به بهانه روز مهندس : روز پنجم اسفند به‌مناسبت بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، ...
روز پنجم اسفند به‌مناسبت بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، به‌عنوان روز مهندسی در ایران معرفی شده است و در این روز مثل روزهای دیگر پیرامون موضوع روز و در اینجا مهندسی بحث و گفت‌وگو و نسبت به آن تكریم می‌شود روزنامه شهروند: روز پنجم اسفند به‌مناسبت بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، به‌عنوان روز مهندسی در ایران معرفی شده است و در این روز مثل روزهای دیگر پیرامون موضوع روز و در اینجا مهندسی بحث و گفت‌وگو و نسبت به آن تكریم می‌شود و به‌طور معمول در همه این روزها به نقاط قوت و برجسته موضوع اشاره می‌شود و تحلیل همه‌جانبه‌ای از مثبت و منفی موضوع صورت نمی‌گیرد. این یادداشت در پی آن است كه به صورت خلاصه هر دو وجه ماجرا را بیان كند.
وقتی كه دانشگاه وارد كشور شد یا پیش از آن و هنگامی كه خواستند جوانان را برای كسب علم به خارج بفرستند، اصلی‌ترین رشته‌های تحصیلی كه مورد توجه حكومت بود، شامل پزشكی و مهندسی و علوم تجربی و دقیقه می‌شد. تصور حاكمان كشور این بود كه كافی است از دانش غرب فقط همین علوم اخذ شود تا كشور در مسیر ترقی و تجدد قرار گیرد. در این میان رشته مهندسی در شكل‌گیری ذهنیت مهندسی و اداره كشور بر این اساس نقش مهم‌تری داشت. مهندس به معنای فردی كه ذهنیتی نظام‌مند و دقیق و علمی دارد، می‌تواند اقدام به خلق و تولید ابزار یا تجهیزات و ساختمان‌ها و... کند كه در حداقل زمان و با كیفیت و قیمت مناسب تحویل دهد. جامعه مدرن و تمدن غرب نیز به ظاهر روی كاكل مهندسان می‌چرخید.
هر چیزی كه در غرب دیده می‌شد، آثار مهندسان در آن آشکار و نمایان بود. از برج ایفل گرفته كه یك مهندس آن را ساخت و به نماد فرانسه تبدیل شد، تا مجسمه آزادی و انتقال آن به نیویورك كه بیش از وجه هنری آن، وجه مهندسی‌اش اهمیت یافت. از ساختمان‌های سر به فلك كشیده تا وسایل مدرن حمل‌ونقل و ارتباطات، از مزارع عظیم کشت و صنعت تا كارخانه‌های بزرگ و كشتی‌های غول‌پیكر و... همه و همه كار مهندسان بود و چنین بود كه آموزش مهندسی و تربیت مهندس به معنای قدم گذاشتن در توسعه و رفاه و ترقی محسوب می‌شد.
به همین دلیل است كه از ابتدا نیز بهترین دانش‌آموزان كشور جذب این دو رشته اصلی یعنی پزشكی یا مهندسی می‌شدند و اعتبار و مزایای مادی آنان نیز از سایر رشته‌ها بیشتر بود. اگر امروز در جامعه ایران عنوان «دكتر» حتی تقلبی آن نیز خریدار پیدا كرده، به واسطه آن است كه نخستین دكترها پزشكان بودند و مهندسان نیز عنوان اختصاصی خود را داشتند. مهندسی توانایی ما در طراحی، برنامه‌ریزی، راهبری، آینده‌سازی و نوآوری در ساخت، تولید و نگهداری دستگاه‌ها، ابزارها، بناها، راه‌ها و کلیه نیازهای ابزاری جوامع انسانی است که با استفاده و دگرگون‌سازی طبیعت بهره‌گیری از مواد و انرژی با پشتوانه دانایی از علوم تجربی و انسانی و با توجه به محیط زیست انجام می‌گیرد، ولی نباید فراموش کنیم که این دانش، کاربردی برای انجام اهداف مشابه درباره جامعه و انسان ندارد.
واقعیت این است كه نیاز جامعه مدرن به مهندس و ذهنیت مهندسی قابل انكار نیست، ذهنیتی كه با ریاضی آشناست و بسیار محاسبه‌گر و عملگراست، در پی كسب حداكثر بهره‌وری از حداقل امكانات است، می‌كوشد كه تولید و محصول خود را بهینه كند و مانع از اتلاف منابع شود. ذهنیت او استدلالی است و سعی می‌كند هر چیزی را در چارچوب الگوهای مهندسی و معادلات ریاضی ببیند. اینها همه ویژگی‌های یك مهندس به معنای واقعی است.
اگر هم در دولت پیش دیدید كه برخی افراد مدعی بودند كه مهندس هستند ولی برخلاف تمام این ویژگی‌ها رفتار می‌كردند، با اطمینان می‌توان گفت كه یا مهندسی را نفهمیدند یا به مهندسی پشت كردند.
مشكلی كه ما در نگاه خودمان با یك جامعه غربی داشتیم و احتمالا همچنان هم داریم، این است كه در زیر ظاهر تمدن غربی، چیزهایی وجود دارد كه به چشم عادی دیده نمی‌شود. درواقع مهندسان در تمدن غرب جزو اصلی و منحصربه‌فرد این پیشرفت نیستند، بلكه صاحبان علوم اجتماعی و فكری اگر نقش مهم‌تری از مهندسان نداشته باشند، نقش كمتری نیز ندارند. مدیریت جامعه با مدیریت و ساخت یك كارخانه فرق می‌كند. با نگاه مهندسی شاید بتوان یک کارخانه را راه انداخت ولی نمی‌توان یک جامعه را اداره كرد. استفاده از اصطلاحات مهندسی اجتماعی یا فرهنگی دقیق نیست.
مهندس می‌تواند یك خودرو بسازد و تمام اجزای آن را مهندسی كند، ولی ساخت یك فرهنگ مهندسی‌پذیر نیست، زیرا ماهیت متغیرهای موجود در فرهنگ با ماهیت متغیرهای دقیق و قابل سنجش در تولید یك خودرو متفاوت است. مهندس خودرو چیزی غیر از خودرو و اجزای آن است و اجزای خودرو تاثیری بر مهندس آن ندارد. ولی فرهنگ شامل مهندس نیز می‌شود و او قادر نیست با ذهنیت‌های تجربی مهندسی برای فرهنگ و اجتماع برنامه‌ریزی كند. مهندس می‌تواند یك راه خوب بسازد، یك كارخانه خوب احداث كند، حتی می‌تواند ارزیابی هزینه و فایده آن را انجام دهد. ولی ارزیابی اجتماعی آن راه یا كارخانه چیزی فراتر از حرفه و ذهنیت مهندسی است.
اگر مهندسی را در جایگاه واقعی خود در فرآیند توسعه قرار دهیم، یكی از مهم‌ترین شروط و لوازم توسعه و پیشرفت را محقق كرده‌ایم، ولی اگر قرار باشد كه ذهنیت مهندسی را بر همه امور از سیاست گرفته تا فرهنگ و اجتماع تسری دهیم، در این صورت نه‌تنها به جامعه و این امور خدمت نكرده‌ایم، بلكه جایگاه مهندسی را نیز تضعیف كرده‌ایم.
ویدیو : به بهانه روز مهندس