از «کوروش کبیر» تا «ناهید» در جشنواره کن : فستیوال کن نه فقط برای ما که برای ...
فستیوال کن نه فقط برای ما که برای کل دنیا دارای اهمیت ویژه ای است. اگر بگوییم مهمترین رخداد سینمایی دنیاست، حرف گزافی نگفته ایم. حالا ایران برای خودش در فستیوال کن تاریخچه نسبتا قابل اعتنا و مفصلی دارد. روزنامه سینما: فستیوال کن نه فقط برای ما که برای کل دنیا دارای اهمیت ویژه ای است. اگر بگوییم مهمترین رخداد سینمایی دنیاست، حرف گزافی نگفته ایم. حالا ایران برای خودش در فستیوال کن تاریخچه نسبتا قابل اعتنا و مفصلی دارد. طبعا در ابتدا تنها حضور در این همایش بزرگ سینمایی افتخاری محسوب می شد اما رفته رفته با مرور زمان و به خصوص بعد از اعطای نخل طلا به عباس کیارستمی، توقع ها هم بالاتر رفت و حالا شاید صرف حضور در کن چندان خبرساز و با اهمیت تلقی نشود.
در این روزگار دیگر همه منتظر هستند تا فیلم های شرکت کننده ایران با دست پر برگردند و نقدهای مثبتی از سوی تماشاگران و منتقدان و داوران دریافت کنند؛ اتفاقی که البته نه مداوم ولی هر از گاهی برای سینمای ایران افتاده است.
نمایندگان این سال های ایران جدا از کارگردانان و فیلم های شان، اعضایی هم بوده اند که در هیات داوران حضور داشته اند و این خود اتفاق کم ارزشی نیست، چون نشان می دهد سینمای ما نیروهایی دارد که می توانند درباره مهم ترین فیلم های هنری سال دنیا اظهار نظر کنند.
آنچه در پی می آید کارنامه حضور ایران در فستیوال کن است، با تمام فراز و نشیب ها، رکورددار حضور و موفقیت در این جشنواره، عباس کیارستمی است و شاید اصلا او بوده که برای سینمای ایران در کن پرونده مجزا و مهمی گشوده و باعث شده در اکثر سال ها نماینده ای از ایران هم در این فستیوال حضور داشته باشد.
1961/ کوروش کبیر/ مصطفی فرزانه
ایران برای اولین بار با فیلم «کوروش کبیر» ساخته مصطفی فرزانه در بخش مسابقه فیلم های کوتاه جشنواره کن سال 1961 حضور یافت. اطلاعات چندانی از این فیلم و نحوه ساخت و نمایش آن در دسترس نیست و اهمیت این فیلم به لحاظ تاریخی و اولین حضور ایران در یک جشنواره مهم خارجی است.
1964/ طلوع فجر/ احمد فاروقی قاجار
پس از آن در دومین حضور در سال 1964، فیلم «طلوع فجر» ساخته احمد فاروقی قاجار در بخش مسابقه فیلم های کوتاه حضور یافت و جایزه شورای عالی تکنیک را نیز دریافت داشت. «طلوع فجر» یک فیلم مستند – داستانی است که در اصفهان فیلمبرداری شده است و کارگردان آن که اگر چه در پاریس به دنیا آمد اما عاشق ایران بود و بعد از اینکه تحصیلات خود را در رشته سینما در فرانسه و آمریکا به پایان رساند و مدتی نیز با استودیو فاکس همکاری کرد، به ایران آمد و با اداره هنرهای زیبا که بعدا به وزارت فرهنگ و هنر تغییر نام داد، همکاری کرد.
نخستین فیلم احمد فاروقی قاجار «تهران امروز» نام داشت و بعد از آن فیلم «طلوع فجر» را ساخت که اولین جایزه سینمای ایران را از جشنواره کن به دست آورد. احمد فاروقی در سال 1993 در پاریس درگذشت.
1964/ شب قوزی/ فرخ غفاری
در همین سال، اولین فیلم بلند ایرانی «شب قوزی» ساخته فرخ غفاری در بخش هفته منتقدان به نمایش درآمد. این فیلم که سومین ساخته فرخ غفاری است بر اساس یکی از داستان های «هزار و یک شب» نوشته و ساخته شده است. «شب قوزی» در زمستان سال 1343 در تهران روی پرده رفت. این فیلم اگرچه در اکران عمومی با اقبال چندانی روبرو نشد ولی نه تنها در جشنواره کن، که در کارلوی واری و بروکس نیز مورد تحسین قرار گرفت. 
داستان این فیل درباره مردی قوزی است که در یک گروه شادمانی کار می کند. او پس از اجرای یکی از برنامه هایش هنگام غذا خوردن خفه می شود. اعضای گروه از ترس، جسد او را به خانه ای می برند که موجب دردسرهایی در آنجا می شود و از آن پس این جسد دست به دست کسانی می گردد که هر یک به نحوی گناهکار هستند و هر کدام سعی می کنند به شیوه ای از شر این جسد خلاص شوند تا اینکه سرانجام پلیس، جسد را کشف کرده و خاطیان را دستگیر می کند.
1971/ گاو/ داریوش مهرجویی
سینمای ایران پس از شش سال غیبت و در سال 1971 با فیلم «گاو» ساخته داریوش مهرجویی در بخش پانزده روز کارگردان ها حضور یافت. در این فیلم که جزو یکی از چند فیلم موج نو سینمای ایران است، بازیگران مهم و تئاتری آن دوره یعنی عزت الله انتظامی، جمشید مشایخی، پرویز فنی زاده و علی نصریان بازی کردند. «گاو» به عنوان دومین فیلم بلند داریوش مهرجویی و بر اساس داستان «عزاداران بیل» اثر غلامحسین ساعدی ساخته شد. این فیلم جزو اولین فیلم های ایرانی بود که در سینمای غرب و اروپا مورد توجه و تحسین جدی قرار گرفت و علاوه بر نمایش در جشنواره فیلم کن در جشنواره های مهم دیگر جهان مثل ونیز، برلین، مسکو، لندن، لس آنجلس نیز روی پرده رفت.
لوموند در مقاله ای بعد از موفقیت فیلم «گاو» در جشنواره فیلم ونیز نیز نوشت: «جشنواره ونیز به معرفی ایران می پردازد. صدای سینمای ایران برای نخستین بار به گوش می رسد و همراه با آن صدای کارگردان فیلم، داریوش مهرجویی که سبکی تمام و کمال دارد؛ به طوری که آثار کوروساوای ژاپنی و ساتیا جیت رای هندی را کم رنگ می کند.»
این فیلم مورد استقبال لوکینو ویسکونتی، ویتوریو دسیکا و فدریکو فلینی نیز قرار گرفت.
1972/ پستچی/ داریوش مهرجویی
مهرجویی که با فیلم «گاو» توجه جشنواره های مهم جهان را به خود جلب کرده بود، در سال بعد نیز یعنی در 1972، فیلم «پستچی» را در بخش پانزده روز کارگردان ها به نمایش درآورد. در فیلم «پستچی» که چهارمین فیلم کارنامه سینمایی مهرجویی است، بازیگرانی چون «علی نصریان» و «عزت الله انتظامی» در آن ایفای نقش کرده اند. این فیلم اگرچه در همین بخش از جشنواره کن حضور یافت ولی نتوانست جایزه ای به دست آورد و تقدیر «منتقدان فیلم فرانسه» در جشنواره جهانی کن تنها دستاورد این فیلم بود.
فیلم «پستچی» که بر اساس نمایشنامه «وویتزک» نوشته گئورک بوخنر ساخته شد، داستان زندگی مردی به نام تقی پستچی است که در خانه اربابیش با همسر زیبای خود زندگی می کند. او به سبب ناتوانی رابطه، شخصیت عصبی و نامتعادلی دارد.
1973/ شهر خاکستری/ فرشید مثقالی
فیلم کوتاه انیمیشن «شهر خاکستری» ساخته فرشید مثقالی، سینمای ایران را در سال 1973 در بخش پانزده روز کارگردان ها نمایندگی کرد. این فیلم انیمیشن را مثقالی بر اساس کتابی از خودش که تصویرگری کرده بود، برای «کانون» ساخت تا با آزمودن روش های مختلف، تکنیک های ساختن انیمیشن را نیز بیاموزد.
انیمیشن «شهر خاکستری» داستان یک مرد سبز است که به شهری می رود که هیچ رنگی ندارد و شهر خاکستری نامیده می شود. مرد سبز با خود یک گل دارد. ساکنان آن شهر هرگز گلی ندیده اند. مرد سبز می خواهد که مردم آن گل را دوست بدارند و آن را پرورش دهند...
1975/ شازده احتجاب/ بهمن فرمان آرا
دو سال بعد بهمن فرمان آرا با «شازده احتجاب» دومین فیلم بلند ایرانی را پس از «شب قوزی» به کن می رساند. این فیلم که همچون «شب قوزی» اقتباسی از یک داستان به شمار می رفت، بر اساس داستانی از هوشنگ گلشیری ساخته شد و در بخش جانبی پانزده روز با کارگردانان جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد. «شازده احتجاب» اگرچه با استقبال منتقدان روبرو شد اما نتوانست جایزه مهمی از جشنواره های جهانی کسب کند.
این فیلم داستان مردی از آخرین بازمانده های خاندان قاجار است که به سل موروثی مبتلا است. مراد، پیشکار سابق شازده و همسرش حسنی هر از گاهی نزد شاهزاده می روند و مراد خبر مرگ افراد خانواده و خویشان شازده را به او می دهد. شبی شازده مراد را در کوچه می بیند و وقتی درمی یابد که او فقط برای گرفتن پول نیامده است، گمان می کند که خبر مرگ خود شازده را آورده است.
در همین سال یک انیمیشن دیگر به نام «تداعی» ساخته نورالدین زرین کلک نیز در کن حضور داشت. زرین کلک را پدر انیمیشن در ایران می دانند.
1979/ سایه های بلند باد/ بهمن فرمان آرا
در حالی که چهار سال جشنواره کن به سینمای ایران توجهی نداشت، فرمان آرا بار دیگر با فیلم «سایه های بلند باد» در سال 1979 در بخش هفته منتقدان حضور یافت. این فیلم سومین فیلم بلند فرمان آرا است که بر اساس داستان «معصوم اول» نوشته هوشنگ گلشیری ساخته شد و به دستور اداره سانسور در رژیم پهلوی اجازه نمایش در ایران پیدا نکرد.
در فیلم «سایه های بلند باد» فرامرز قریبیان، سعید نیکپور و حسین کسبیان بازی می کنند و داستان آن در روستایی به نام فنجن می گذرد.
1980/چریکه تارا/ بهرام بیضایی
بهرام بیضایی با فیلم «چریکه تارا» اولین حضور پس از انقلاب ایران را در بخش نوعی نگاه در سال 1980 رقم زد؛ فیلمی که در ایران اکران نشد. «چریکه تارا» داستان بیوه زنی به نام تارا است که به همراه دو کودک کم سن و سالش از ییلاق به کومه اش بازمی گردد ولی در راه اتفاقات غیرمعمولی برایش رخ می دهد.
در این فیلم که داوران این بخش از جشنواره کن جایزه ای برای آن در نظر نگرفتند، بازیگران مهمی چون سوسن تسلیمی و منوچهر فرید بازی می کنند. در همین سال، سهراب شهید ثالث نیز با فیلم «نظم» و البته به عنوان محصول آلمان در بخش پانزده روز کارگردان ها حضور داشت.
1988/ دفاع از خلق/ خواستگاران
در دهه 80 میلادی و در حالی که جشنواره کن در اوج اعتبار و محبوبیت قرار داشت، سینمای ایران نماینده ای شایسته در این جشنواره نداشت و تنها رافق پویا، فیلم «دفاع از خلق» را به عنوان محصول ایران و آمریکا در بخش پانزده روز کارگردان ها به نمایش درآورد و قاسم ابراهیمیان نیز «خواستگاران» را به عنوان محصول آمریکا در همان بخش در سال 1988 به جشنواره کن برد. این دو کارگردان گمنام در این سال توانستند نام خود را در تاریخ حضور فیلمسازان ایرانی در حاشیه این جشنواره ثبت کنند.
1991/ در کوچه های عشق/ خسرو سینایی
اما آغاز دهه 90 همراه بود با حضور دوباره سینمای ایران در کن. سینمای نوین ایران برای نخستین بار در سال 1991 با فیلم در کوچه های عشق ساخته خسرو سینایی در بخش نوعی نگاه حضور یافت. این فیلم که اولین حضور سینمایی مهدی احمدی در نقش اول است، داستان جوانی بیست و چند ساله است که در آغاز جنگ همراه خانواده اش از آبادان مهاجرت کرده است.
او پس از پایان جنگ با درش به آبادان بازگشته و با دیدن شهر و خانه شان که ویران شده، در بازگشت قطعی به شهر مرده است. این فیلم نیز تنها به نمایش در این جشنواره مهم اکتفا کرد و نتوانست دستاوردی از کن داشته باشد.
1992/ زندگی و دیگر هیچ/ عباس کیارستمی
سال 1992 سالی 1پربار برای سینمای ایران در کن بود. در این سال نخستین حضور درخشان عباس کیارستمی با فیلم «زندگی و دیگر هیچ» را در بخش نوعی نگاه رقم خورد و دو جایزه معتبر «جایزه روسلینی» و جایزه «بهترین فیلم بخش نوعی نگاه» را دریافت داشت. نخستین حضور درخشان کیارستمی در حالی بود که سال ها بعد او توانست بر بام این جشنواره معتبر سینمای جهان قرار بگیرد. در این سال همچنین انیمیشن کوتاه «قبل» ساخته سعید مجاوری نیز در بخش مسابقه فیلم های کوتاه حاضر بود.
فیلم «بدوک» ساخته مجید مجیدی دیگر فیلم ایرانی است که در بخش پانزده روز کارگردان ها حضور یافت و 10 فیلم انیمیشن ایرانی نیز در بخش «سینما همیشه» به روی پرده رفتند. بنیاد سینمایی فارابی نیز در همین سال با اختصاص فضایی به عرضه و بازاریابی فیلم های ایرانی در بازار فیلم کن پرداخت که تا به امروز همه ساله در این بازار حضور داشته است.
1996-1993/ زیر درختان زیتون/ عباس کیارستمی
عباس کیارستمی در سال 1993 بر مسند داوری جشنواره کن نشست و سال پس از آن، فیلم «زیر درختان زیتون» را در بخش مسابقه کن به نمایش درآورد. ابراهیم مختاری نیز همان سال، فیلم «زینت» را در بخش هفته منتقدان عرضه کرد. مخملباف نیز در سال 1995 برای نخستین بار به کن پا گذاشت و دو فیلم «نوبت عاشقی» و «سلام سینما» در بخش نوعی نگاه حضور یافت اما جشنواره کن با یک پدیده دیگر از سینمای ایران مواجه شد.
این پدیده کسی نبود جز دستیار سال های گذشته عباس کیارستمی و کارگردان فیلم «بادکنک سفید» یعنی جعفر پناهی. این فیلم جایزه معتبر دوربین طلایی، جایزه بهترین فیلم بخش پانزده روز کارگردان و جایزه فیپرشی (فدراسیون منتقدان بین المللی سینما) را دریافت کرد. «گبه» نیز در بخش نوعی نگاه جشنواره کن سال 1996 به نمایش درآمد.
1997/ طعم گیلاس/ عباس کیارستمی
عباس کیارستمی توانست باز هم در تاریخ سینمای ایران و تاریخ حضور فیلم های ایرانی در کن نام خود را در میان اولین ها و البته پادشا قرار دهد. «طعم گیلاس» در سال 1997 مهمترین جایزه تاریخ سینمای خود را در آن مقطع، یعنی نخل طلای بهترین فیلم جشنواره کن را دریافت کرد.
در کنار استقبالی که از این فیلم شد، مجله تایم در سال 2009 طعم گیلاس را به عنوان یکی از 10 فیلم برتر تاریخ کن نامید. همچنین بنیاد فیلم بریتانیا طعم گیلاس را در سال 2012 در فهرست 10 فیلم برتر تاریخ معاصر سینمای مفهومی قرار داده است. سایت اند ساوند در مقاله ای در مورد طعم گیلاس نوشت این فیلم از جمله اثرهای دراماتیک با دیالوگ های درخشان است. مجموعه کرایتریون در سال 1999 این فیلم را در مجموعه آثار خود معرفی کرده است.
فیلم «طعم گیلاس» علاوه بر دریافت نخل طلا، جوایز متعدد دیگری نیز دریافت کرد که می توان به جایزه بهترین فیلم خارجی زبان انجمن منتقدان فیلم بوستون 1997، نامزد جایزه شاهرخ نقره ای انجمن منتقدان فیلم آرژانتین 1997، برنده جایزه بهترین فیلم خارجی زبان انجمن ملی منتقدان فیلم 1998 و برنده جایزه ویژه جشنواره بین المللی فیلم استانبول 1999 اشاره کرد.
1998/ ای بی سی منهتن/ قصه های کیش/...
پس از این موفقیت کیارستمی در کن بود که تا مدت ها نگاه جشنواره های مختلف سینمایی دنیا به فیلم های ایرانی دچار تغییر شد و استقبال از نمایندگان سینمای ایران در جشنواره های مختلف باعث به وجود آمدن مبحثی در سینمای ایران تحت عنوان «سینمای جشنواره ای» شد.
امیر نادری فیلم «ای بی سی منهتن» را به عنوان محصول آمریکا در بخش نوعی نگاه به نمایش درآورد. دختر محسن مخملباف نیز در سال 1998 پا به جشنواره کن گذاشت و فیلم «سیب» را در بخش نوع نگاه عرضه داشت. فیلم کوتاه «گناه اول» ساخته فهیمه سرخابی نیز در همین سال در بخش تازه تاسیس سینه فوندانسیون به نمایش درآمد.
«قصه های کیش» ساخته ناصر تقوایی، محسن مخملباف و ابوالفضل جلیلی با جنجال بسیار در بخش مسابقه کن به روی پرده رفت. فیلم کوتاه «دایره» ساخته محمد شیروانی نیز در همین سال در بخش هفته منتقدان حضور یافت و سمیرا مخملباف نیز در همین سال بر مسند داوری کن نشست.
2000/ تخته سیاه/ زمانی برای مستی اسب ها/ جمعه/ و ...
سمیرا مخملباف در سال 2000 فیلم «تخته سیاه» را در بخش مسابقه به نمایش گذاشت و جایزه هیات داوران را نیز دریافت داشت. بهمن قبادی با فیلم «زمانی برای مستی اسب ها» در بخش پانزده روز کارگردان ها و حسن یکتا پناه با فیلم «جمعه» در بخش نوعی نگاه حضور یافته و به طور مشترک جایزه دوربین طلایی سال 2000 را دریافت داشتند. قبادی دو جایزه فیپرشی و سینمای هنر و تجربه را نیز به خود اختصاص داد.
2001/ سفر به قندهار/ ای بی سی آفریقا/ زیر نرو ماه
یک سال بعد سمیرا مخملباف باز هم در راستای رکوردشکنی به عنوان کم سن و سال ترین ها در کن به عنوان جوان ترین داور جشنواره کن برگزیده شد و در همین دوره بود که فیلم پدرش با عنوان «سفر به قندهار» توانست در بخش مسابقه کن به نمایش درآید و جایزه کلیسای جهانی را به خود اختصاص دهد.
عباس کیارستمی با فیلم «ای بی سی آفریقا» در بخش خارج از مسابقه حضور یافت. کیارستمی و همکارش سیف الله صمدیان به درخواست صندوق بین المللی توسعه کشاورزی سازمان ملل متحد، برای ساخت فیلمی مستند در مورد یتیمان اوگاندا، به کامپالا، اوگاندا سفر کردند. او 10 روز در آنجا ماند و مستند ای بی سی آفریقا را ساخت.
هدف اصلی سفر در ابتدا آمادگی برای ساخت فیلمی بلند بود ولی کیارستمی ویرایش کامل فیلم را از طریق قطعه های ویدیویی به دست آمده تمام کرد. جف اندرو منتقد کمپانی تایم اوت، در مورد فیلم کیارستمی می گوید: «مانند 4 اثر قبلی اش، این فیلم هم در مورد مرگ ویست ولی در مورد مرگ و زندگی است. درباره اینکه آنها چگونه با هم ارتباط دارند و ما چه نگرشی را در مورد همزیستی آنان داریم.»
رضا میرکریمی با فیلم بلند «زیر نور ماه» و علی محمد قاسمی با فیلم کوتاه «غربیه و بومی» در بخش هفته منتقدان سال پرباری را برای سینمای ایران در کن رقم زدند و میرکریمی جایزه بهترین فیلم بخش منتقدان را هم گرفت.
2002/ ده/ بمانی/ آوازهای سرزمین مادری ام/...
سال 2002 همزمان بود با حضور سه کارگردان شناخته شده ایرانی در کن. عباس کیارستمی با فیلم ده در بخش مسابقه حضور داشت. در این فیلم زنی درون خودرویی نشسته است و در ده سکانس با ده شخص گفتگوهایی انجام می دهد. این سبک فیلمسازی توسط بسیاری از منتقدان حرفه ای همچون او اسکات مورد تجلیل قرار گرفت.
اسکات در نیویورک تایمز می نویسد: «کیارستمی علاوه بر اینکه شناخته شده ترین کارگردان ایرانی در سطح بین المللی در دهه گذشته بوده است، جزو پیشروان سینمای خودرو نیز هست... او می داند خودرو مکانی است برای تفکر، مشاهده و بالاتر از همه، صحبت کردن.» کایه دو سینما نیز این فیلم را جزو 10 فیلم برتر دهه 2000 معرفی کرد و این فیلم نامزد دریافت نخل طلایی جشنواره فیلم کن 2002 شد.
داریوش مهرجویی با فیلم «بمانی» در بخش نوعی نگاه شرکت داشت و بهمن قبادی با فیلم «آوازهای سرزمین مادری ام» با نام بین المللی Marooned in Iraq (گمگشته در عراق) در بخش نوعی نگاه حضور داشت. دومین فیلم بلند بهمن قبادی پس از فیل «زمانی برای مستی اسب ها»، 60 درصد این فیلم در ایران و 40 درصد دیگر آن در عراق و کردستان فیلمبرداری شده است.
«آوازهای سرزمین مادری ام»
در بخش نوعی نگاه و دو فیلم کوتاه «چت» ساخته شادمهر راستین و «گیوتین» ساخته بهرام عظیم پور در بخش پانزده روز کارگردان های جشنواره کن حضور پیدا کردند و قبادی که داوری بخش دوربین طلایی را به عهده داشت، جایزه فرانسوا شالیه را برای «آوازهای سرزمین مادری ام» دریافت کرد. کیارستمی داوری بخش فیلم های کوتاه و سینه فونداسیون را عهده دار بود.
2003/ پنج عصر/ طلای سرخ/ نفس عمیق
سمیرا مخملباف با فیلم «پنج عصر» در بخش مسابقه جشنواره کن 2003 حضور یافت و دو جایزه هیات داوران و جایزه کلیسای جهانی را از آن خود ساخت. جعفر پناهی با فیلم «طلای سرخ» فیلمی که در بخش نوعی نگاه شرکت کرده و برنده جایزه ویژه هیات داوران جشنواره کن شد.
«طلای سرخ»
پرویز شهبازی با «نفس عمیق» در بخش پانزده روز کارگردان ها و محمد حقیقیت با «دو فرشته» در بخش هفته منتقدان سالی موفقیت آمیز را برای سینمای ایران به ارمغان آوردند.
2004/ پنج/ 10 روی 10/ خواب تلخ/ گاوخونی
سال 2004 نیز چهار فیلم ایرانی را در جشنواره فیلم کن شاهد بودیم. عباس کیارستمی با دو فیلم «پنج» و «10 روی ده» در بخش رسمی شرکت کرد. فیلم «پنج» بیشتر به عنوان ویدیوآرت مورد نقد و بررسی قرار گرفت؛ فیلمی شاعرانه، بدون هیچ دیالوگ و شخصیتی، فیلمی که هر بخشش تنها یک نمای طولانی ثابت است که حدود ده تا بیست دقیقه طول می کشد و جمعا این مجموعه یک ساعت و پانزده دقیقه ای را می سازد.
کیارستمی قبل از نمایش فیلم از تماشاگران خواست که اگر خسته شدند، لطفا سالن را ترک نکنند، چشمان شان را ببندند و فقط به صداها گوش کنند.
دیگر فیلمی که در این سال از عباس کیارستمی در جشنواره کن حضور داشت، فیلم «10 روی ده» بود. فیلمی مستند که در حین رانندگی گرفته و ده درس در مورد ساخت فیلم را به مخاطب توضیح می داد. سراسر فیلم توسط دوربینی ثابت که در ماشین نصب شده بود گرفته شد که یادآور شیوه فیلمبرداری فیلم های طعم گیلاس و ده بود.
همچنین محسن امیریوسفی با «خواب تلخ»، بهروز افخمی با «گاوخونی» در بخش پانزده روز کارگردان ها حضور داشتند که امیر یوسفی نقد برنامه هیات داوری دوبین طلایی و جایزه نگاه جوان در بخش پانزده روز کارگردان ها را دریافت کرد.
2005/ یک شب/ جزیره آهنی
در سال 2005، عباس کیارستمی ریاست هیات داوری جایزه دوربین طلایی را به عهده داشت و نیکی کریمی با فیلم «یک شب» در بخش نوعی نگاه شرکت کرد. فیلم «یک شب» اولین تجربه نیکی کریمی در مقام کارگردانی بود که در سال 1383 ساخته شد. این فیلم درباره دختری است به نام نگار که یک شب را در خیابان های تهران می گذراند و در این شب با سه مرد برخورد می کند که هر کدام داستان هایی از زندگی خود برای دختر می گویند.
محمد رسول اف با فیلم «جزیره آهنی» در بخش پانزده روز کارگردان ها حضور داشتند و خانه سینما نیز برای اولین و آخرین بار در دهکده بین المللی جشنواره پاویون ایران را راه اندازی کرد.
2007/ گربه ها/ عباس کیارستمی
در سال 2007 نیز سرانجام تنها فیلم سه دقیقه ای «گربه ها» ساخته عباس کیارستمی در یک مجموعه فیلم به مناسبت شصتمین دوره جشنواره کن به نمایش درآمد و نیکی کریمی نیز به عنوان داور بخش سینه فونداسیون و فیلم های کوتاه انتخاب شد. این فیلم تصویرگر نگاه 113 بازیگر زن، بدون هیچ سخنی به دوربین فیلمبرداری است، در حالی که صداهایی از قرائت منظومه خسرو و شیرین نظامی گنجوی به گوش می رسد.
همه بازیگران فیلم به جز ژولیت بینوش، ایرانی و همگی از هنرپیشگان حرفه ای سینما هستند. این فیلم بعدها به عنوان یک فیلم نود دقیقه ای کامل شد و توانست نامزد جایزه بهترین فیلم خارجی زبان جشنواره فیلم ونیز در سال 2008 شود.
2008/ ترانه تنهایی تهران/ سامان سالور
در سال 2008، «ترانه تنهایی تهران» ساخته سامان سالور به عنوان تنها فیلم ایرانی برای بخش پانزده روز کارگردان ها انتخاب شده است. داستان فیلم درباره دو نصاب ماهواره است که یکی مدعی حضور در جنگ است و دیگری مهندس مخابرات بی کاری است که از ناچاری روی پشت بام خانه ها ماهواره نصب می کند. در جریان نصب ماهواره برای این دو شخصیت در شهر بزرگ تهران اتفاقات جدیدی می افتد.
2009/ چه کسی از گربه های ایرانی خبر داره؟/ بهمن قبادی
در سال 2009 فیلم «بهمن قبادی» با نام «چه کسی از گربه های ایرانی خبر داره؟» به عنوان تنها نماینده سینمای ایران در بخش رسمی کن در بخش «نوعی نگاه» حضور داشت و فیلم سینمایی «زمزمه با باد» که نخستین فیلم بلند شهرام علیدی است در بخش مسابقه بخش هفته منتقدان شصت و دومین دوره جشنواره به نمایش درآمد.
2010/ رونوشت برابر اصل/ عباس کیارستمی
سال 2010 نیز با انتخاب فیلم «رونوشت برابر اصل» در بخش رسمی جشنواره کن، عباس کیارستمی برای نهمین بار در جشنواره فیلم کن حضور داشت. این فیلم با هنرنمایی ژولیت بینوش که در توسکانی فیلمبرداری شد، نخستین فیلم کیارستمی بود که در خارج از ایران به تولید می رسید.
این فیلم از داستان رویارویی یک زن فرانسوی با یک مرد انگلیسی سخن می گفت. پیتر بردشاو از گاردین این فیلم را «عجیب و جذاب» توصیف کرده بود و گفته بود که «رونوشت برابر اصل» به پردازش نمای یک ازدواج می پردازد. ژولیت بینوش در این فیلم نقش زنی پر انرژی ولی با رفتارهایی ساختگی و گیج کننده یا به عبارت ساده تر زنی عجیب را دارد – آدمی تحصیل کرده که به نظر در زمینه هایی ناموفق است. بینوش برای بازی در این فیلم، جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن را در جشنواره کن به دست آورد. کیارستمی برای کپی برابر اصل برای چهارمین بار نامزد دریافت نخل طلایی جشنواره فیلم کن شده بود. او همچنین برای این فیلم جایزه جوانان جشنواره فیلم کن و جایزه بهترین فیلم خارجی زبان انجمن منتقدان فیلم دالاس فورت وورث را به دست آورد.
2011/ به امید دیدار/ رسول اف
سال 2011 ساخته محمد رسول اف «به امید دیدار» که پروانه ساخت آن نیز رسما از سوی وزارت ارشاد صادر شد در بخش نوعی نگاه پذیرفته شده است و مستند «این یک فیلم نیست» ساخته مشترک مجتبی میرطهماسب و جعفر پناهی در خارج از مسابقه بخش رسمی به نمایش درآمد.
2012/ مثل یک عاشق/ عباس کیارستمی
سال 2012 نیز عباس کیارستمی کارگردان ایرانی در جشنواره کن 2012 با فیلم «مثل یک عاشق» برای دریافت جایزه نخل طلا رقابت کرد و دهمین حضورش را تجربه کرد. این فیلم که در ژاپن فیلمبرداری شد، بازخوردهای گوناگونی داشت. برخی آن را فیلمی ضعیف دانسته و برخی مثل درک مالکوم و میشل سیمون آن را ستودند. برخی آن را مرواریدی ظریف در سینما و رقصی تأمل برانگیز در امتداد مبهم دو مرز خیال و واقعیت دانستند.
کیارستمی برای «مثل یک عاشق» برای پنجمین بار نامزد دریافت نخل طلایی جشنواره کن شد و اگرچه نتوانست برای بار دوم نخل طلا را کسب کند اما در سال 2013 نشان افتخار دولت ژاپن و در سال 2014 نشان علوم و هنر اتریش به او اهدا شد.
2014/ گذشته/ اصغر فرهادی
در سال 2014 فیلم «گذشته» به کارگردانی اصغر فرهادی محصول کشور فرانسه در بخش اصلی حضور داشت. برنیس بژو، طاهر رحیم و علی مصفا از بازیگران این فیلم هستند. این فیلم به زبان فرانسوی در پاریس تصویربرداری شده است. فیلم «گذشته» نامزد نخل طلای جشنواره فیلم کن شد و اگرچه نتوانست در این جشنواره جایزه اصلی را کسب کند اما برای نمایندگی سینمای ایران برای دریافت اسکار 2013 بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان برگزیده شد.
کمیته گزینش نماینده سینمای ایران برای معرفی به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار، فیلم های گذشته اصغر فرهادی و دربند ساخته پرویز شهبازی را برای این رقابت از میان 12 فیلم دیگر ایرانی برگزیدند و در نهایت هیات داوران فیلم گذشته را در بررسی نهایی برگزیدند. این فیلم جوایز متعددی همچون جایزه ویژه هیات ملی بازبینی فیلم و جایزه کلیسای جهانی جشنواره کن را دریافت کرد.
در همین سال فیلم «دست نوشته ها نمی سوزند» محمد رسول اف، در بخش «نوعی نگاه» و «بیشتر از دو ساعت» ساخته علی عسگری و «دوئت» نوید دانش به ترتیب در بخش رقابتی فیلم های کوتاه و «سینه فونداسیون» کن حضور داشتند.
2015/ ناهید/ آیدا پناهنده
در سال 2015، فیلم «ناهید» به کارگردانی آیدا پناهنده در بخش «نوعی نگاه» پذیرفته شد. این فیلم اولین اثر بلند سینمایی پناهنده در بخش نوعی نگاه شصت و هشتمین جشنواره کن به نمایش درآمد و در بخش نوعی نگاه برنده جایزه آینده نویدبخش شد.
این فیلم داستان زنی جوان است که از شوهرش به خاطر اعتیادش جدا شده و خرج زندگی خود و پسر خردسالش را از طریق تایپ پایان نامه های دانشجویی درمی آورد و طبق توافق با همسر سابقش، او تنها در صورتی می تواند بچه را نزد خودش نگه دارد که ازدواج نکند. او دلباخته مرد ثروتمندی به نام مسعود است، اما زن به خاطر ترس از دست دادن فرزند، پیشنهاد خواستگارش را رد می کند.
همچنین در این سال فیلم کوتاه «کشتارگاه» ساخته بهزاد آزادی در بخش سینه فونداسیون حضور یافت.
ویدیو : از «کوروش کبیر» تا «ناهید» در جشنواره کن