) فیلسوف صوفی و اندیشمند الجزایری بود که لقب قهرمان ملی الجزایری ها را به دست آورده است.
الجزایر كه از سال 106 پیش از میلاد جزیی از قلمرو امپراتوری روم شده بود اواخر قرن هفتم میلادی ضمیمه ممالك اسلامی شد و پس از آن نیزهرچند وقت یك بار زیر نگین عثمانی و یا قدرتهای اروپایی قرار می گرفت، اما از نوعی خود مختاری و فدراسیون قبایل برخوردار بود. این قسمت مدیترانه، از دیر زمان سواحل نا امنی داشت كه مرکز فعالیت باجگیران دریایی بود و این گروه سرانجام از ناوگان آمریكا و بعدا انگلستان شكست خوردند. در آغاز قرن نوزدهم یهودیان و تجار الجزایری به ناپلئون امپراتور فرانسه وام نقدی داده بودند كه پس از تبعید ناپلئون، پول خود را از دولتهای وقت فرانسه مطالبه می كردند و چون در دهه سوم قرن 19 در وصول طلب خود سماجت كردند شارل دهم پادشاه وقت فرانسه در صدد تصرف الجزایر بر آمد و به این سرزمین كه به محاذات فرانسه در سوی دیگر دریای مدیترانه قرارگرفته است نیرو فرستاد و بالاخره الجزایر به تصرف فرانسه درآمد.
1977م:پنجم ژوئیه سال 1977 ژنرال ضیاءالحق فرمانده ارتش پاكستان در یك كودتای بدون خونریزی دولت ذوالفقار علی بوتو را كه از طریق انتخابات برسر كار آمده بود ساقط و وی را زندانی ساخت كه بعدا اعدام شد. بوتو رئیس حزب مردم پاكستان و قبلا وزیرخارجه این كشور بود. بوتو پس از جدا شدن پاكستان شرقی (بنگلادش) از جمهوری اسلامی پاكستان تلاش بسیار كرد كه شیرازه امور از هم نپاشد.
1909م:اندره گرومیكو كه با خروج او از دایره سیاست خارجی شوروی این اتحادیه فرو پاشید پنجم ژوئیه 1909 به دنیا آمد و 80 سال عمر كرد و نزدیك به دو سال پیش از فروپاشی شوروی در گذشت.
گرومیكو كه در دانشگاه ، اقتصاد كشاورزی خوانده بود در 34 سالگی دردستگاه حزب كمونیست چنان توجه استالین را به خود جلب كرد كه در 1943 (دوران جنگ جهانی دوم ) او را كه 34 سال بیش نداشت به عنوان سفیر به آمریكا فرستاد و به او سفارش كرد كه از دید انتقادی با جزئیات زندگانی و روشهای آمریكائیان آشنا شود، ضعفهای آنان را دریابد و زبان انگلیسی را بیاموزد.
2004م:اشاره بانو ژنرال «جانس كارپینسكیjanis karpinski» كه در زمان ریاست او بر زندان ابوغریب، شكنجه های آن چنانی در این زندان عراق روی داده بود مبنی بر این كه با یك بازجوی اسرائیلی ملاقات و مذاكره كرده بود خشم اعراب را برانگیخته و برخی روزنامه نگاران عرب نوشته بودند كه حدس زده بودند اسرائیلی ها در كار شكنجه زندانیان ابو غریب مداخله داشتند.
2007م:«مایكل هرشMichael Hirsh» روزنامه نگار آمریكایی و از دبیران مجله «نیوزویك» كه از ایران دیدار كرده بود در یك برنامه یك ساعته تلویزیونی كه از شبكه «سی سپن ـ 2» پخش شد به پرسش های مخاطبان این شبكه درباره ایران پاسخ گفت. این برنامه كه در 28 ژوئن 2007 پخش شده بود در ساعت 9 شب سوم ژوئیه، پخش آن از این شبكه تكرار شد. پرسش ها فی المجلس، تلفنی و یا از طریق ایمیل و فاكس دریافت می شد.
1900: یكصد هزار چینی كه در تاریخ به « مشت زنان » شهرت یافته اند و قصد كوتاه كردن دست خارجیان را از وطن خود داشتند 12 هزار نیروی خارجی را در « تیانشان » محاصره كردند.
1945: چرچیل در انتخابات انگلستان شكست خورد. این انتخابات انگلستان « بلوغ دمكراسی» این كشور را ثابت كرد ، زیرا انگلیسی ها احساس كرده بودند مردی كه در زمان جنگ آنان را به پیروزی رساند ، شاید نتواند در دوران صلح نخست وزیر خوبی برایشان باشد.
1950: تصویب قانون « بازگشت » ، اقامت هر یهودی را در اسرائیل تضمین كرد.
1959: دكتر احمد سوكارنو رئیس جمهوری وقت اندونزی پارلمان این كشور را منحل كرد و اعلام داشت كه تا مردم اهمیت و جزئیات دمكراسی را درك نكنند و بهای « آراء » خود را ندانند بهتر است كشور دمكراسی محدود داشته باشد و سران احزاب و كارشناسان دلسوز در تصمیم گیری ها شركت كنند.
1975: دماغه سبز ( كاپ ورده ) كه از سال 1462 مستعمره پرتغال بود استقلال یافت . این كشور 420 هزار نفری كه در افریقای غربی واقع شده است قرنها بهترین تسهیلات را برای كشتی ها فراهم می كرد زیرا كه در مسیر راههای دریایی بوده است . این سرزمین پس از ممنوع شدن تجارت برده در آمد خود را از دست داد. داوطلبان كمونیست به تامین استقلال این سرزمین كه پرتغال آن را یك ایالت خارجی خود اعلام كرده بود كمك بسیار كردند.
1978: مدیر زندان شوشی در جمهوری آذربایجان وزیر كشور این جمهوری ، معاون و دستیار او را كشت و سپس خودكشی كرد.
1978: در پی قتل رئیس جمهوری یمن شمالی بر اثر انفجار بمب و اعدام رئیس جمهوری یمن جنوبی و بسط نفوذ كمونیستها در این جمهوری، اتحادیه عرب ضمن ابراز نگرانی سریعاوارد عمل شد.
ویدیو : تقویم تاریخ - 14 تیر