تفسیر صحیفه سجادیه - دعای هشتم : و كان من‌ دعائه علیه السلام فى الاستعاذه من‌ ...



دعای وداع ماه رمضان صحیفه سجادیه , دعای 44 صحیفه سجادیه , دعای هفتم صحیفه سجادیه

و كان من‌ دعائه علیه السلام فى الاستعاذه من‌ المكاره ‌و‌ سیى ء الاخلاق ‌و‌ مذام الافعال یعنى: ‌آن دعایى است كه‌ حضرت سیدالساجدین پناه مى جسته اند به‌ پروردگار خود از‌ امور مكروهه ‌و‌ اخلاق سیئه ‌و‌ افعال ذمیمه.
«الهم انى اعوذ بك من‌ هیجان الحرص». هاج الشى ء- ‌و‌ بابه باع- هیاجا- بالكسر- ‌و‌ هیجانا- بفتحتین-: ثار. ‌و‌ الحرص: الجشع على الشى ء، اى: شده المیل الیه. یعنى: بار خدایا، به‌ درستى كه‌ من‌ پناه مى برم به‌ تو‌ از‌ برانگیخته شدن حرص- كه‌ عبارت از‌ شدت میل است به‌ زخارف دنیه ‌ى‌ دنیویه. «و سوره الغضب». اى: شده الغضب. ‌و‌ هو ثوران النفس لاراده الانتقام. (یعنى:) ‌و‌ از‌ حدت خشم- كه‌ ‌آن ثوران نفس است بر‌ سرعت انتقام. «و غلبه الحسد». الحسد ان‌ یرى الرجل لاخیه نعمه فیتمنى ان‌ تزول عنه ‌و‌ تكون له دونه. ‌و‌ الغبطه ان‌ یتمنى ان‌ یكون له مثلها ‌و‌ لا‌ یتمنى زوالها عنه. قاله ابن الاثیر فى نهایته. (یعنى:) ‌و‌ پناه مى برم به‌ تو‌ از‌ غالب شدن حسد كه‌ ‌آن عبارت از‌ اراده ‌ى‌ زوال نعمت غیر است ‌و‌ آنكه این نعمت حاسد را‌ باشد نه غیر او‌ را. ‌و‌ این ام صفات
ذمیمه است. اعاذنا الله منه. «و ضعف الصبر». ‌و‌ صبر در‌ لغت حبس نفس است از‌ جزع به‌ وقت وقوع مكروهى. ‌و‌ در‌ عرف، شكیبایى نمودن است بر‌ مكاره ‌و‌ بلیات كه‌ از‌ حق سبحانه ‌و‌ تعالى به‌ بنده رسد. ‌و‌ این صفتى است به‌ غایت پسندیده. یعنى: ‌و‌ پناه مى جویم به‌ تو‌ از‌ ضعف صبر. «و قله القناعه». ‌و‌ از‌ كمى قناعت- كه‌ ‌آن راضى شدن است به‌ اندك ‌و‌ زیاده نخواستن ‌و‌ تساهل نمودن در‌ امر معاش. ‌و‌ در‌ كلمات حضرت سیدالوصیین وارد است كه: «القناعه مال لا‌ ینفد». هر‌ كه‌ قانع شد به‌ خشك ‌و‌ تر شه بحر ‌و‌ بر‌ است. «و شكاسه الخلق». رجل شكس- بوزن فلس- اى: صعب الخلق. ‌و‌ قوله تعالى: (شركاء متشاكسون)، اى: مختلفون عسر ‌و‌ الاخلاق. یعنى: ‌و‌ پناه مى برم به‌ تو‌ از‌ بدخویى. ‌و‌ خلق عبارت است از‌ هیئتى راسخه در‌ نفس كه‌ مبدا صدور افعال باشد اعم از‌ افعال حمیده یا‌ ذمیمه. «و الحاح الشهوه». الالحاح مثل للدوام ‌و‌ المقام. ‌و‌ الح مثل الب. ‌و‌ الحت
الناقه، اذا قامت فلم تبرح. ‌و‌ الح السحاب: دام مطره. (یعنى:) ‌و‌ از‌ دائم ‌و‌ قائم بودن آرزوهاى نفسانى. «و ملكه الحمیه». قال ابن فارس: هذا التركیب یدل على قوه فى الشى ء ‌و‌ منه قولهم: ملكت العجین، اذا شددت عجنه ‌و‌ بالغت فیه. ‌و‌ حمیت عن كذا حمیه- بالتشدید-، اذا انفت منه ‌و‌ داخلك عار. (یعنى:) ‌و‌ پناه مى برم به‌ تو‌ از‌ شدت حمیت- یعنى ننگ ‌و‌ عار داشتن از‌ چیزها. چه، شدت ‌آن موجب عجب ‌و‌ تكبر است ‌و‌ بسا باشد كه‌ به‌ مرتبه اى رسد كه‌ خواهد هیچ كس را‌ بر‌ وى سرافرازى نباشد. ‌و‌ این صفتى است مذموم.
«و متابعه الهوى». ‌و‌ از‌ پیروى كردن هوا ‌و‌ هوس ‌و‌ آرزوهاى ناپسندیده كه‌ بیرون از‌ حدود شریعت باشد. «و سنه الغفله». ‌و‌ السنه- بكسر السین- هى ابتداء النعاس فى الراس، لكن هنا كنایه عن السكر اللازم للغفله. (یعنى:) ‌و‌ از‌ بیهوشى غفلت. «و تعاطى الكلفه». فلان یتعاطى كذا، اى: یخوض فیه. (یعنى:) ‌و‌ از‌ خوض نمودن در‌ امور شاقه ‌ى‌ دنیویه ‌و‌ مرتكب شدن آن. «و ایثار الباطل على الحق».
یقال: آثر یوثر ایثارا، اى: اختار. (یعنى:) ‌و‌ از‌ اختیار نمودن باطل بر‌ حق. «و الاصرار على الماثم». الماثم- بمد الالف على وزن مكارم-: جمع ماثم. ‌و‌ الماثم: الامر الذى یاثم به‌ الانسان، او‌ هو الاثم نفسه، وضعا للمصدر موضع الاسم. قاله ابن الاثیر فى نهایته. (یعنى:) ‌و‌ از‌ مصر بودن بر‌ امورى كه‌ سبب گناهان باشد- یا: بر‌ گناهان. «و استصغار المعصیه». استصغره: عده صغیرا. (یعنى:) ‌و‌ از‌ كوچك شمردن گناه. «و استكبار الطاعه». استكبره، اى: عده كبیرا. (یعنى:) ‌و‌ از‌ بزرگ داشتن طاعت ‌و‌ عبادت.
«و مباهاه المكثرین». المباهاه: المفاخره. من‌ اضافه المصدر الى المفعول. یقال: اكثر الرجل، اى: كثر ماله. یعنى: ‌و‌ پناه مى برم به‌ تو‌ از‌ فخر كردن ‌و‌ مفاخرت نمودن مالداران را. «و الازراء بالمقلین». «ازراء» بتقدیم الزاء على الراء المهمله. ازرى به، اذا احتقر. ‌و‌ فى بعض النسخ بتقدیم الراء على الزاء المعجمه. یقال: زرى علیه، اى: عابه. ‌و‌ اقل الرجل، اى: افتقر. (یعنى:) ‌و‌ از‌ خوار ‌و‌ زبون داشتن- یا: عیب كردن- درویشان ‌و‌ بى مالان را.
«و سوء الولایه لمن تحت ایدینا». الولایه- بكسر الواو- بمعنى النصره. یعنى: ‌و‌ پناه مى برم به‌ تو‌ از‌ عدم نصرت- یا: بدى نمودن- مر زیردستان را. «و ترك الشكر لمن اصطنع العارفه عندنا». الاصطناع: افتعال من‌ الصنع. ‌و‌ العارفه: العطاء، ‌و‌ التاء للنقل من‌ الوصفیه الى الاسمیه. او‌ بمعنى المعروفه. (یعنى:) ‌و‌ از‌ ترك شكر كردن ‌آن كسى را‌ كه‌ نیكویى كرده باشد ‌و‌ نزد ما‌ نیكویى داشته باشد.
«او ان‌ نعضد ظالما». عضده- من‌ باب نصر- اعانه. (یعنى:) یا‌ اینكه یارى كنیم ظالمى را. «او نخذل ملهوفا». خذله یخذله- بالضم- خذلانا- بكسر الخاء-، اذا ترك عونه ‌و‌ نصرته. ‌و‌ «الملهوف: المظلوم: قاله فى الصحاح. ‌و‌ قیل: الملهوف اعم من‌ المظلوم. ‌و‌ لذا اختیر، ‌و‌ الا فسوق النظم یقتضى المظلوم. انتهى كلامه. (یعنى:) یا‌ ترك مدد كنیم ستم رسیده اى را. «او نروم ما‌ لیس لنا بحق». رام الشى ء یروم: طلبه. ‌و‌ بابه قال. (یعنى:) یا‌ طلب كنیم آنچه ما‌ را‌ حقى نباشد در‌ آن. «او نقول فى العلم بغیر علم». یا‌ گوییم در‌ جایى كه‌ علم باید، سخنانى كه‌ نه از‌ روى دانش باشد.
«و نعوذ بك من‌ ان‌ ننطوى على غش احد». انطوى: انفعال من‌ الطویه، ‌و‌ هى النیه ‌و‌ الضمیر. اى: نضمر. ‌و‌ الغش- بالكسر-: الخیانه. یعنى: ‌و‌ پناه مى جویم به‌ تو‌ از‌ آنكه در‌ خاطر بگذرانیم خیانت كسى را- یعنى مسلمانى را. «و ان‌ نعجب باعمالنا». «نعجب» على بناء المفعول. فى الصحاح: قد اعجب فلان بنفسه، فهو معجب برایه ‌و‌ بنفسه، ‌و‌ الاسم: العجب- بالضم. قال الشهید فى قواعده: العجب استعظام العابد عبادته. ‌و‌ هذا معصیه. ‌و‌ ما‌ قدر العباده بالنسبه الى اقل نعمه من‌ نعم الله تعالى؟! ‌و‌ كذا استعظام العالم علمه، ‌و‌ كل‌ مطیع طاعته، حتى ینسب ذلك الى التكبر. ‌و‌ الفرق بینه ‌و‌ بین الریاء ان‌ الریاء مقارن للعباده، ‌و‌ العجب متاخر عنها. فتفسد بالریاء لا‌ بالعجب. (یعنى:) ‌و‌ پناه مى برم به‌ تو‌ از‌ اینكه معجب شویم به‌ كردارهاى خود. ‌و‌ خلاصه ‌ى‌ كلام شیخ شهید ‌آن است كه: «حقیقت عجب عبارت است از‌ آنكه عابد عبادت خود را‌ عظیم شمارد. ‌و‌ این نوع معصیت است. ‌و‌ چه قدر دارد عبادت بندگان در‌ جنب كمترین نعمتى از‌ نعمتهاى پروردگار- تعالى نعماوه؟! یعنى هیچ قدرى ندارد. ‌و‌ همچنین عالم اگر علم خود را‌ عظیم داند. ‌و‌ بالجمله هر‌ مطیعى كه‌ طاعت خود را‌ بزرگ شمرد تا‌ آنكه نسبت داده شود او‌ را‌ به‌ تكبر. ‌و‌ فرق میانه ‌ى‌ عجب ‌و‌ ریا ‌آن است كه‌ ریا مقارن عبادت مى باشد ‌و‌ عجب بعد از‌ اتیان به‌ عبادت. پس‌ عبادت به‌ ریا فاسد مى شود نه به‌ عجب». ‌و‌ صفت عجب ‌و‌ خودبینى از‌ ام صفات ذمیمه است. ‌و‌ ابلیس لعین از‌ جهت عجب در‌ دام شقاوت ابدى افتاد. ‌و‌ هر‌ دعوى ‌و‌ لاف كه‌ از‌ گریبان هستى او‌ برزد، سرمایه ‌ى‌ او‌ همین صفت بود. لاجرم سرگشتگان وادى غفلت را‌ از‌ این راه به‌ چاه ادبار مى اندازد ‌و‌ صفت عجب ‌و‌ خودبینى را‌ در‌ نظر ایشان آراسته مى سازد تا‌ به‌
واسطه ‌ى‌ خود دیدن از‌ حق پرستیدن باز مانند. مرد معجب ز اهل دین نبود هیچ خودبین خداى بین نبود «و نمد فى آمالنا». یقال: مده فى غیه، اى: امهله ‌و‌ طول له. ‌و‌ الامال: جمع الامل. (یعنى:) ‌و‌ پناه مى برم از‌ آنكه فروگذاریم یا‌ به‌ دور ‌و‌ دراز بكشانیم امیدهاى خود را. چرا كه‌ طول امل رذیله اى است كه‌ موجب فراموشى از‌ آخرت است. چنانچه در‌ نهج البلاغه ‌ى‌ مكرم واقع است كه: «ان اخوف ما‌ اخاف علیكم اثنان: اتباع الهوى ‌و‌ طول الامل. فاما اتباع الهوى فیصد عن الحق. ‌و‌ اما طول الامل فینسى الاخره». یعنى: به‌ درستى كه‌ ترسناكترین چیزى كه‌ مى ترسم بر‌ شما از‌ عقوبت آن، دو‌ چیز است، یكى پیروى هواست ‌و‌ دیگر درازى امید در‌ امور مرغوبه ‌ى‌ دنیویه. پس‌ اما پیروى هوا، پس‌ باز مى دارد بنده را‌ از‌ حق. ‌و‌ اما درازى امید، پس‌ فراموش مى گرداند سراى آخرت را.
«و نعوذ بك من‌ سوء السریره ‌و‌ احتقار الصغیره». یعنى: ‌و‌ پناه مى جویم به‌ تو‌ از‌ بد بودن باطن ‌و‌ از‌ حقیر داشتن گناه كوچك. «و ان‌ یستحوذ علینا الشیطان». (اى:) ان‌ یغلبنا ‌و‌ یستولى علینا. قال ابن الاثیر فى نهایته: استحوذ علیهم الشیطان، اى: استولى علیهم. ‌و‌ هذه اللفظه احد ما‌ جاء على الاصل من‌ غیر اعلال- كاستصوب ‌و‌ استروح ‌و‌ استجوب ‌و‌ استنوق- خارجه عن اخواتها نحو: استقال ‌و‌ استقام. ‌و‌ المصدر المسبوك من‌ لفظه ان‌ ‌و‌ معمولها مفعول الفعل، اى «نعوذ». یعنى: پناه مى جویم به‌ تو‌ از‌ استیلا ‌و‌ غلبه كردن شیطان بر‌ ما.
«او ینكبنا الزمان». النكبه: واحد نكبات الدهر. یقال: اصابته نكبه. (یعنى:) یا‌ بى دولت سازد ما‌ را‌ زمانه. «او یتهضمنا السلطان». هضمه حقه ‌و‌ اهتضمه: ظلمه. ‌و‌ تهضمه مثله. (یعنى:) یا‌ ستم كند به‌ ما‌ پادشاه.
«و نعوذ بك من‌ تناول الاسراف». ‌و‌ پناه مى جویم به‌ تو‌ از‌ اسراف- یعنى بى اندازه خرج كردن. «و من‌ فقدان الكفاف». الكفاف- بفتح الكاف ‌و‌ كسرها- من‌ الرزق: القوت، ‌و‌ هو ما‌ كف عن الناس، اى: اغنى. ‌و‌ فى الحدیث: «اللهم اجعل رزق آل‌ محمد كفافا». قاله فى الصحاح. (یعنى:) ‌و‌ از‌ نایافتن كفاف- یعنى ‌آن مقدار از‌ قوت كه‌ بازدارد ما‌ را‌ از‌ طلب ‌و‌ معیشت ما‌ را‌ بس باشد.
«و نعوذ بك من‌ شماته الاعداء، ‌و‌ من‌ الفقر الى الاكفاء». الشماته- بفتح السین-: الفرح ببلیه العدو. ‌و‌ الاكفاء: جمع الكفو، ‌و‌ هو الترب ‌و‌ المثل ‌و‌ النظیر. (یعنى:) ‌و‌ پناه مى جوییم به‌ تو‌ از‌ مكروهى كه‌ باعث خرمى ‌و‌ شادى دشمنان شود ‌و‌ از‌ چیزى كه‌ موجب احتیاج به‌ اقران ‌و‌ اكفاء ‌و‌ امثال ‌و‌ همسران خود بوده باشد. «و من‌ معیشه فى شده ‌و‌ میته على غیر عده». المیته بالكسر: حاله من‌ الموت، ‌و‌ بالفتح: للمره. ‌و‌ قد روى بهما. اى: على غیر اقتناء ما‌ یدخر لما بعد الموت. (یعنى:) ‌و‌ از‌ زیستن در‌ سختى ‌و‌ بى چیزى، ‌و‌ از‌ مردن بر‌ بى برگى. یعنى چیزى ذخیره نكرده باشیم به‌ جهت نشئه ‌ى‌ آخرت از‌ اعمال صالحه.
«و نعوذ بك من‌ الحسره العظمى ‌و‌ المصیبه الكبرى». (یعنى:) ‌و‌ پناه مى گیریم به‌ تو‌ از‌ بزرگترین حسرتها كه‌ ‌آن حسرت روز جزاست، ‌و‌ از‌ مصیبت كبرا كه‌ ‌آن مصیبت روز آخرت است. «و اشقى الشقاء، ‌و‌ سوء الماب ‌و‌ حرمان الثواب، ‌و‌ حلول العقاب». الشقى ‌و‌ الشقاء هو ضد السعید ‌و‌ السعاده. یقال. اشقاه الله تعالى فهو شقى بین الشقوه. اشقى الشقاوه هو شقاء الاخره لا‌ شقاء الدنیا. ‌و‌ الماب: المرجع. من: آب یووب اوبا ‌و‌ ایابا، اى: رجع. ‌و‌ الثواب: جزاء الطاعات. ‌و‌ العقاب: العقوبه. (یعنى:) ‌و‌ پناه مى جوییم به‌ تو‌ از‌ بدترین شقاوتها- كه‌ ‌آن شقاوت اخروى است- ‌و‌ از‌ بازگشت بد- كه‌ ‌آن دوزخ است- ‌و‌ از‌ محرومى ثواب ‌و‌ پاداش روز جزا ‌و‌ فرود آمدن عقوبت اخروى.
«اللهم صل على محمد ‌و‌ آله. ‌و‌ اعذنى من‌ كل‌ ذلك برحمتك ‌و‌ جمیع المومنین ‌و‌ المومنات، یا‌ ارحم الراحمین». بارخدایا، رحمت فرست بر‌ محمد ‌و‌ آل‌ او. ‌و‌ پناه ده‌ مرا از‌ جمیع ‌آن چیزهایى كه‌ مذكور شد، ‌و‌ جمیع مردان مومن ‌و‌ زنان مومنه را، به‌ رحمت شامله ‌ى‌ خود، اى بخشاینده ترین بخشایندگان.
 

دعای اول صحیفه سجادیه با معنی , دعای 45 صحیفه سجادیه , دعای اول صحیفه سجادیه در رابطه با دانش


ویدیو : تفسیر صحیفه سجادیه - دعای هشتم